Ο Αιγέας ήταν ο ένατος στη σειρά μυθικός βασιλιάς της αρχαίας Αθήνας, όπου βασίλεψε γύρω στον 13ο αιώνα. Καταγόταν απ' ευθείας από τη γενιά του Ερεχθέα. Ήταν γιος του Πανδίων και της Πυλίας, θυγατέρας του βασιλιά των Μεγάρων Πύλαντα, και αδερφός του Νίσου, του Πάλλαντα και του Λύκου. Ο πατέρας του ήταν βασιλιάς της Αθήνας, αλλά τον είχαν εκθρονίσει οι Μητιονίδες κι αυτός είχε καταφύγει στα Μέγαρα.Μετά το θάνατο του πατέρα του, ο Αιγέας κατόρθωσε να γυρίσει στην Αθήνα και να ανακτήσει την εξουσία.Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Αιγέας είχε την ατυχία να μη μπορεί να αποκτήσει παιδί ή ότι αποκτούσε παιδιά αλλά μόνο κορίτσια και γι' αυτό ήθελε να αποκτήσει ένα αγόρι. Νομίζοντας πως η αιτία ήταν κάποιος θυμός της θεάς Αφροδίτης, ίδρυσε στην Αθήνα το πρώτο ιερό καθιερώνοντας έτσι τη λατρεία της Ουράνιας Αφροδίτης. Ωστόσο ο πόθος του δεν εκπληρώθηκε. Απελπισμένος πήγε στο Μαντείο των Δελφών να ζητήσει συμβουλή. Εκεί η Πυθία τού έδωσε το χρησμό που πήρε από τη Θέμιδα.
Ο χρησμός έλεγε: Ασκού τον προύχοντα πόδα, μέγα φέρτατε λαών, μη λύσης, πριν εις άκρον Αθηναίων αφίκειας δηλαδή "Μη λύσεις το προεξέχον πόδι του ασκού, μεγάλε αρχηγέ των λαών, πριν φτάσεις στο δήμο των Αθηναίων". Ο ασκός που ανέφερε ο χρησμός ήταν το ασκί, όπου έβαζαν κρασί οι αρχαίοι, και το πόδι που προεξείχε ήταν το μέρος απ' όπου το γέμιζαν. Και ήθελε να πει πως δεν έπρεπε να πιει πολύ κρασί και να μεθύσει πριν φτάσει στην πατρίδα του. Αλλά ο Αιγέας, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, δεν κατάλαβε τη σημασία του χρησμού γι' αυτό πήγε στον Πιτθέα, το βασιλιά της Τροιζήνας, που ήταν σοφός και ζήτησε τη γνώμη του. Πρωτύτερα όμως συνάντησε στην Κόρινθο τη Μήδεια, η οποία κατάλαβε το νόημα του χρησμού αλλά δεν του φανέρωσε την αλήθεια. Ο Πιτθέας μάντεψε το χρησμό αλλά δεν έδωσε την πραγματική εξήγηση στον Αιγέα. Το ίδιο βράδυ οργάνωσε στο παλάτι του λαμπρό βασιλικό γλέντι για να διασκεδάσει την κακοκεφιά του Αθηναίου βασιλιά. Στο τραπέζι ανοίχτηκαν ασκιά με διαλεχτά κρασιά και η κόρη του Πιτθέα, η πεντάμορφη βασιλοπούλα Αίθρα, κερνούσε συνέχεια τον Αιγέα ώσπου τον μέθυσε. Έτσι μεθυσμένο τον πάντρεψε ο Πιτθέας με την Αίθρα, θέλοντας έτσι ν' αποκτήσει εγγονό και διάδοχο ισχυρού πατέρα.
Όταν ξεμέθυσε ο Αιγέας και κατάλαβε την πονηριά του Πιτθέα, άφησε την Αίθρα κι έφυγε μόνος του για την Αθήνα. Πριν φύγει είπε στην Αίθρα ότι αν από το γάμο τους γεννηθεί γιος, να τον αναθρέψει αντάξια του πατέρα του χωρίς να φανερώσει την ταυτότητά του, και όταν μεγαλώσει και γίνει έφηβος να έρθει στην Αθήνα να τον συναντήσει. Λέγοντας αυτά στην Αίθρα, ο Αιγέας την οδήγησε στο δρόμο προς την Ερμιόνη, όπου υπήρχε μία μεγάλη πέτρα, ο "βωμός του Σθενίου Διός", δηλαδή βωμός του δυνατού Δία, όπως την ονόμαζαν. Κάτω από την πέτρα αυτή, ο Αιγέας τοποθέτησε το ξίφος και τα σανδάλια του λέγοντας στην Αίθρα ότι όταν ο γιος τους σηκώσει αυτή την πέτρα, να φορέσει τα σανδάλια και να ζωστεί το ξίφος ώστε όταν έρθει στην Αθήνα να μπορέσει να τον αναγνωρίσει.
Φτάνοντας στην Αθήνα, ο Αιγέας σε λίγο καιρό έμπλεξε σε πόλεμο με τον πανίσχυρο βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα,
ο οποίος έφτασε με τα καράβια και το στρατό του, κατέλαβε τα Μέγαρα και
πολιόρκησε την Αθήνα. Ο πόλεμος αυτός είχε ως αιτία τη δολοφονία του Ανδρόγεω,
γιου του Μίνωα, από τους Αθηναίους, επειδή τους είχε νικήσει στα
αγωνίσματα μιας αθλητικής γιορτής ανάμεσα σε Κρήτες και Αθηναίους, όπως
γίνονταν συχνά. Οι αρχηγοί των Αθηναίων κατέφυγαν τότε στο Μαντείο των
Δελφών, ζητώντας τη συμβουλή των θεών για να σωθούν. Μα η Πυθία τούς
απάντησε πως δεν υπάρχει άλλος τρόπος παρά να δεχτούν τους όρους του
Μίνωα. Μπροστά στον κίνδυνο μιας φοβερής καταστροφής, ο Αιγέας
συνθηκολόγησε με τον Μίνωα, ο οποίος επέβαλε βαρύτατο φόρο για τους
Αθηναίους: εφτά κοπέλες και εφτά νέοι από τις καλύτερες οικογένειες,
έπρεπε να στέλνονται κάθε χρόνο στην Κρήτη για να παραδίδονται ως τροφή
σ' ένα φοβερό θηρίο, τον Μινώταυρο.
Λίγο καιρό μετά, έφτασε στο παλάτι του Αιγέα η Μήδεια ζητώντας
φιλοξενία. Απελπισμένος ο Αιγέας που δεν είχε γιο και από τον πόλεμο με
τους εχθρούς του, εξομολογήθηκε τον πόνο του στη Μήδεια. Η Μήδεια τού
είπε ότι αν την παντρευόταν θα του έκανε γιο. Και πραγματικά, λίγο καιρό
αργότερα, ο Αιγέας από το γάμο του με τη Μήδεια απόκτησε ένα γιο, που
τον ονόμασε Μήδο.Στο μεταξύ η Αίθρα απόκτησε κι εκείνη ένα γιο, που δεν ήταν άλλος από τον ήρωα Θησέα.
Όταν ο Θησέας έγινε 16 χρονών, ξεκίνησε από την Τροιζήνα για την Αθήνα
για να ανταμώσει τον Αιγέα, χωρίς να γνωρίζει πως ήταν ο πατέρας του.
Αφού στη διαδρομή έκανε πολλά και διάφορα κατορθώματα, έφτασε στο παλάτι
φορώντας τα σανδάλια και το σπαθί του πατέρα του, τα οποία βρήκε
σηκώνοντας τη βαριά πέτρα. Η Μήδεια είχε αποφασίσει να δηλητηριάσει τον
Θησέα αλλά όταν ο Αιγέας αναγνώρισε το γιο του, τον αγκάλιασε και έδιωξε
από το παλάτι τη Μήδεια και τον Μήδο.
Ο Αιγέας ενημέρωσε το γιο του για τον βαρύ φόρο αίματος που πλήρωνε στον
Μίνωα, και ο Θησέας αποφάσισε τότε να απαλλάξει τους Αθηναίους από τον
φρικτό αυτό φόρο. Έτσι ξεκίνησε για την Κρήτη με σκοπό να σκοτώσει τον
Μινώταυρο. Καθώς τα πανιά στο καράβι ήταν μαύρα, λόγω του φόρου αίματος,
ο Αιγέας ζήτησε ότι αν ο γιος του πετύχει στην αποστολή του και
επιστρέψει ζωντανός, να σηκώσουν στην επιστροφή άσπρα πανιά. Όμως ενώ ο
Θησέας πέτυχε στην αποστολή του, πάνω στη χαρά τους ούτε ο ίδιος ούτε ο
πλοίαρχος θυμήθηκαν να αλλάξουν τα πανιά. Όταν ο Αιγέας είδε από το Σούνιο
να φτάνει το καράβι με μαύρα πανιά, νόμισε ότι ο Θησέας ήταν νεκρός και
πάνω στην απελπισία του ρίχτηκε στη θάλασσα και σκοτώθηκε. Από τότε η
θάλασσα ονομάστηκε Αιγαίο Πέλαγος.
Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2015
Τετάρτη 14 Οκτωβρίου 2015
Tο Aττικό Hμερολόγιο και οι Ονομασίες των 12 Μηνών στην Αρχαία Ελλαδα
Στην αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχε ή δεν έχει βρεθεί
κάποιο επίσημο θρησκευτικό ημερολόγιο που να προσδιορίζει τις ημέρες των
εορτών του έτους. Μόνο στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. ο Αθηναίος Νικόμαχος
συνέταξε έναν κώδικα θρησκείας για την πόλη των Αθηνών. Τον κώδικα τον
έγραψε βουστροφηδόν επάνω σε τοίχους που είχαν στηθεί γι' αυτό το σκοπό.
Το ημερολόγιό του κατέγραφε τις ετήσιες θυσίες, τις θυσίες που γίνονταν
κάθε δυο χρόνια κτλ.Από τον κώδικα έχουν σωθεί μόνο μερικά αποσπάσματα κι
από τις μοναδικές πληροφορίες που παίρνουμε απο αυτόν γίνεται φανερό το
πλήθος των δεδομένων που μας λείπουν προκειμένου να έχουμε πλήρη εικόνα
για τις λατρευτικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων.
Οι Αθηναίοι κάθε χρόνο όριζαν ως ένα από τα ανώτερα κρατικά αξιώματα το βασιλέα, με ρόλο να επιστατεί σε θέματα θρησκείας. Σαν δικαστής ήταν πρόεδρος του δικαστηρίου που ήταν αρμόδιο να δικάζει υποθέσεις ασέβειας. Το ιερατικό του καθήκον ήταν ο προσδιοριμός των ημερομηνιών που γίνονταν οι γιορτές.
Ο πρώτος αττικός μήνας άρχιζε με την εμφάνιση της νέας σελήνης (νουμηνία) μετά το Θερινό Ηλιοστάσιο.Ο πρώτος μήνας (μέσα Ιουλίου - μέσα Αυγούστου) του αττικού ημερολογίου ήταν ο Εκατομβαιών που είχε πάρει το όνομά του από τα Εκατόμβαια, μία γιορτή που γινόταν προς τιμή του Απόλλωνα. Κατά τη διάρκεια του μήνα γιορτάζονταν στην Αθήνα εκτός από τα Εκατόμβαια, τα Κρόνια, τα Συνοίκια και τα Παναθήναια (με κορυφαία τη μέρα των γενεθλιών της Θεάς Αθηνάς, στις 28 του μήνα).
Ο δεύτερος μήνας (μέσα Αυγούστου - μέσα Σεπτεμβρίου) ονομαζόταν Μεταγειτνιών και είχε πάρει το όνομά του από τη γιορτή Μεταγείτνια προς τιμή του Απόλλωνα, του θεού που παράστεκε στην αλλαγή γειτόνων. Το μήνα αυτό γίνονταν και τα Ηράκλεια στο Κυνόσαργες.
Ο τρίτος μήνας του έτους (μέσα Σεπτεμβρίου - μέσα Οκτωβρίου) ονομαζόταν Βοηδρομιών κι είχε πάρει το όνομά του από τη γιορτή Βοηδρόμια που γινόταν κι αυτός προς τιμή του Απόλλωνα. Άλλες γιορτές του μήνα ήταν τα Γενέσια, μια γιορτή της Αρτέμιδος Αγροτέρας, και τα Μυστήρια που είχαν διάρκεια πολλών ημερών
Ο τέταρτος μήνας (μέσα Οκτωβρίου - μέσα Νοεμβρίου) ονομαζόταν Πυανεψιών, από τη γιορτή Πυανέψια που γινόταν και πάλι προς τιμή του Απόλλωνα. Το μήνα αυτό γιορτάζονταν πολλές γιορτές όπως τα Προηρόσια, τα Οσχοφόρια, τα Θήσεια, τα Στήνια, τα Θεσμοφόρια, τα Χαλκεία και τα Απατούρια
Ο πέμπτος μήνας (μέσα Νοεμβρίου - μέσα Δεκεμβρίου) ονομαζόταν Μαιμακτηριών, από τη γιορτή Μαιμακτήρια που γινόταν προς τιμή του Δία, επειδή τον θεωρούσαν θεό των θυελλών (μαίμαξ = θυελλώδης). Το μήνα αυτό γίνονταν στην Αθήνα και τα Πομπαία.
Ο έκτος μήνας (μέσα Δεκεμβρίου - μέσα Ιανουαρίου), είχε το όνομα Ποσειδεών, από τα Ποσείδεα μια γιορτή προς τιμή του Ποσειδώνα. Το μήνα αυτό γίνονταν ακόμη τα Αλώα και τα Κατ' αγρούς Διονύσια.
Ο έβδομος μήνας (μέσα Ιανουαρίου - μέσα Φεβρουαρίου) ονομαζόταν Γαμηλιών, από τη γιορτή Γαμήλια, τον "ιερό γάμο" του Δία με την Ήρα. Άλλη γιορτή του μήνα ήταν τα Λήναια.
Ο όγδοος μήνας ήταν ο Ανθεστηριών (μέσα Φεβρουαρίου - μέσα Μαρτίου). Ο μήνας είχε πάρει το όνομά του από τα Ανθεστήρια που γίνονταν προς τιμή του Διονύσου. Άλλη γιορτή του μήνα ήταν τα Διάσια.
Ο ένατος μήνας (μέσα Μαρτίου - μέσα Απριλίου) ονομαζόταν Ελαφηβολιών, από τη γιορτή Ελαφηβόλια, προς τιμή της Άρτεμης. Επίσης γιορτάζονταν Ασκληπίεια, τα εν άστει Διονύσια και τα Πάνδια.
Ο δέκατος μήνας (μέσα Απριλίου - μέσα Μαΐου) ονομαζόταν Μουνιχιών από τη γιορτή Μουνίχια προς τιμή της Άρτεμης. Ο μήνας είχε ακόμη την Εορτή του Έρωτα (στις 4 του μήνα), την Πομπή προς το Δελφίνιον και τα Ολυμπιεία.
Ο ενδέκατος μήνας (μέσα Μαΐου - μέσα Ιουνίου) ονομαζόταν Θαργηλιών από τη γιορτή Θαργήλια, προς τιμή της Άρτεμης και του Απόλλωνα. Άλλες γιορτές ήταν τα Βενδίδια, τα Πλυντήρια και τα Καλλυντήρια.
Και ο δωδέκατος μήνας ονομαζόταν Σκιροφοριών από τη γιορτή Σκιροφόρια προς τιμή του Ποσειδώνα. Τον ίδιο μήνα γιορτάζονταν τα Διιπόλιεια και τα Διισωτήρια.
Στο αττικό ημερολόγιο κανένας μήνας δεν έχει πάρει το όνομά του από κάποια γιορτή της Αθηνάς μολονότι η Αθηνά ήταν η θεά της πόλης. Τα ονόματα έχουν την τάση να ευνοούν γιορτές του Απόλλωνα και της Άρτεμης.Επίσης όλα τα ονόματα των εορτών είναι στον πληθυντικό αριθμό.
πηγη: http://www.theogonia.gr/latreia/attiko.htm
Οι Αθηναίοι κάθε χρόνο όριζαν ως ένα από τα ανώτερα κρατικά αξιώματα το βασιλέα, με ρόλο να επιστατεί σε θέματα θρησκείας. Σαν δικαστής ήταν πρόεδρος του δικαστηρίου που ήταν αρμόδιο να δικάζει υποθέσεις ασέβειας. Το ιερατικό του καθήκον ήταν ο προσδιοριμός των ημερομηνιών που γίνονταν οι γιορτές.
Ο πρώτος αττικός μήνας άρχιζε με την εμφάνιση της νέας σελήνης (νουμηνία) μετά το Θερινό Ηλιοστάσιο.Ο πρώτος μήνας (μέσα Ιουλίου - μέσα Αυγούστου) του αττικού ημερολογίου ήταν ο Εκατομβαιών που είχε πάρει το όνομά του από τα Εκατόμβαια, μία γιορτή που γινόταν προς τιμή του Απόλλωνα. Κατά τη διάρκεια του μήνα γιορτάζονταν στην Αθήνα εκτός από τα Εκατόμβαια, τα Κρόνια, τα Συνοίκια και τα Παναθήναια (με κορυφαία τη μέρα των γενεθλιών της Θεάς Αθηνάς, στις 28 του μήνα).
Ο δεύτερος μήνας (μέσα Αυγούστου - μέσα Σεπτεμβρίου) ονομαζόταν Μεταγειτνιών και είχε πάρει το όνομά του από τη γιορτή Μεταγείτνια προς τιμή του Απόλλωνα, του θεού που παράστεκε στην αλλαγή γειτόνων. Το μήνα αυτό γίνονταν και τα Ηράκλεια στο Κυνόσαργες.
Ο τρίτος μήνας του έτους (μέσα Σεπτεμβρίου - μέσα Οκτωβρίου) ονομαζόταν Βοηδρομιών κι είχε πάρει το όνομά του από τη γιορτή Βοηδρόμια που γινόταν κι αυτός προς τιμή του Απόλλωνα. Άλλες γιορτές του μήνα ήταν τα Γενέσια, μια γιορτή της Αρτέμιδος Αγροτέρας, και τα Μυστήρια που είχαν διάρκεια πολλών ημερών
Ο τέταρτος μήνας (μέσα Οκτωβρίου - μέσα Νοεμβρίου) ονομαζόταν Πυανεψιών, από τη γιορτή Πυανέψια που γινόταν και πάλι προς τιμή του Απόλλωνα. Το μήνα αυτό γιορτάζονταν πολλές γιορτές όπως τα Προηρόσια, τα Οσχοφόρια, τα Θήσεια, τα Στήνια, τα Θεσμοφόρια, τα Χαλκεία και τα Απατούρια
Ο πέμπτος μήνας (μέσα Νοεμβρίου - μέσα Δεκεμβρίου) ονομαζόταν Μαιμακτηριών, από τη γιορτή Μαιμακτήρια που γινόταν προς τιμή του Δία, επειδή τον θεωρούσαν θεό των θυελλών (μαίμαξ = θυελλώδης). Το μήνα αυτό γίνονταν στην Αθήνα και τα Πομπαία.
Ο έκτος μήνας (μέσα Δεκεμβρίου - μέσα Ιανουαρίου), είχε το όνομα Ποσειδεών, από τα Ποσείδεα μια γιορτή προς τιμή του Ποσειδώνα. Το μήνα αυτό γίνονταν ακόμη τα Αλώα και τα Κατ' αγρούς Διονύσια.
Ο έβδομος μήνας (μέσα Ιανουαρίου - μέσα Φεβρουαρίου) ονομαζόταν Γαμηλιών, από τη γιορτή Γαμήλια, τον "ιερό γάμο" του Δία με την Ήρα. Άλλη γιορτή του μήνα ήταν τα Λήναια.
Ο όγδοος μήνας ήταν ο Ανθεστηριών (μέσα Φεβρουαρίου - μέσα Μαρτίου). Ο μήνας είχε πάρει το όνομά του από τα Ανθεστήρια που γίνονταν προς τιμή του Διονύσου. Άλλη γιορτή του μήνα ήταν τα Διάσια.
Ο ένατος μήνας (μέσα Μαρτίου - μέσα Απριλίου) ονομαζόταν Ελαφηβολιών, από τη γιορτή Ελαφηβόλια, προς τιμή της Άρτεμης. Επίσης γιορτάζονταν Ασκληπίεια, τα εν άστει Διονύσια και τα Πάνδια.
Ο δέκατος μήνας (μέσα Απριλίου - μέσα Μαΐου) ονομαζόταν Μουνιχιών από τη γιορτή Μουνίχια προς τιμή της Άρτεμης. Ο μήνας είχε ακόμη την Εορτή του Έρωτα (στις 4 του μήνα), την Πομπή προς το Δελφίνιον και τα Ολυμπιεία.
Ο ενδέκατος μήνας (μέσα Μαΐου - μέσα Ιουνίου) ονομαζόταν Θαργηλιών από τη γιορτή Θαργήλια, προς τιμή της Άρτεμης και του Απόλλωνα. Άλλες γιορτές ήταν τα Βενδίδια, τα Πλυντήρια και τα Καλλυντήρια.
Και ο δωδέκατος μήνας ονομαζόταν Σκιροφοριών από τη γιορτή Σκιροφόρια προς τιμή του Ποσειδώνα. Τον ίδιο μήνα γιορτάζονταν τα Διιπόλιεια και τα Διισωτήρια.
Στο αττικό ημερολόγιο κανένας μήνας δεν έχει πάρει το όνομά του από κάποια γιορτή της Αθηνάς μολονότι η Αθηνά ήταν η θεά της πόλης. Τα ονόματα έχουν την τάση να ευνοούν γιορτές του Απόλλωνα και της Άρτεμης.Επίσης όλα τα ονόματα των εορτών είναι στον πληθυντικό αριθμό.
πηγη: http://www.theogonia.gr/latreia/attiko.htm
Σάββατο 10 Οκτωβρίου 2015
Καλλυντικά και καλλωπισμός στην Αρχαία Ελλάδα
Ο Αρχαίος Ελληνικός πολιτισµός έχει να µας επιδείξει µια ποικιλία στοιχείων σχετικά µε τον καλλωπισµό του ανθρώπου. Οι Έλληνες έδιναν ιδιαίτερη βαρύτητα στο κάλλος όπου έπρεπε να
είναι αρµονικά δεµένο σε ψυχή και σώµα. Φηµισµένοι υµνητές της τελειότητας θεοποίησαν το σωµατικό κάλλος , γι΄ αυτό και η θεά του έρωτα και της οµορφιάς η Αφροδίτη ήταν πρότυπο οµορφιάς από τότε µέχρι και σήµερα.Οι αναλογίες του προσώπου θεωρούνταν ένα από τα µυστικά οµορφιάς. Το πρόσωπο διαιρούνταν σε τρία µέρη και να είναι µεταξύ τους ίσα. Από τη γραµµή των µαλλιών ως τα φρύδια,από τα φρύδια ως το πάνω χείλος και από το άνω χείλος ως το πηγούνι. Την ιδανική αυτή αναλογία ονόµασαν « χρυσή τοµή ».
Η ανάπτυξη της τέχνης του ατοµικού στολισµού
Τα πρώτα ευρήµατα µας πηγαίνουν στις Κυκλάδες στο τέλος της 4ης έως στο τέλος της 2ης π.χ. χιλιετίας, όπου εκεί για πρώτη φορά έθαβαν τους νεκρούς µαζί µε τα κτερίσµατά τους. Ανάµεσα
στα κτερίσµατα υπήρχαν πλήθος από µαρµάρινα είδωλα.Από αυτά τα κτερίσµατα µπορούµε να πληροφορηθούµε για τον τρόπο µε τον οποίο οι γυναίκες έβαφαν το πρόσωπο τους.Συγκεκριµένα το µεγαλύτερο που βρέθηκε σε τάφο της Αµοργού έχει ύψος 1,52 µ. και απεικονίζει µια γυναίκα η οποία όπως φαίνεται έβαφε µε χρώµα τα µάτια, χείλη και τα γεννητικά όργανα. Από τα Κυκλαδίτικα ευρήµατα πλησιάζουµε στα Μυκηναϊκά του13ου αιώνα π.χ. όπου παρατηρούµε το κόκκινο χρώµα στα χείλη και στα μάτια µαύρο περιγραμμα.Με µαύρο χρώµα ήταν επίσης σκιασµένα και τα φρύδια.∆εν έχουµε πολλά στοιχεία για αρώµατα στους µόνο ότι οι αρωµατοπαραγωγοί ονοµάζονταν «αυτοί που βράζουν τις αλοιφές» και πως κατείχαν ξεχωριστή θέση µέσα στα ανάκτορα.
Καλλωπισµός και ένδυση στην Κρήτη κατά την µέση εποχή του χαλκού
Απο τις πληροφορίες που µπορούµε να συλλέξουµε από τις τοιχογραφίες, βλέπουµε ότι οι άντρες φορούν το Μινωικό ζώµα και παρουσιάζονται µε ξυρισµένο κεφάλι και φορούν ψηλά υποδήµατα.
Οι γυναίκες φορούσαν φούστες µε διάφορες µορφές και φραµπαλάδες, ενώ πάνω από την µέση είχαν
τα περικόρµια που άφηναν ανοιχτό το στήθος ή το κάλυπταν µεένα λεπτό ύφασµα. Η κόµµωση τους ήταν πλούσια και περίτεχνα φροντισµένη ενω ακόμη προσθέτανε κορδέλες ή χρυσές χάντρες.
Ίση φροντίδα είχε φυσικά και το πρόσωπο, όπου το έβαφαν µε λευκό χρώµα, τα χείλη µε κόκκινο και τα µάτια µε διάφορες χρωστικές. Πρέπει να σηµειωθεί ότι έδιναν µεγάλη σηµασία στην αρµονία των
χρωµάτων.
Η παρασκευή αρωµάτων ,αλοιφών και ψιµυθίων γινόταν σε από αρωµατοποιούς που τους ονόµαζαν
«αλοιφοποιούς». Τα κυριότερα προϊόντα που εισήγαγαν οι Κρήτες ήταν βάλσαµο,κανέλα,νάρδο, σµύρνα οπου ήταν πρώτες ύλες για την παρασκευή αρώµάτων. Σιγα σιγα οι αιγυπτιακές πρακτικές εισάγονται στην Ελλάδα, η οποία µετατρέπει ωστόσο το µυστικισµό και την τελετουργία της
Αιγύπτου σε κάτι διαφορετικό. Η περιποίηση δεν αποτελούσε πλέον δείγµα σεβασµού προς τους θεούς, αλλά προς τον ίδιο τον άνθρωπο.
Κυρίαρχοι των θαλασσών και κατ’ επέκταση του εµπορίου
Αρχικά οι Κορίνθιοι και οι Ροδίτες ( 8ος και 7ος αιώνας π.χ. )και στη συνέχεια, οι Αθηναίοι (6ος και 5ος αιώνας π.χ. ) έπαιξαν σηµαντικό ρόλο στη µεταφορά της σχετικής µε την περιποίηση γνώσης. Οι Έλληνες θέλουν να αρέσουν ο ένας στον άλλον.Παράλληλα όµως µελετούν και την ιατρική χρήση διαφόρων σκευασµάτων. Στην Αθήνα του 7ου αιώνα π.χ. τα καλλυντικά βρίσκουν στέγη χάρη στην ανάπτυξη της τάξης των αρωµατοποιών. Μαντζουράνα, κρίνος, θυµάρι, φασκόµηλο,γλυκάνισσος , τριαντάφυλλο και ίριδα έµπαιναν σε ελαιόλαδο,αµυγδαλέλαιο, καστορέλαιο και λινέλαιο, σχηµατίζοντας παχύρρευστες αλοιφές, που διατηρούνταν σε µικρά κεραµικά βάζα. Οι γνώσεις αυτές πέρασαν από τους Έλληνες στους Ρωµαίους. Στους Ελληνιστικους χρόνους κατασκευάστικαν περίτεχνα λουτρά οπου το πρωί το επισκεπτόντουσαν για λίγοκαι μετα στο τέλος της ηµέρας µετά από την εργασία και πριν από το δείπνο. Οι γυναίκες επισκεπτόντουσαν και αυτές το βράδυ τα ειδικά δωµάτια για να λούσουν µε την βοήθεια των δούλων το σώµα και τα µαλλιά τους.Στον Όµηρο βέβαια διαβάζουµε πως υπήρχαν και φορητοί µεταλλικοί λουτήρες για να χρησιµοποιούνται στα διαµερίσµατα.Τα δηµόσια λουτρά υπήρχαν στην Αθήνα από τον πέµπτο αιώνα.
Ξεφυλλίζοντας τις χρυσές σελίδες της Αρχαίας Ελληνικής ιστορίας, βρισκόµαστε µπροστά σ’ ένα κολοσσιαίο και αξιοθαύµαστο πολιτισµό που αναπτύχθηκε στην πόλη – κράτος την Αθήνα, φτάνοντας στην κορύφωση του, τον 5ο αιώνα που δίκαια χαρακτηρίστηκε ως « χρυσός αιώνας του Περικλέους» .Εφόσον το εµπόριο βρίσκεται σε άνθηση οι Αθηναίες προµηθεύονταν από µεταξωτά και λινά ως καλλυντικά και αρώµατα. Η εισαγωγές γινόντουσαν από την Συρία, την Αίγυπτο
και την Αλεξάνδρεια.Ακομη συνήθιζαν να βάφουν τα µαλλιά τους ή να φορούν περούκες.Στο µακιγιάζ τους χρωµάτιζαν τα µαγουλά τους άσπρα µε κρέµες από ένα λεπτό στώµα κερουσίτη (καθαρό ανθρακικό µολύβι ) που το έλεγαν ψιµύθιον, ενώ µαύριζαν τα φρύδια τους µε καπνιά ή ψιλοτριµµένο αντιµόνιο , σκίαζαν τα βλέφαρατους µε καρβουνάκια ή µε στίµµι αντιµόνιο µε σκόνη και µεγάλωναν τις βλεφαρίδες τους µε ένα µείγµα από ασπράδι αυγού,ρετσίνης και αµµωνίας. Για να κοκκινίζουν τα χείλη και τα νύχια τους χρησιµοποιούσαν ρίζα από αγριοµολόχα. Όσο για «ρουζ»
της εποχής ήταν το µίλτον, ένα µίνιο προσώπου ή το φύκον παρασκεύασµα από φύκια ή έγχουσα από ρίζα του οµώνυµου φυτού ή παιδέρως από ρίζα ενός αγκαθιού. Επίσης σε όλο το πρόσωπο έβαζαν µια παρασκευή από λευκό µόλυβδο ενώ ταµάτια τα άλειφαν µε καολίνη. Το βερµίλιο µια κόκκινου χρώµατος βαφή από θειούχο υδράργυρο που το έτριβαν σε ψηλή σκόνη.
Πολλές γυναίκες είχαν ολόκληρο εργαστήρι µε καθρέφτες,τσιµπιδάκια, καρφίτσες, µπουκαλάκια µε αρώµατα και αρωµατικές ουσίες, δοχεία µε κρέµες. Έβαζαν πολλά µυρωδικά όπως και οι άντρες, πράγµα που φαίνεται από τις πικρές µορφές του Σωκράτη που παραπονιόταν πως έκαναν κατάχρηση τους. ∆ιέθεταν κρέµες για τις ρυτίδες και τις πανάδες, µαστιχόλαδο για τον ιδρώτα,καρυδόλαδο και φοινικόλαδο για το στήθος, θυµαρόλαδο για το λαιµό και τα γόνατα. Μια απέραντη ποικιλία µυραλοιφών απο λουλούδια και φυτά µε βάση πάντα το λάδι που το πασάλειµµά τους γινόταν µε ειδικά βουρτσάκια τους χριστήρας ή απλά µε τα δάχτυλα.
Στην Αθήνα του 6ου αιώνα π.χ. εµφανίζονται οι τελετές για το θεό ∆ιόνυσο. Σ’ αυτές τις τελετές η τέχνη του µακιγιάζ έπαιζε καθοριστικό ρόλο στην απόδοση και τη εκτέλεση του µυστηρίου.
Τα ∆ιονύσια ήταν µια ποµπή της οποίας οι ακόλουθοι µαύριζαν τα πρόσωπά τους µε καταπατιά κρασιού και ψιµύθια. Τα ψιµύθια ήταν λευκόχρωµο ανθρακωπό µολύβι ( σουλιµάς ).
Επίσης ενδιαφέρον παρουσίασε η ∆ήλος που το 2ο αιώνα π.χ. υπολογίζεται ότι είχε περίπου 30.000 κατοίκους, πάρα πολλοί αν αναλογιστούµε πως είναι απλά µόνο µια µόνο κουκίδα µέσα στον χάρτη της Μεσογείου. Η ∆ήλος είχε γίνει κέντρο εµπορίου,τέχνης και γνώσης καθώς φιλοξενούσε πρέσβεις, µισθοφόρους ηθοποιούς, µουσικούς, δασκάλους και φυσικά εµπόρους. Οι γυναίκες της ∆ήλου φαίνεται από τα ευρήµατα και της εικονογραφίες ότι ήταν κοµψές και φιλάρεσκες όπως οι Αθηναίες.Βρέθηκαν ψιµύθια χάλκινα εργαλεία καλλωπισµού, βαζάκια και αρκετά κοσµήµατα.
Γενικά έχουµε πληροφορίες από αγάλµατα τοιχογραφίες και είδωλα που παριστάνουν τις γυναίκες ιδιαίτερα κοµψές,συγκροτηµένες, αγέρωχες και αξιοπρεπείς, σχεδόν πάντα στην ίδια στάση ώστε νατονίζετε ο κορµός και το στήθος. Το τέλειο γυναικείο σώµα φαίνεται στα γυµνά αγάλµατα της Αφροδίτης,πλούσιες καµπύλες, µικρό στήθος, καλοσχηµατισµένοι γλουτοί Τα κορίτσια των καλών οικογενειών υπήρχε ένας αυστηρός κώδικος συµπεριφοράς και εµφάνισης αλλά σιγά σιγά η χρήση ψιµυθίων εκτός από τις εταίρες γενικεύετε σε γυναίκες όλων των τάξεων.
Καλλυντικές αλοιφές στην Μυθολογία
Καλλυντικές αλοιφές χρησιµοποιούσαν ακόµα και οι θεές. Η σεµνή Ήρα παντρεµένη µε τέσσερα παιδιά, χρησιµοποιούσε χωρίς ενδοιασµούς τις τέχνες της Αφροδίτης προκειµένου να ερεθίσει τον ∆ία, ενώ γίνεται έξαλλη όταν η κόρη κλέβει την αλοιφή για να την δώσει στην Ευρώπη την ερωµένη του ∆ία. Υπάρχει και άλλη μια αναφορά στα αρχαια ελληνικα καλλυντικά στην ιστορία της Ψυχής,οπου ήταν η νεότερη από τις τρεις όμορφες κόρες του βασιλιά της Σικελίας.Η Ψυχή ήταν τόσο εκπληκτικά όμορφη που επισκίαζε ακόμη και την Αφροδίτη και μια φορά η Αφροδίτη εξαγριωμένη δωσε στην Ψυχή ένα μικρό κουτί και της είπε να κατέβει στον Κάτω Κόσμο. Εκεί έπρεπε να γεμίσει το κουτί με την κρέμα ομορφιάς που χρησιμοποιούσε η σύζυγος του Άδη, Περσεφόνη.
Στον αττικο πεζογραφο Οικονοµικό όταν ο ήρωας Ισχόµαχος βλέπει την συζυγό του να αλείφει το πρόσωπό της µε πολύ ψιµύθιο για να φαίνεται λευκότερη, κοκκινάδι για να γίνει πιο ρόδινη και ψηλά παπούτσια κάνει έναν παραλληλισµό: Πες µου γυναίκα πως θα σου φαινόταν αν κόµπαζα ότι έχω µεγαλύτερη περιουσία από αυτήν που έχω δεν θα σε εξαπατούσα; Ο Αριστοφάνης και οι κωµικοί ποιητές σατίριζαν τις προσπάθειες των γυναικών να φανούν ωραιότερες και µας έδωσαν αρκετές πληροφορίες για την καθηµερινή ζωή.
Ο Λουκιανός περιγράφει τις πρωινές φροντίδες µίας κυρίας που κλείνεται στο δωµάτιο πριν την δει ο άντρας της, µαζί µε τις υπηρέτριες που την παστώνουν µε διάφορα γιατροσόφια (…) η κάθε υπηρέτρια κρατά κάτι διαφορετικό ασηµένιες λεκάνες,κανάτια, καθρέφτες, πλήθος κουτάκια που θυµίζουν φαρµακείο,αγγεία γεµάτα ελεεινά πράγµατα για να λευκαίνουν τα δόντια και να σκουραίνουν τις βλεφαρίδες. Τις πιο πολλές ώρες όµως τις αφιέρωναν στο χτένισµα, άλλες τα βάφουν κόκκινα και άλλες ξανθά, ενώ αυτές που αφήνουν µαύρα ξοδεύουν µια περιουσία σε
αρώµατα για να µυρίζουν όµορφα.
Σύµφωνα µε την οµηρική παράδοση τη χρήση των αρωµάτων στους ανθρώπους την δίδαξαν οι ολύµπιοι θεοί και οι νύµφες τη δηµιουργία αρωµατικών φυτών. Πέρα από τους µύθους η ανάπτυξη της αρωµατοποιίας στην Ελλάδα αρχίζει στην Μινωική Κρήτη. Οι Έλληνες δεν επένδυσαν στην παραγωγή αρωµατικών ουσιών τις οποίες κυρίως εισήγαγαν από την Ανατολή, αλλά στην κατεργασία και τελειοποίηση αλοιφών και αρωµάτων. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιµοποιούσαν το µασάζ µε αιθέρια έλαια γιατί πίστευαν στην θεραπευτική τους δράση. Ο λυρικός ποιητής Ανακρέων (582-485 π.Χ.) υποστήριζε ότι η καλύτερη συνταγή για την υγεία µας είναι να ερεθίζουµε µε ουσίες αρωµατικές τον εγκέφαλο µας.
Μια ισορροπία µεταξύ, φαρµακολογίας και καλλωπισµού
Οι πατέρες της ιατρικής Ιπποκράτης και Ασκληπιός βασίστηκαν στα πολύτιµα βότανα, άνθη και καρπούς και έφτιαχναν ιάµατα για πλήθος παθήσεων, πληγών και ασθενειών, ενώ ο Γαληνός, ο πατέρας της φαρµακευτικής και προσωπικός συστατικό µακροζωίας.
∆ιαβάζουµε ότι σε µια µάχη στη σηµερινή Γάζα της Παλαιστίνης ο Μέγας Αλέξανδρος τραυµατίστηκε από βέλος και καθώς συνέχιζε την κατακτητική του πορεία στην Αίγυπτο και µετά στην έρηµο της Τρίπολης, διαπιστώθηκε ότι το τραύµα όχι µόνο δεν θεραπευόταν, αλλά είχε επιµολυνθεί. Όταν στρατοπέδευσε στην όαση Άµµων , όπου ανακηρύχθηκε ως « Υιός του ∆ιός», ο δάσκαλός του ο Αριστοτέλης που είχε εν τω µεταξύ πληροφορηθεί το γεγονός , έστειλε έναν ιερέα της περιοχής ο οποίος θεράπευσε το τραύµα µε λάδι από αλόη, που εφύετο άφθονη στη νήσο Socotra της Αραβικής θάλασσας. Ο ιερέας περιποιήθηκε το τραύµα, το οποίο σύντοµα θεραπεύτηκε.Η αλόη στην αρχαία Ελλάδα συµβόλιζε την οµορφιά, την υποµονή , την τύχη και την υγεία. Ο Ιπποκράτης περιγράφει µερικές από τις θεραπευτικές ιδιότητες της , όπως αύξηση της τριχοφυιας ,επούλωση τραυµάτων, ανακούφιση από εντερικές διαταραχές και το γαστρικό άλγος.
Ακόµα ένα λάδι που κατείχε σηµαντική θέση στον ελλαδικόχώρο ήταν το ελαιόλαδο (ιδιαίτερα αυτό της Θάσου ), στο πρώτο είδος ελληνικής γραφής ( γραµµική Β ) βρίσκουµε πληροφορίες γι’αυτό. Χρησιµοποιούνταν στην διατροφή αλλά κυρίως προοριζόταν ως βάση για αρώµατα και αλοιφές του σώµατος, που ίσως είχαν και θεραπευτικές ιδιότητες. Κατάλληλο ακόµα ως καθαριστικό µέσο, όπως το σαπούνι, αλλά και ως συντηρητικό για διάφορες επιφάνειες. Είναι γνωστή η παράσταση σε αγγείο που βρίσκεται στο Βερολίνο, όπου απεικονίζεται ένας νέος που χύνει λάδι στοχέρι του και στην συνέχεια θα χρησιµοποιήσει ένα ειδικό εργαλείο,τη στλεγγίδα, για να καθαριστεί. Στον Ιπποκράτειο κώδικα συναντώνται πάνω από 60 φαρµακευτικές χρήσεις. Φαίνεται πως το ελαιόλαδο ήταν ιδιαίτερα ενδεδειγµένο για τις ασθένειες του δέρµατος. Οι Έλληνες έβαζαν λάδι στα µαλλιά και πιθανόν και στα ρούχα. Ο Πλούταρχος αναφέρει πως το ελαιόλαδο έδινε λάµψη στα λευκά ρούχα.
Επιπρόσθετα χρησιµοποιήθηκε και στις νεκρικές τελετές αλείφοντας το σώµα του νεκρού. Ωστόσο σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσµο ο τοµέας που σχετίζεται ιδιαίτερα µε το λάδι είναιοι αθλητικές δραστηριότητες και η σχέση αυτή ξεκινά από τη συνήθεια των νέων και των αθλητών να αλείφουν για λόγους υγιεινής το σώµα τους µε λάδι πριν από τη καθηµερινή άσκηση στα γυµναστήρια. Στις παλαίστρες και το γυµναστήριο είχε το ελαιόλαδο θρησκευτική και ιατρική σηµασία, το χαλάρωµα των µυών, την αποφυγή τραυµατισµών του δέρµατος, την προστασία από τον ήλιο και την σκόνη. Αυτή η συνήθεια τη γνωρίζουµε όχι µόνο από τα αρχαία κείµενα, αλλά και από άφθονες παραστάσεις σε αττικά αγγεία.
Η ίδια η Αθηνά θεά της φρόνησης, του νου και της αρετής, σε αντίθεση προς τα µύρα, τα ρόδα και το λιβάνι της Αφροδίτης,αλείφονταν κυρίως µε ελαιόλαδο µετά την άθληση. Όσο αφορά το ανθρώπινο σώµα έπρεπε υγεία και καλλωπισµός να συµβαδίζουν.Το άτοµο ήταν αναγκαίο να είναι ωραίο και καθαρό, µε τα λουτρά στη καθηµερινή ζωή, µε τα λουτρά των ξένων και τα λουτρά των αθλητών. Ακολουθούσε τριβή του σώµατος µε ελαιώδεις αρωµατικές ουσίες όπως µαθαίνουµε από τον Αθηναίο, αλλά αυτόπάντα µε µέτρο.
Το σαπούνι δεν ήταν γνωστό αν και υπάρχουν αναφορές ότι πήρε το όνοµα του προς τιµήν της ποιήτριας Σαπφού καθώς πιθανή καταγωγή του είναι από το νησί της Λέσβου. Το σίγουρο
είναι πως προσθέτανε στο νερό του λουτρού νάτριο και άλατα. Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι το νερό του λουτρού που προερχόταν από την πηγή Καλλιρρόη προστίθετο ελαιόλαδο, αµυγδαλέλαιο και
καρυδέλαιο. Τέλος γύρω από την γαµήλια τελετή µια σειρά εθίµωνυπαγόρευε ευωδίες για την περιποίηση του σώµατος του γαµπρού και της νύφης. Στον Αριστοφάνη έχουµε µια περιγραφή της
περιποιήσεως του µέλλοντος γαµπρού ∆ικαιόπολη. Λουτρά µε ευωδιαστά βότανα, ίριδες, νάρκισσους, ρόδα, κρίνους για τη περιποίηση του σώµατος, στέφανοι από µυρτιά για την τελετή και
ευωδιαστές αναθυµιάσεις για το περιβάλλον του εορτασµού.Εν κατακλείδι στην αρχαία Ελλάδα η υγιεινή και η ιατρική δύο αλληλένδετα θέµατα, αναφέρονται στις θεραπευτικές ιδιότητες των
φυτών µε µια ισορροπία µεταξύ, φαρµακολογίας και καλλωπισµού µέσα από διάφορα κείµενα πρωταρχικής σηµασίας όπως του Ιπποκράτη, του Θεόφραστου και του Γαληνού. Άλλωστε
δυο από τις βασικές αρχές της Ιπποκράτειας Ιατρικής είναι
«Το φάρµακό σου να είναι η τροφή σου
και η τροφή σου το φάρµακο σου»
και
« Το σώµα µας έχει τη δυνατότητα να
αυτοθεραπεύεται , ύψιστη σηµασία έχουν :
η διατροφή, η κίνηση , το περιβάλλον , ο τρόπος ζωής , ο τρόπος
σκέψης»
είναι αρµονικά δεµένο σε ψυχή και σώµα. Φηµισµένοι υµνητές της τελειότητας θεοποίησαν το σωµατικό κάλλος , γι΄ αυτό και η θεά του έρωτα και της οµορφιάς η Αφροδίτη ήταν πρότυπο οµορφιάς από τότε µέχρι και σήµερα.Οι αναλογίες του προσώπου θεωρούνταν ένα από τα µυστικά οµορφιάς. Το πρόσωπο διαιρούνταν σε τρία µέρη και να είναι µεταξύ τους ίσα. Από τη γραµµή των µαλλιών ως τα φρύδια,από τα φρύδια ως το πάνω χείλος και από το άνω χείλος ως το πηγούνι. Την ιδανική αυτή αναλογία ονόµασαν « χρυσή τοµή ».
Η ανάπτυξη της τέχνης του ατοµικού στολισµού
Τα πρώτα ευρήµατα µας πηγαίνουν στις Κυκλάδες στο τέλος της 4ης έως στο τέλος της 2ης π.χ. χιλιετίας, όπου εκεί για πρώτη φορά έθαβαν τους νεκρούς µαζί µε τα κτερίσµατά τους. Ανάµεσα
στα κτερίσµατα υπήρχαν πλήθος από µαρµάρινα είδωλα.Από αυτά τα κτερίσµατα µπορούµε να πληροφορηθούµε για τον τρόπο µε τον οποίο οι γυναίκες έβαφαν το πρόσωπο τους.Συγκεκριµένα το µεγαλύτερο που βρέθηκε σε τάφο της Αµοργού έχει ύψος 1,52 µ. και απεικονίζει µια γυναίκα η οποία όπως φαίνεται έβαφε µε χρώµα τα µάτια, χείλη και τα γεννητικά όργανα. Από τα Κυκλαδίτικα ευρήµατα πλησιάζουµε στα Μυκηναϊκά του13ου αιώνα π.χ. όπου παρατηρούµε το κόκκινο χρώµα στα χείλη και στα μάτια µαύρο περιγραμμα.Με µαύρο χρώµα ήταν επίσης σκιασµένα και τα φρύδια.∆εν έχουµε πολλά στοιχεία για αρώµατα στους µόνο ότι οι αρωµατοπαραγωγοί ονοµάζονταν «αυτοί που βράζουν τις αλοιφές» και πως κατείχαν ξεχωριστή θέση µέσα στα ανάκτορα.
Καλλωπισµός και ένδυση στην Κρήτη κατά την µέση εποχή του χαλκού
Απο τις πληροφορίες που µπορούµε να συλλέξουµε από τις τοιχογραφίες, βλέπουµε ότι οι άντρες φορούν το Μινωικό ζώµα και παρουσιάζονται µε ξυρισµένο κεφάλι και φορούν ψηλά υποδήµατα.
Οι γυναίκες φορούσαν φούστες µε διάφορες µορφές και φραµπαλάδες, ενώ πάνω από την µέση είχαν
τα περικόρµια που άφηναν ανοιχτό το στήθος ή το κάλυπταν µεένα λεπτό ύφασµα. Η κόµµωση τους ήταν πλούσια και περίτεχνα φροντισµένη ενω ακόμη προσθέτανε κορδέλες ή χρυσές χάντρες.
Ίση φροντίδα είχε φυσικά και το πρόσωπο, όπου το έβαφαν µε λευκό χρώµα, τα χείλη µε κόκκινο και τα µάτια µε διάφορες χρωστικές. Πρέπει να σηµειωθεί ότι έδιναν µεγάλη σηµασία στην αρµονία των
χρωµάτων.
Η παρασκευή αρωµάτων ,αλοιφών και ψιµυθίων γινόταν σε από αρωµατοποιούς που τους ονόµαζαν
«αλοιφοποιούς». Τα κυριότερα προϊόντα που εισήγαγαν οι Κρήτες ήταν βάλσαµο,κανέλα,νάρδο, σµύρνα οπου ήταν πρώτες ύλες για την παρασκευή αρώµάτων. Σιγα σιγα οι αιγυπτιακές πρακτικές εισάγονται στην Ελλάδα, η οποία µετατρέπει ωστόσο το µυστικισµό και την τελετουργία της
Αιγύπτου σε κάτι διαφορετικό. Η περιποίηση δεν αποτελούσε πλέον δείγµα σεβασµού προς τους θεούς, αλλά προς τον ίδιο τον άνθρωπο.
Κυρίαρχοι των θαλασσών και κατ’ επέκταση του εµπορίου
Αρχικά οι Κορίνθιοι και οι Ροδίτες ( 8ος και 7ος αιώνας π.χ. )και στη συνέχεια, οι Αθηναίοι (6ος και 5ος αιώνας π.χ. ) έπαιξαν σηµαντικό ρόλο στη µεταφορά της σχετικής µε την περιποίηση γνώσης. Οι Έλληνες θέλουν να αρέσουν ο ένας στον άλλον.Παράλληλα όµως µελετούν και την ιατρική χρήση διαφόρων σκευασµάτων. Στην Αθήνα του 7ου αιώνα π.χ. τα καλλυντικά βρίσκουν στέγη χάρη στην ανάπτυξη της τάξης των αρωµατοποιών. Μαντζουράνα, κρίνος, θυµάρι, φασκόµηλο,γλυκάνισσος , τριαντάφυλλο και ίριδα έµπαιναν σε ελαιόλαδο,αµυγδαλέλαιο, καστορέλαιο και λινέλαιο, σχηµατίζοντας παχύρρευστες αλοιφές, που διατηρούνταν σε µικρά κεραµικά βάζα. Οι γνώσεις αυτές πέρασαν από τους Έλληνες στους Ρωµαίους. Στους Ελληνιστικους χρόνους κατασκευάστικαν περίτεχνα λουτρά οπου το πρωί το επισκεπτόντουσαν για λίγοκαι μετα στο τέλος της ηµέρας µετά από την εργασία και πριν από το δείπνο. Οι γυναίκες επισκεπτόντουσαν και αυτές το βράδυ τα ειδικά δωµάτια για να λούσουν µε την βοήθεια των δούλων το σώµα και τα µαλλιά τους.Στον Όµηρο βέβαια διαβάζουµε πως υπήρχαν και φορητοί µεταλλικοί λουτήρες για να χρησιµοποιούνται στα διαµερίσµατα.Τα δηµόσια λουτρά υπήρχαν στην Αθήνα από τον πέµπτο αιώνα.
Ξεφυλλίζοντας τις χρυσές σελίδες της Αρχαίας Ελληνικής ιστορίας, βρισκόµαστε µπροστά σ’ ένα κολοσσιαίο και αξιοθαύµαστο πολιτισµό που αναπτύχθηκε στην πόλη – κράτος την Αθήνα, φτάνοντας στην κορύφωση του, τον 5ο αιώνα που δίκαια χαρακτηρίστηκε ως « χρυσός αιώνας του Περικλέους» .Εφόσον το εµπόριο βρίσκεται σε άνθηση οι Αθηναίες προµηθεύονταν από µεταξωτά και λινά ως καλλυντικά και αρώµατα. Η εισαγωγές γινόντουσαν από την Συρία, την Αίγυπτο
και την Αλεξάνδρεια.Ακομη συνήθιζαν να βάφουν τα µαλλιά τους ή να φορούν περούκες.Στο µακιγιάζ τους χρωµάτιζαν τα µαγουλά τους άσπρα µε κρέµες από ένα λεπτό στώµα κερουσίτη (καθαρό ανθρακικό µολύβι ) που το έλεγαν ψιµύθιον, ενώ µαύριζαν τα φρύδια τους µε καπνιά ή ψιλοτριµµένο αντιµόνιο , σκίαζαν τα βλέφαρατους µε καρβουνάκια ή µε στίµµι αντιµόνιο µε σκόνη και µεγάλωναν τις βλεφαρίδες τους µε ένα µείγµα από ασπράδι αυγού,ρετσίνης και αµµωνίας. Για να κοκκινίζουν τα χείλη και τα νύχια τους χρησιµοποιούσαν ρίζα από αγριοµολόχα. Όσο για «ρουζ»
της εποχής ήταν το µίλτον, ένα µίνιο προσώπου ή το φύκον παρασκεύασµα από φύκια ή έγχουσα από ρίζα του οµώνυµου φυτού ή παιδέρως από ρίζα ενός αγκαθιού. Επίσης σε όλο το πρόσωπο έβαζαν µια παρασκευή από λευκό µόλυβδο ενώ ταµάτια τα άλειφαν µε καολίνη. Το βερµίλιο µια κόκκινου χρώµατος βαφή από θειούχο υδράργυρο που το έτριβαν σε ψηλή σκόνη.
Πολλές γυναίκες είχαν ολόκληρο εργαστήρι µε καθρέφτες,τσιµπιδάκια, καρφίτσες, µπουκαλάκια µε αρώµατα και αρωµατικές ουσίες, δοχεία µε κρέµες. Έβαζαν πολλά µυρωδικά όπως και οι άντρες, πράγµα που φαίνεται από τις πικρές µορφές του Σωκράτη που παραπονιόταν πως έκαναν κατάχρηση τους. ∆ιέθεταν κρέµες για τις ρυτίδες και τις πανάδες, µαστιχόλαδο για τον ιδρώτα,καρυδόλαδο και φοινικόλαδο για το στήθος, θυµαρόλαδο για το λαιµό και τα γόνατα. Μια απέραντη ποικιλία µυραλοιφών απο λουλούδια και φυτά µε βάση πάντα το λάδι που το πασάλειµµά τους γινόταν µε ειδικά βουρτσάκια τους χριστήρας ή απλά µε τα δάχτυλα.
Στην Αθήνα του 6ου αιώνα π.χ. εµφανίζονται οι τελετές για το θεό ∆ιόνυσο. Σ’ αυτές τις τελετές η τέχνη του µακιγιάζ έπαιζε καθοριστικό ρόλο στην απόδοση και τη εκτέλεση του µυστηρίου.
Τα ∆ιονύσια ήταν µια ποµπή της οποίας οι ακόλουθοι µαύριζαν τα πρόσωπά τους µε καταπατιά κρασιού και ψιµύθια. Τα ψιµύθια ήταν λευκόχρωµο ανθρακωπό µολύβι ( σουλιµάς ).
Επίσης ενδιαφέρον παρουσίασε η ∆ήλος που το 2ο αιώνα π.χ. υπολογίζεται ότι είχε περίπου 30.000 κατοίκους, πάρα πολλοί αν αναλογιστούµε πως είναι απλά µόνο µια µόνο κουκίδα µέσα στον χάρτη της Μεσογείου. Η ∆ήλος είχε γίνει κέντρο εµπορίου,τέχνης και γνώσης καθώς φιλοξενούσε πρέσβεις, µισθοφόρους ηθοποιούς, µουσικούς, δασκάλους και φυσικά εµπόρους. Οι γυναίκες της ∆ήλου φαίνεται από τα ευρήµατα και της εικονογραφίες ότι ήταν κοµψές και φιλάρεσκες όπως οι Αθηναίες.Βρέθηκαν ψιµύθια χάλκινα εργαλεία καλλωπισµού, βαζάκια και αρκετά κοσµήµατα.
Γενικά έχουµε πληροφορίες από αγάλµατα τοιχογραφίες και είδωλα που παριστάνουν τις γυναίκες ιδιαίτερα κοµψές,συγκροτηµένες, αγέρωχες και αξιοπρεπείς, σχεδόν πάντα στην ίδια στάση ώστε νατονίζετε ο κορµός και το στήθος. Το τέλειο γυναικείο σώµα φαίνεται στα γυµνά αγάλµατα της Αφροδίτης,πλούσιες καµπύλες, µικρό στήθος, καλοσχηµατισµένοι γλουτοί Τα κορίτσια των καλών οικογενειών υπήρχε ένας αυστηρός κώδικος συµπεριφοράς και εµφάνισης αλλά σιγά σιγά η χρήση ψιµυθίων εκτός από τις εταίρες γενικεύετε σε γυναίκες όλων των τάξεων.
Καλλυντικές αλοιφές στην Μυθολογία
Καλλυντικές αλοιφές χρησιµοποιούσαν ακόµα και οι θεές. Η σεµνή Ήρα παντρεµένη µε τέσσερα παιδιά, χρησιµοποιούσε χωρίς ενδοιασµούς τις τέχνες της Αφροδίτης προκειµένου να ερεθίσει τον ∆ία, ενώ γίνεται έξαλλη όταν η κόρη κλέβει την αλοιφή για να την δώσει στην Ευρώπη την ερωµένη του ∆ία. Υπάρχει και άλλη μια αναφορά στα αρχαια ελληνικα καλλυντικά στην ιστορία της Ψυχής,οπου ήταν η νεότερη από τις τρεις όμορφες κόρες του βασιλιά της Σικελίας.Η Ψυχή ήταν τόσο εκπληκτικά όμορφη που επισκίαζε ακόμη και την Αφροδίτη και μια φορά η Αφροδίτη εξαγριωμένη δωσε στην Ψυχή ένα μικρό κουτί και της είπε να κατέβει στον Κάτω Κόσμο. Εκεί έπρεπε να γεμίσει το κουτί με την κρέμα ομορφιάς που χρησιμοποιούσε η σύζυγος του Άδη, Περσεφόνη.
Στον αττικο πεζογραφο Οικονοµικό όταν ο ήρωας Ισχόµαχος βλέπει την συζυγό του να αλείφει το πρόσωπό της µε πολύ ψιµύθιο για να φαίνεται λευκότερη, κοκκινάδι για να γίνει πιο ρόδινη και ψηλά παπούτσια κάνει έναν παραλληλισµό: Πες µου γυναίκα πως θα σου φαινόταν αν κόµπαζα ότι έχω µεγαλύτερη περιουσία από αυτήν που έχω δεν θα σε εξαπατούσα; Ο Αριστοφάνης και οι κωµικοί ποιητές σατίριζαν τις προσπάθειες των γυναικών να φανούν ωραιότερες και µας έδωσαν αρκετές πληροφορίες για την καθηµερινή ζωή.
Ο Λουκιανός περιγράφει τις πρωινές φροντίδες µίας κυρίας που κλείνεται στο δωµάτιο πριν την δει ο άντρας της, µαζί µε τις υπηρέτριες που την παστώνουν µε διάφορα γιατροσόφια (…) η κάθε υπηρέτρια κρατά κάτι διαφορετικό ασηµένιες λεκάνες,κανάτια, καθρέφτες, πλήθος κουτάκια που θυµίζουν φαρµακείο,αγγεία γεµάτα ελεεινά πράγµατα για να λευκαίνουν τα δόντια και να σκουραίνουν τις βλεφαρίδες. Τις πιο πολλές ώρες όµως τις αφιέρωναν στο χτένισµα, άλλες τα βάφουν κόκκινα και άλλες ξανθά, ενώ αυτές που αφήνουν µαύρα ξοδεύουν µια περιουσία σε
αρώµατα για να µυρίζουν όµορφα.
Σύµφωνα µε την οµηρική παράδοση τη χρήση των αρωµάτων στους ανθρώπους την δίδαξαν οι ολύµπιοι θεοί και οι νύµφες τη δηµιουργία αρωµατικών φυτών. Πέρα από τους µύθους η ανάπτυξη της αρωµατοποιίας στην Ελλάδα αρχίζει στην Μινωική Κρήτη. Οι Έλληνες δεν επένδυσαν στην παραγωγή αρωµατικών ουσιών τις οποίες κυρίως εισήγαγαν από την Ανατολή, αλλά στην κατεργασία και τελειοποίηση αλοιφών και αρωµάτων. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιµοποιούσαν το µασάζ µε αιθέρια έλαια γιατί πίστευαν στην θεραπευτική τους δράση. Ο λυρικός ποιητής Ανακρέων (582-485 π.Χ.) υποστήριζε ότι η καλύτερη συνταγή για την υγεία µας είναι να ερεθίζουµε µε ουσίες αρωµατικές τον εγκέφαλο µας.
Μια ισορροπία µεταξύ, φαρµακολογίας και καλλωπισµού
Οι πατέρες της ιατρικής Ιπποκράτης και Ασκληπιός βασίστηκαν στα πολύτιµα βότανα, άνθη και καρπούς και έφτιαχναν ιάµατα για πλήθος παθήσεων, πληγών και ασθενειών, ενώ ο Γαληνός, ο πατέρας της φαρµακευτικής και προσωπικός συστατικό µακροζωίας.
∆ιαβάζουµε ότι σε µια µάχη στη σηµερινή Γάζα της Παλαιστίνης ο Μέγας Αλέξανδρος τραυµατίστηκε από βέλος και καθώς συνέχιζε την κατακτητική του πορεία στην Αίγυπτο και µετά στην έρηµο της Τρίπολης, διαπιστώθηκε ότι το τραύµα όχι µόνο δεν θεραπευόταν, αλλά είχε επιµολυνθεί. Όταν στρατοπέδευσε στην όαση Άµµων , όπου ανακηρύχθηκε ως « Υιός του ∆ιός», ο δάσκαλός του ο Αριστοτέλης που είχε εν τω µεταξύ πληροφορηθεί το γεγονός , έστειλε έναν ιερέα της περιοχής ο οποίος θεράπευσε το τραύµα µε λάδι από αλόη, που εφύετο άφθονη στη νήσο Socotra της Αραβικής θάλασσας. Ο ιερέας περιποιήθηκε το τραύµα, το οποίο σύντοµα θεραπεύτηκε.Η αλόη στην αρχαία Ελλάδα συµβόλιζε την οµορφιά, την υποµονή , την τύχη και την υγεία. Ο Ιπποκράτης περιγράφει µερικές από τις θεραπευτικές ιδιότητες της , όπως αύξηση της τριχοφυιας ,επούλωση τραυµάτων, ανακούφιση από εντερικές διαταραχές και το γαστρικό άλγος.
Ακόµα ένα λάδι που κατείχε σηµαντική θέση στον ελλαδικόχώρο ήταν το ελαιόλαδο (ιδιαίτερα αυτό της Θάσου ), στο πρώτο είδος ελληνικής γραφής ( γραµµική Β ) βρίσκουµε πληροφορίες γι’αυτό. Χρησιµοποιούνταν στην διατροφή αλλά κυρίως προοριζόταν ως βάση για αρώµατα και αλοιφές του σώµατος, που ίσως είχαν και θεραπευτικές ιδιότητες. Κατάλληλο ακόµα ως καθαριστικό µέσο, όπως το σαπούνι, αλλά και ως συντηρητικό για διάφορες επιφάνειες. Είναι γνωστή η παράσταση σε αγγείο που βρίσκεται στο Βερολίνο, όπου απεικονίζεται ένας νέος που χύνει λάδι στοχέρι του και στην συνέχεια θα χρησιµοποιήσει ένα ειδικό εργαλείο,τη στλεγγίδα, για να καθαριστεί. Στον Ιπποκράτειο κώδικα συναντώνται πάνω από 60 φαρµακευτικές χρήσεις. Φαίνεται πως το ελαιόλαδο ήταν ιδιαίτερα ενδεδειγµένο για τις ασθένειες του δέρµατος. Οι Έλληνες έβαζαν λάδι στα µαλλιά και πιθανόν και στα ρούχα. Ο Πλούταρχος αναφέρει πως το ελαιόλαδο έδινε λάµψη στα λευκά ρούχα.
Επιπρόσθετα χρησιµοποιήθηκε και στις νεκρικές τελετές αλείφοντας το σώµα του νεκρού. Ωστόσο σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσµο ο τοµέας που σχετίζεται ιδιαίτερα µε το λάδι είναιοι αθλητικές δραστηριότητες και η σχέση αυτή ξεκινά από τη συνήθεια των νέων και των αθλητών να αλείφουν για λόγους υγιεινής το σώµα τους µε λάδι πριν από τη καθηµερινή άσκηση στα γυµναστήρια. Στις παλαίστρες και το γυµναστήριο είχε το ελαιόλαδο θρησκευτική και ιατρική σηµασία, το χαλάρωµα των µυών, την αποφυγή τραυµατισµών του δέρµατος, την προστασία από τον ήλιο και την σκόνη. Αυτή η συνήθεια τη γνωρίζουµε όχι µόνο από τα αρχαία κείµενα, αλλά και από άφθονες παραστάσεις σε αττικά αγγεία.
Η ίδια η Αθηνά θεά της φρόνησης, του νου και της αρετής, σε αντίθεση προς τα µύρα, τα ρόδα και το λιβάνι της Αφροδίτης,αλείφονταν κυρίως µε ελαιόλαδο µετά την άθληση. Όσο αφορά το ανθρώπινο σώµα έπρεπε υγεία και καλλωπισµός να συµβαδίζουν.Το άτοµο ήταν αναγκαίο να είναι ωραίο και καθαρό, µε τα λουτρά στη καθηµερινή ζωή, µε τα λουτρά των ξένων και τα λουτρά των αθλητών. Ακολουθούσε τριβή του σώµατος µε ελαιώδεις αρωµατικές ουσίες όπως µαθαίνουµε από τον Αθηναίο, αλλά αυτόπάντα µε µέτρο.
Το σαπούνι δεν ήταν γνωστό αν και υπάρχουν αναφορές ότι πήρε το όνοµα του προς τιµήν της ποιήτριας Σαπφού καθώς πιθανή καταγωγή του είναι από το νησί της Λέσβου. Το σίγουρο
είναι πως προσθέτανε στο νερό του λουτρού νάτριο και άλατα. Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι το νερό του λουτρού που προερχόταν από την πηγή Καλλιρρόη προστίθετο ελαιόλαδο, αµυγδαλέλαιο και
καρυδέλαιο. Τέλος γύρω από την γαµήλια τελετή µια σειρά εθίµωνυπαγόρευε ευωδίες για την περιποίηση του σώµατος του γαµπρού και της νύφης. Στον Αριστοφάνη έχουµε µια περιγραφή της
περιποιήσεως του µέλλοντος γαµπρού ∆ικαιόπολη. Λουτρά µε ευωδιαστά βότανα, ίριδες, νάρκισσους, ρόδα, κρίνους για τη περιποίηση του σώµατος, στέφανοι από µυρτιά για την τελετή και
ευωδιαστές αναθυµιάσεις για το περιβάλλον του εορτασµού.Εν κατακλείδι στην αρχαία Ελλάδα η υγιεινή και η ιατρική δύο αλληλένδετα θέµατα, αναφέρονται στις θεραπευτικές ιδιότητες των
φυτών µε µια ισορροπία µεταξύ, φαρµακολογίας και καλλωπισµού µέσα από διάφορα κείµενα πρωταρχικής σηµασίας όπως του Ιπποκράτη, του Θεόφραστου και του Γαληνού. Άλλωστε
δυο από τις βασικές αρχές της Ιπποκράτειας Ιατρικής είναι
«Το φάρµακό σου να είναι η τροφή σου
και η τροφή σου το φάρµακο σου»
και
« Το σώµα µας έχει τη δυνατότητα να
αυτοθεραπεύεται , ύψιστη σηµασία έχουν :
η διατροφή, η κίνηση , το περιβάλλον , ο τρόπος ζωής , ο τρόπος
σκέψης»
Δευτέρα 5 Οκτωβρίου 2015
Προιστορικές Βραχογραφίες στην Ελλάδα
Οι βραχογραφίες που
ανακαλύφθηκαν κατά καιρούς στον Ελληνικό χώρο αποτελούν αδιάψευστες
μαρτυρίες για τους γηγενείς κατοίκους
αυτού του τόπου. Κι όσο πιο πρωτόγονες
είναι τόση μεγαλύτερη σημασία έχουν, τόσο περισσότερο μας οδηγούν στο
μακραίωνο παρελθόν.
Στις βραχογραφίες του Παγγαίου υπάρχει χάραξη του ζωδιακού κύκλου. Το Λιοντάρι ένα από τα σχέδια που υπάρχουν χαραγμένα πάνω στο βράχο σε ημικυκλική διάταξη και αποτελούν έναν πανάρχαιο ζωδιακό. Αυτός ο ζωδιακός ξεκινάει από τους Διδύμους και φθάνει μέχρι τον Τοξότη και ίσως τον Αιγόκερω. Οι Δίδυμοι απεικονίζονται πάνω στον βράχο από δυο μεγαλόπρεπους πολεμιστές με ακόντια κι ασπίδες και σε ορθή γωνία ο ένας με τον άλλο. Μάλιστα του κάθετου πολεμιστή το ακόντιο τελειώνει σε αγκυλωτό σταυρό, γνωστό σύμβολο των Θρακών της περιοχής που συμβόλιζε τον Ήλιο (Απόλλωνα) κατά την αρχαιότητα. Για τους αρχαίους Έλληνες οι Δίδυμοι ήταν οι αδελφοί Κάστωρ και Πολυδεύκης.Ο Κάστωρ στην αρχαιότητα αναφερόταν και με το όνομα Απόλλων ή δωρικά Αππέλων κι o Πολυδεύκης ως Ηρακλής. Στους κλασικούς χρόνους συμβολιζόταν με δυο αστέρια πάνω από ένα πλοίο και για αιώνες εθεωρούντο οι προστάτες των ναυτικών. Αυτό ξεκίνησε από τη συμμετοχή των Διόσκουρων στην Αργοναυτική εκστρατεία. Κατά τη μυθολογία η Αργώ κινδυνεύει σε μια τρικυμία κι ο Ορφέας έπαιξε την λύρα. Ο Απόλλωνας άκουσε τη λύρα του κι η τρικυμία σταμάτησε όταν δυο αστέρια εμφανίστηκαν πάνω από τα κεφάλια των Διόσκουρων. Έτσι για αιώνες οι Διόσκουροι ήταν οι προστάτες των ναυτιλλομένων. Οι Έλληνες όμως και οι Ρωμαίοι επικαλούνταν τους Διόσκουρους και σε στιγμές πολέμου και πολλές φορές ορκίζονταν και σ' αυτούς, ίσως γιατί ο Κάστωρ (Απόλλων) φημιζόταν για την ιππευτική του ικανότητα και ο Πολυδεύκης για τη δύναμη των χεριών του. Τα αρχαιότερα, όμως, ίχνη της λατρείας των Διδύμων βρίσκονται στα μυστήρια της γειτονικής Σαμοθράκης που αναφέρονται ως μεγάλοι Θεοί, Εφέστιοι, Κουρήτες και ουράνιοι Δίδυμοι"....
Στον ελλαδικό
χώρο έχουν εντοπιστεί βραχογραφήματα:
Βραχογραφίες στο Παγγαίο
Παγγαίο όρος,
Κρυονέρι Καβάλας, 500.000 χρόνια πριν. Το 1981 σε συνέδριο που έγινε στη
Καβάλα οργανωμένο από την "Παύλιο" Εταιρεία Ιστορικών Μελετών και υπό την αιγίδα
του Υπουργείου Πολιτισμού, για τις βραχογραφίες στο Κρυονέρι Καβάλας
(καβαλάρηδες, τόξα, ακόντια, ήλιοι και γενικότερα στοιχεία της φύσης,)
συμμετείχε και ο ανθρωπολόγος καθηγητής της Ινδίας Σ.Μ. Μισρά, που κατά τη γνώμη
του, μετά από έρευνα που έκανε στην περιοχή τις χρονολογεί στο 500.000 χρόνια
π.Χ.Σύμφωνα με την
υπάρχουσα βιβλιογραφία για τις βραχογραφίες που βρίσκονται στο χωριό Κρυονέρι
Καβάλας, στους πρόποδες του όρους Λεκάνη, απέναντι από το Παγγαίο, στο Φαράγγι
του Αγγίτη, κοντά στο σπήλαιο Αλιστράτης Σερρών και στο βορειοδυτικό Παγγαίο, η
χρονολογική τους ηλικία προσδιορίζεται από τα μέσα της 1ης χιλιετίας π.Χ. μέχρι
το 580.000 π.Χ.Συγκεκριμένα
κατά τους Ρ. COLLART και CUCREY ( 1975) η ηλικία τους τοποθετείται στο μέσον της
1ης χιλιετίας.Ο γεωλόγος
καθηγητής μέσης εκπαίδευσης Λ. Χατζηλαζαρίδης σε ανακοινώσεις του τις συγκρίνει
με τις αντίστοιχες βραχογραφίες της Ευρώπης στα σπήλαια Αλταμίρα της Ισπανίας,
Λασκώ της Γαλλίας και βράχων της Σαχάρας, που εκείνες ξεπερνούν την ηλικία των
15.000 χρόνων και πιστεύει ότι επειδή εκείνες έχουν χρώματα, ενώ αυτές είναι
σκαλίσματα επάνω σε βράχο, ότι είναι αρχαιότερες.
Ο πανάρχαιος ζωδιακός
Στις βραχογραφίες του Παγγαίου υπάρχει χάραξη του ζωδιακού κύκλου. Το Λιοντάρι ένα από τα σχέδια που υπάρχουν χαραγμένα πάνω στο βράχο σε ημικυκλική διάταξη και αποτελούν έναν πανάρχαιο ζωδιακό. Αυτός ο ζωδιακός ξεκινάει από τους Διδύμους και φθάνει μέχρι τον Τοξότη και ίσως τον Αιγόκερω. Οι Δίδυμοι απεικονίζονται πάνω στον βράχο από δυο μεγαλόπρεπους πολεμιστές με ακόντια κι ασπίδες και σε ορθή γωνία ο ένας με τον άλλο. Μάλιστα του κάθετου πολεμιστή το ακόντιο τελειώνει σε αγκυλωτό σταυρό, γνωστό σύμβολο των Θρακών της περιοχής που συμβόλιζε τον Ήλιο (Απόλλωνα) κατά την αρχαιότητα. Για τους αρχαίους Έλληνες οι Δίδυμοι ήταν οι αδελφοί Κάστωρ και Πολυδεύκης.Ο Κάστωρ στην αρχαιότητα αναφερόταν και με το όνομα Απόλλων ή δωρικά Αππέλων κι o Πολυδεύκης ως Ηρακλής. Στους κλασικούς χρόνους συμβολιζόταν με δυο αστέρια πάνω από ένα πλοίο και για αιώνες εθεωρούντο οι προστάτες των ναυτικών. Αυτό ξεκίνησε από τη συμμετοχή των Διόσκουρων στην Αργοναυτική εκστρατεία. Κατά τη μυθολογία η Αργώ κινδυνεύει σε μια τρικυμία κι ο Ορφέας έπαιξε την λύρα. Ο Απόλλωνας άκουσε τη λύρα του κι η τρικυμία σταμάτησε όταν δυο αστέρια εμφανίστηκαν πάνω από τα κεφάλια των Διόσκουρων. Έτσι για αιώνες οι Διόσκουροι ήταν οι προστάτες των ναυτιλλομένων. Οι Έλληνες όμως και οι Ρωμαίοι επικαλούνταν τους Διόσκουρους και σε στιγμές πολέμου και πολλές φορές ορκίζονταν και σ' αυτούς, ίσως γιατί ο Κάστωρ (Απόλλων) φημιζόταν για την ιππευτική του ικανότητα και ο Πολυδεύκης για τη δύναμη των χεριών του. Τα αρχαιότερα, όμως, ίχνη της λατρείας των Διδύμων βρίσκονται στα μυστήρια της γειτονικής Σαμοθράκης που αναφέρονται ως μεγάλοι Θεοί, Εφέστιοι, Κουρήτες και ουράνιοι Δίδυμοι"....
****
Αστερισμοί,
που βρέθηκαν λαξευμένοι πάνω σε βράχια σε διάφορες τοποθεσίες της Ελλάδος,
προσελκύοντας πρωτίστως το ενδιαφέρον αρχαιολόγων και δευτερευόντως φιλάρχαιων,
που ερεύνησαν γι’ αυτό το σκοπό ορεινές περιοχές, έρχονται να δώσουν τις πρώτες
σχετικές πληροφορίες σε ένα ανερχόμενο επιστημονικό πεδίο, την Αρχαιοαστρονομία,
έναν κλάδο, που, όπως υποδηλώνει και η ονομασία του, μελετά τις προεκτάσεις και
την εφαρμογή της Αστρονομίας σε αρχαίους πολιτισμούς. Σαφώς σε πρώτη φάση απορεί
κανείς για τις γνώσεις της Αστρονομίας σε μία εποχή, όπου τα τεχνικά μέσα ήταν
σχεδόν ανύπαρκτα.
Ένα άλλο σχέδιο, που παρουσιάζει
ενδιαφέρον από τις βραχογραφίες του
Παγγαίου, είναι ένα σχέδιο για υπερσύγχρονο διαστημικό όχημα με αποθήκη
καυσίμων, ραντάρ, πίνακα ελέγχου, καμπίνα πλοήγησης και πλοηγό. Ένα σχέδιο που
έρχεται να στηρίξει τη θεωρία ότι οι φυλές αυτές των Θρακών
(Αρίων) του Παγγαίου είχαν μνήμες από ένα πολιτισμό ανώτερο και εξελιγμένο. Ένα
πολιτισμό που ενδεχομένως κάποτε να καταστράφηκε ή να εξαφανίστηκε για λόγους
που δεν γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή. Εκείνο, όμως, που δεν μπορούμε να
προσπεράσουμε
είναι οι βραχογραφίες και τα θέματα
των σχεδίων τους. Παρόμοια σχέδια έχουν βρεθεί στον αρχαίο πολιτισμό των Μάγια
στο Τσιάπας του Μεξικού, όπου ο Ρώσος επιστημονικός συγγραφέας Κατάντσεφ
πιστεύει ότι πρόκειται για την αναπαράσταση ενός διαστημικού οχήματος πλήρους με
σύστημα αεροπλοήγησης, στροβιλοσυμπιεστή, πίνακα ελέγχου, δεξαμενές, θάλαμο
καύσης, τουρμπίνα και εξάτμιση.
Παρόμοιο αντικείμενο έχει βρεθεί στο
Τοπρακκαλέ της ανατολικής Τουρκίας (χώρος που άλλοτε ζούσε η Αρεία φυλή στους
πρόποδες του Αραράτ). Έχει μήκος 22cm, πλάτος 7,5 cm και ύψος 8 cm και ανήκει
στη περίοδο της Ουρ (3000 π.Χ.). Είναι βέβαια φανερή η ομοιότητα αυτού του
αντικειμένου μ' ένα σύγχρονο μονοθέσιο, διαστημικό όχημα παρόλο που λείπει το
κεφάλι του πιλότου. Το αντικείμενο
εκτείθεται στο αρχαιολογικό μουσείο της
Κωνσταντινούπολης....
Καβάλα, Φίλιπποι
3.000 χρόνια.
Βραχογραφίες στους Φιλίππους
Κρυονέρι, ο
ζωδιακός
Oι βραχογραφίες των Φιλίππων, παραστάσεις ζώων, ανθρώπινες μορφές, όπλα, σκηνές
κυνηγιού και διάφορα σχήματα, οι πλουσιότερες και σημαντικότερες που
συναντώνται στον ελλαδικό χώρο, αποτελούσαν μέσο έκφρασης και επικοινωνίας των
θρακικών φύλων που κατοικούσαν στην περιοχή στο τέλος της εποχής του χαλκού με
αρχή της εποχής του σιδήρου, και δεν είχαν συναντήσει ακόμα τη γραφή.Η παλαιότητα, ο αριθμός και η θεματική πολυπλοκότητα των βραχογραφιών της
περιοχής έχουν κεντρίσει το διεθνές ενδιαφέρον. Kαθηγητές Aρχαιολογίας,
ειδικευμένοι σε βραχογραφίες, από την Iταλία και την Πορτογαλία, μαζί με
φοιτητές των τμημάτων τους, επισκέπτονται τους Φιλίππους και έχουν ξεκινήσει
τη συστηματική καταγραφή και μελέτη των στιγμάτων που άφησαν στους βράχους οι
κάτοικοι της περιοχής πριν από 3.000 χρόνια.
Βραχογραφίες στην Αλιστράτη Σέρρες (Αγγίτης ποταμός)
Στο σπήλαιο
Αλιστράτης Σερρών
στο περίφημο Φαράγγι του ποταμού Αγγίτη έχουν βρεθεί πολύ σημαντικές
βραχογραφίες με μεγάλη ποικιλία σχεδίων και θεμάτων σχετικών με τις
δραστηριότητες των κατοίκων της περιοχής. Οι βραχογραφίες χρονολογούνται στον 5ο
και 6ο αι. μ.Χ. Παριστάνουν ζώα (ελάφια, καμήλες, ιππείς που κρατούν τα ηνία
των αλόγων και ακόντια), αλλά και αφηρημένα σχέδια.
Στο
Γονικό
Σε ένα Πομάκικο
χωριό του Έβρου, μετά από το Δέρειο και τη Ρούσσα,
το Γονικό, καθοδόν προς το ύψωμα
Χίλια, υπάρχουν δυο βραχογραφίες του 1100 π.Χ., που επιβεβαιώνουν με τις
εγχαράξεις τους την παράδοση που θέλει τον Ορφέα να έζησε στην ίδια περιοχή.Ανάμεσά τους δεκαπέντε εγχάρακτα σχέδια,
σκηνές χορού και σκηνές προσευχής
καθώς επίσης τα προσφιλή στο Θράκα μύστη πουλιά, αλλά και πολλά άλλα, όπως τα
μεγάλα φαλλικά μόρια, απαρτίζουν τον τεράστιο αυτό ζωγραφικό πίνακα, με
διαστάσεις πέντε επί πέντε μέτρα. Η πιο εντυπωσιακή εικόνα σε τρεις τουλάχιστον
σκηνές, είναι αυτή του σταυρού. Το σημαντικό είναι ότι όλα αυτά
γίνονται 1.500 χρόνια πριν την υιοθεσία του, από τη Χριστιανική
θρησκεία.
Οι εν λόγω επιφανειακές – δίπλα στο δρόμο - βραχογραφίες ανακαλύφθηκαν από
τον αρχαιολόγο Διαμαντή Τριαντάφυλλο πριν τρεις δεκαετίες, όμως οι Πομάκοι τις
βλέπουν μπροστά τους, εδώ και τρεις χιλιετίες.
Στο σπήλαιο
του Αρχανθρώπου,
στα Πετράλωνα Χαλκιδικής υπάρχουν
πολλά τέτοια ευρήματα.
Στην
Εδεσσα βραχογραφίες
και ευρήματα από τα σπήλαια και τον περιβάλλοντα χώρο τους (λίθινα εργαλεία,
ακμές, βέλη κλπ.), οδηγούν στην υπόθεση ότι πρώτοι κάτοικοι των Λουτρών, μόνιμοι
ή εποχικοί, ήταν οι κάτοικοι των σπηλαίων (τέλος νεολιθικής εποχής – εποχή
χαλκού), ενώ η ανακάλυψη οστράκων (θραύσματα κεραμικής) μέσα στα
σπηλαιοκαταφύγια μαρτυρούν την κατοίκησή τους από κτηνοτρόφους, κάποια
παρελθούσα χρονική περίοδο.
Στην Καστοριά,
Δισπηλιό, από το
Γιώργο Χουρμουζιάδη βρέθηκε επιγραφή - χάρτης επί πέτρας, 7.200 ετών,
Πελασγικής προέλευσης που οδηγεί σε ανατροπή του Φοινικισμού.
Σπήλαιο της Καστρίτσας Ιωαννίνων.
Την παρουσία του παλαιολιθικού ανθρώπου μαρτυρούν τα λίθινα εργαλεία, που
βρέθηκαν στις ανασκαφές που έγιναν στο σπήλαιο της Καστρίτσας. Άλλα ευρήματα από
την ίδια θέση και τη θέση Κλειδί στην κοιλάδα του Βοϊδομάτη, βεβαιώνουν τη
συνέχιση της κατοίκησης και κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο
(33.000-8.000π.Χ.).
Στη
Μάνη, Σπήλαιο Αλεπότρυπα Δυρού
Ασημένια κοσμήματα,
χάλκινα εγχειρίδια, αλλά και βραχογραφίες και πιθανά σημάδια γραφής της
νεολιθικής εποχής περιλαμβάνονται ανάμεσα στα πλούσια ευρήματα των συνεχιζόμενων
ανασκαφών.Τα πολυπληθή
ευρήματα του Νεολιθικού Μουσείου Δυρού μιλούν για
τη ζωή, τις δραστηριότητες και το υψηλό
πνευματικό επίπεδο του ανθρώπου που έζησε εκεί οργανωμένος σε κοινότητα κατά την
διάρκεια της 5ης και 4ης χιλιετίας π.Χ.Η νεολιθική
κοινότητα στο Δυρό αναπτύχθηκε κατά το διάστημα του 5.000 – 3200 π.Χ. (νεότερη
και τελική νεολιθική περίοδος).Η ζωή της
κοινότητας διεκόπηκε
όπως φαίνεται απότομα γύρω στα 3200 π.Χ. από έναν ισχυρό σεισμό, ο οποίος
προκάλεσε κατάρρευση βράχων με αποτέλεσμα να φράξει η είσοδος του σπηλαίου. Οι
εγκλωβισμένοι στο σπήλαιο
άνθρωποι πέθαναν από πείνα (όπως
μαρτυρούν οι άταφοι
σκελετοί), ενώ όσοι βρέθηκαν στο ύπαιθρο, εγκατέλειψαν την περιοχή γιατί
στερήθηκαν το πόσιμο νερό που υπήρχε στην λίμνη της Αλεπότρυπας.
Καλαμάκια Μάνης
Ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα σπήλαια είναι αυτό που
ανοίγεται στην τοποθεσία «Καλαμάκια», ακριβώς στην είσοδο του όρμου του
Οιτύλου. Το σπήλαιο κατοικήθηκε κατά τη Μέση Παλαιολιθική περίοδο και πιο
συγκεκριμένα πριν από 100.000 ως πριν από 40.000 χρόνια περίπου. Εκείνη την
περίοδο η θαλάσσια
στάθμη βρισκόταν πολλές δεκάδες μέτρα χαμηλότερα και η ακτή πολύ πιο μακριά από
τη σημερινή.
Απήδημα Μάνης
Δύο
ανθρώπινα κρανία "ηλικίας" 300.000 ετών - Ο αρχάνθρωπος της Μάνης αποσιωπάται
από την επίσημη Ανθρωπολογική επιστήμη.
Η ανακάλυψη των δύο
ανθρώπινων κρανίων στο σπήλαιο αυτό αποτελεί μία σημαντική τομή στα μέχρι
σήμερα στοιχεία της ανθρωπολογικής ιστορίας, που παρόλα αυτά παραμένει
προκλητικά θαμμένη κάτω από τις σκόνες των επίπονων εργασιών, όλων εκείνων που
υλοποιούν την έρευνα. Τα κρανία ανήκουν στην προγονική μορφή του Homo
Neanderthalensis και η ηλικία τους προσεγγίζει τα 300 χιλιάδες χρόνια.
Στην Εύβοια
Στο σπήλαιο Σκοτεινή στο χωριό Θαρρούνια κοντά στο Αλιβέρι, έγινε μία
σημαντική ανασκαφή, που διήρκεσε 6 χρόνια. Πρόκειται για ένα ορεινό σπήλαιο, στο
οποίο βρέθηκαν πολλά ευρήματα της Νεώτερης Νεολιθικής από το 5.300 μέχρι το 330
π.Χ. Μάλιστα κοντά στο σπήλαιο ανασκάφηκε και ένας οικισμός και ένα μικρό
νεκροταφείο.
Αλεπότρυπα Μάνης
Δισπηλιό
Φολέγανδρος
Στην Ανδρο
Στρόφιλα, παράσταση πλοιαρίων 4.500-3.300 π.Χ.
Προς το παρόν, οι
βραχογραφίες του νεολιθικού οικισμού Στρόφιλας της Άνδρου που αποκάλυψε η
αρχαιολόγος κ. Xριστίνα Tελεβάντου, κρατούν σκήπτρο της μοναδικότητας στον
ελληνικό χώρο.
Στην είσοδο της
πύλης του οικισμού υπάρχει χαραγμένο ένα πλοίο μήκους 30 εκατοστών. Αλλά και
άλλα καραβάκια υπάρχουν κατά μήκος του τείχους. Σε μια δεύτερη βραχογραφία που
εντοπίστηκε, κάτω στη ρίζα του τείχους και σε απόσταση 1 μέτρου από αυτό,
απεικονίζεται μια σύνθεση με 17 ζώα, ένα γουρουνάκι, διάφορα αιλουροειδή,
ελάφια, ημικυκλικά παρουσιασμένα σε δυο σειρές αντικρυστά. Δεν είναι μεγάλα,
όπως τα πλοία. Δεν υπερβαίνουν τα 5 εκατοστά το καθένα.
Στη
Νάξο υπάρχουν
βραχογραφίες της
Πρωτοκυκλαδικής II στην Kορφή τ' Aρωνιού.
Στη
Φολέγανδρο υπάρχουν βραχογραφίες.
Στη Θάσο βραχογραφίες ανακαλύφθηκαν στο
Καστρί.
Στην Κρήτη, χωριό Ασφέντο.
Η Κρήτη θεωρείται
ότι κατοικήθηκε στο 8.000 π.Χ. ή και λίγο παλαιότερα, εποχή που χρονολογούνται
οι βραχογραφίες που ανακαλύφθηκαν σε σπήλαιο κοντά στο χωριό Ασφέντου Σφακίων
και θεωρούνται οι πρώτες γνωστές βραχογραφίες στο νησί.
ΠΗΓΗ: http://www.koutouzis.gr/vraxografies.htm
Σάββατο 5 Σεπτεμβρίου 2015
Ερινύες οι Μυθικές Χθόνιες Θεότητες
Οι Ερινύες στην Ελληνική μυθολογία ήταν μυθικές χθόνιες θεότητες που κυνηγούσαν όσους είχαν διαπράξει εγκλήματα κατά της φυσικής και ηθικής τάξης των πραγμάτων. Επίσης είναι γνωστές και ως Ευμενίδες, δίνοντάς έτσι το όνομά τους στην τρίτη τραγωδία της τριλογίας Oρέστειας του Αισχύλου. Στη συγκεκριμένη τραγωδία, κατατρέχουν τον Ορέστη, γιο του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας, για το φόνο της μητέρας του.
Λέγεται κατά μεν τον Ησίοδο (βλ. Θεογονία στ.178-185) ότι οι Ερινύες γεννήθηκαν από το αίμα του Ουρανού, προκειμένου να εκδικηθεί ο ίδιος τον ευνουχισμό του από τον ίδιο του το γιο τον Κρόνο, κατά δε τον Αισχύλο ότι αυτές ήταν κόρες της Νύκτας και κατά τον Σοφοκλή κόρες της Γης και του Σκότους, ενώ ακολουθούν και άλλες γνώμες.
Ο αριθμός τους δεν είναι ακριβής, ο Όμηρος δεν γνωρίζει αριθμό αυτών, ο Αισχύλος εισάγει ολόκληρο χορό Ερινύων, αντίθετα ο Ευριπίδης σ΄ ένα δράμα του αναφέρει τρεις, με ονόματα που έδωσαν μεταγενέστεροι όπως ο Βιργίλιος που επίσης αναγνωρίζει τρεις: την Αληκτώ (ανθρωπομορφισμός της οργής και μανίας), την Μέγαιρα (ανθρωπομορφισμός του μίσους και του φθόνου) και την Τισιφόνη (ανθρωπομορφισμός της εκδίκησης φόνου). Τα κεφάλια των Ερινύων ήταν τυλιγμένα με φίδια, εικόνα που θυμίζει τη μέδουσα Γοργώ, και γενικότερα όλη η εμφάνισή τους ήταν φρικιαστική και απωθητική. Συνήθως απεικονίζονται με αστραφτερό βλέμμα μαύρες στην όψη, αποπνέουσες καταστρεπτικό πυρ αλλά και με φτερά φέρουσες μαύρες εσθήτες.
Κατοικία τους είχαν τον κάτω κόσμο του Άδη απ΄ όπου και αναλάμβαναν την εκτέλεση των ποινών που έθεταν οι κριτές του Άδη και της Δίκης στους ανθρώπους, ακόμα και πέραν του τάφου τους γι αυτό επί των φονέων αποκαλούνταν ως θεότητες "Επίκουροι της Δίκης". Στα χέρια τους έφεραν συνήθως αναμμένες δάδες για να διαλύουν τα σκότη που ευνοούσαν ή κάλυπταν τα διαπραχθέντα εγκλήματα καθώς και μαστίγιο φιδοφόρο ως όπλο κατά των δραστών. Στη μέση τους έφεραν ζώνη δίνοντας την όψη Μαινάδων και γι αυτό επίσης ονομάζονταν και "Βάκχες τoυ Άδη". Από τις πιο γνωστές καταδιώξεις των Ερινύων αναφέρεται εκείνη κατά του μητροκτόνου Ορέστη που ερχόμενος στην Αθήνα δικάστηκε από τον Άρειο Πάγο ως φονεύς έχοντας συνήγορό του τον θεό Απόλλωνα, ενώ η θεά Αθηνά προεδρεύει των δικαστών.
Στην ισοψηφία που ακολούθησε η Αθηνά έδωσε την ψήφο της υπέρ της αθώωσης του ήρωα. Τότε αναφέρεται πως οι Ερινύες οργίστηκαν και κατά της Αθηνάς και κατά της πόλεως και που για να τις εξευμενίσουν οι Αθηναίοι ίδρυσαν "Ιερό Ευμενίδων" πλησίον του Αρείου Πάγου, τις δε δίκες περί φόνου να τις εκδικάζει ο Βασιλεύς. Αλλά στην αρχαία Αθήνα υπήρχε και άλλο ιερό για τις Ερινύες που βρισκόταν στο "Ίππιο Κολωνό", εκεί ερχόμενος ο τυφλός Οιδίπους εύρε τον ποθούμενο θάνατο. Επίσης στο δήμο «Φλύα» υπήρχε μεταξύ των άλλων βωμών και εκείνος προς τιμή των "Σεμνών θεών".
Σημειώσεις: Η παραπάνω δίκη του Ορέστη αποτέλεσε και την υπόθεση του δράματος «Ευμενίδες» που με τον «Αγαμέμνονα» και τις «Χοηφόρες» συγκροτούσαν τη περίφημη τριλογία του Αισχύλου με το όνομα "Ορέστεια". Βέβαια με αφορμή την υπόθεση αυτή ο μεγάλος τραγικός εξαίρει το τότε δικαστήριο του Αρείου Πάγου χαρακτηρίζοντας με τις φράσεις του ως: "άθικτο κερδών", "εγρήγορο" (άγρυπνο), "φούρημα της χώρας", "σεμνότατο", κ.ά. κάτι που συνηθίζεται μέχρι και σήμερα προκειμένου οι αποφάσεις κατά κατηγορουμένων να τύχουν ευμενείς (Ευμενίδες). Στην Μακεδονία υπήρχαν παρόμοιες θεότητες που τις ονόμαζαν Αραντίδες
Ο αριθμός τους δεν είναι ακριβής, ο Όμηρος δεν γνωρίζει αριθμό αυτών, ο Αισχύλος εισάγει ολόκληρο χορό Ερινύων, αντίθετα ο Ευριπίδης σ΄ ένα δράμα του αναφέρει τρεις, με ονόματα που έδωσαν μεταγενέστεροι όπως ο Βιργίλιος που επίσης αναγνωρίζει τρεις: την Αληκτώ (ανθρωπομορφισμός της οργής και μανίας), την Μέγαιρα (ανθρωπομορφισμός του μίσους και του φθόνου) και την Τισιφόνη (ανθρωπομορφισμός της εκδίκησης φόνου). Τα κεφάλια των Ερινύων ήταν τυλιγμένα με φίδια, εικόνα που θυμίζει τη μέδουσα Γοργώ, και γενικότερα όλη η εμφάνισή τους ήταν φρικιαστική και απωθητική. Συνήθως απεικονίζονται με αστραφτερό βλέμμα μαύρες στην όψη, αποπνέουσες καταστρεπτικό πυρ αλλά και με φτερά φέρουσες μαύρες εσθήτες.
Κατοικία τους είχαν τον κάτω κόσμο του Άδη απ΄ όπου και αναλάμβαναν την εκτέλεση των ποινών που έθεταν οι κριτές του Άδη και της Δίκης στους ανθρώπους, ακόμα και πέραν του τάφου τους γι αυτό επί των φονέων αποκαλούνταν ως θεότητες "Επίκουροι της Δίκης". Στα χέρια τους έφεραν συνήθως αναμμένες δάδες για να διαλύουν τα σκότη που ευνοούσαν ή κάλυπταν τα διαπραχθέντα εγκλήματα καθώς και μαστίγιο φιδοφόρο ως όπλο κατά των δραστών. Στη μέση τους έφεραν ζώνη δίνοντας την όψη Μαινάδων και γι αυτό επίσης ονομάζονταν και "Βάκχες τoυ Άδη". Από τις πιο γνωστές καταδιώξεις των Ερινύων αναφέρεται εκείνη κατά του μητροκτόνου Ορέστη που ερχόμενος στην Αθήνα δικάστηκε από τον Άρειο Πάγο ως φονεύς έχοντας συνήγορό του τον θεό Απόλλωνα, ενώ η θεά Αθηνά προεδρεύει των δικαστών.
Στην ισοψηφία που ακολούθησε η Αθηνά έδωσε την ψήφο της υπέρ της αθώωσης του ήρωα. Τότε αναφέρεται πως οι Ερινύες οργίστηκαν και κατά της Αθηνάς και κατά της πόλεως και που για να τις εξευμενίσουν οι Αθηναίοι ίδρυσαν "Ιερό Ευμενίδων" πλησίον του Αρείου Πάγου, τις δε δίκες περί φόνου να τις εκδικάζει ο Βασιλεύς. Αλλά στην αρχαία Αθήνα υπήρχε και άλλο ιερό για τις Ερινύες που βρισκόταν στο "Ίππιο Κολωνό", εκεί ερχόμενος ο τυφλός Οιδίπους εύρε τον ποθούμενο θάνατο. Επίσης στο δήμο «Φλύα» υπήρχε μεταξύ των άλλων βωμών και εκείνος προς τιμή των "Σεμνών θεών".
Σημειώσεις: Η παραπάνω δίκη του Ορέστη αποτέλεσε και την υπόθεση του δράματος «Ευμενίδες» που με τον «Αγαμέμνονα» και τις «Χοηφόρες» συγκροτούσαν τη περίφημη τριλογία του Αισχύλου με το όνομα "Ορέστεια". Βέβαια με αφορμή την υπόθεση αυτή ο μεγάλος τραγικός εξαίρει το τότε δικαστήριο του Αρείου Πάγου χαρακτηρίζοντας με τις φράσεις του ως: "άθικτο κερδών", "εγρήγορο" (άγρυπνο), "φούρημα της χώρας", "σεμνότατο", κ.ά. κάτι που συνηθίζεται μέχρι και σήμερα προκειμένου οι αποφάσεις κατά κατηγορουμένων να τύχουν ευμενείς (Ευμενίδες). Στην Μακεδονία υπήρχαν παρόμοιες θεότητες που τις ονόμαζαν Αραντίδες
Παρασκευή 1 Μαΐου 2015
Η Ελληνική Θρησκεία & Περί της Πίστεως των Ελλήνων
Η σημερινή άποψη που εκφράζουν μερικοί και λένε ότι πιστεύουν τους Θεούς είναι λάθος. Δεν υπήρχε τέτοια αντίληψη για τους Θεούς από τους προγόνους. Οι πρόγονοι μας δεν πίστευαν στους Θεούς γιατί δεν υπήρχε τέτοια λέξη στην Ελληνική Θεολογία.
Οι πρόγονοι μας ακολουθούσαν τους Θεούς, όπως αυτό ξεκάθαρα δηλώνεται σε ένα από τα Δελφικά Παραγγέλματα: Ἕπου θεῷ δηλαδή να ακολουθείς τον/τους Θεό/Θεούς. (Πηγή: Στοβαίος, Ανθολόγιον, ΙΙΙ, Ι, 173).
Η πίστη σύμφωνα με την άποψη του Πλάτωνα (βλ. Πολιτεία 519d έως το τέλος του 6ου βιβλίου) ανήκει στο κατώτερο γνωσιακό επίπεδο του ανθρώπου μαζί με την εικασία και αποτελεί τη χειρότερη μορφή γνωσιακής κατάστασης. Δηλαδή όταν πιστεύεις βλέπεις μόνο την επιφάνεια των πραγμάτων γύρω σου. Δεν μπορείς να γνωρίσεις την ουσία τους. Δεν μπορείς να γνωρίσεις την αλήθεια. Η πίστη είναι η κατανάλωση έτοιμης τροφής που σου δίνουν οι άλλοι. Καταπίνεις ότι σου βάζουν στο στόμα, μόνο και μόνο επειδή πιστεύεις ότι είναι φαγητό, και ακόμη χειρότερα, επειδή έτσι σου είπαν οι άλλοι ότι είναι.
Όταν πιστεύεις συμπεριφέρεσαι σαν το πρόβατο, που ακολουθεί πιστά την αγέλη και υπακούει στον ποιμένα.
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΠΟΙΜΕΝΕΣ
πηγη
http://www.hellenicreligion.com/
Ὡς “Ἑλληνικὴ Θρησκεία” θεωρεῖται τὸ σύνολο τῆς Ἑλληνικῆς θεογνωσίας καὶ θεολογικῆς-φιλοσοφικῆς ἐπιστήμης, καὶ τῶν διαχρονικὰ διαμορφωμένων ἀρχῶν καὶ ἀρετῶν, ὅπως μᾶς παραδόθηκαν μέσα ἀπὸ τὶς Ἱερὲς παρακαταθῆκες τῶν Ἑλλήνων Θεουργῶν, ποὺ ἔχουν διασωθεῖ μέχρι σήμερα, καὶ οἱ ὁποῖες ὁδηγοῦν στὴν θέωση τοῦ ἀνθρώπου.
Οἱ Ἕλληνες μέσῳ τῆς Ἑλληνικῆς Θρησκείας ἀνέκαθεν ἀντλοῦσαν τὴν γνώση γιὰ τὸν κόσμο, τὸ σύμπαν, τὴν ψυχὴ καὶ τοὺς Θεούς.
Τετάρτη 18 Μαρτίου 2015
Τα Τέσσερα Στοιχεία στην Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία
Σύμφωνα με την οντολογική θεωρία των τεσσάρων στοιχείων
όλος ο κόσμος δομείται θεμελιακά από τέσσερα βασικά στοιχεία. Από αυτά,
τις αλληλεπιδράσεις και τις αναμείξεις τους οικοδομούνται όλα τα υλικά
και άϋλα, ορατά και αόρατα αντικείμενα του Σύμπαντος. Τα τέσσερα στοιχεία έχουν τα εξής ονόματα:
Η μεταφυσική θεωρία των τεσσάρων στοιχείων βρίσκεται στον πυρήνα της ελληνικής φιλοσοφίας και οι περισσότεροι φιλόσοφοι ασχολούνταν με αυτά. Ωστόσο δεν συμφωνούσαν μεταξύ τους για το αν και ποιο στοιχείο είναι το βασικότερο και πλέον πρωταρχικό στη δημιουργία του κόσμου. Ο Θαλής ο Μιλήσιος (624-546 π.Χ.) υποστήριζε την άποψη, ότι τα υλικά σώματα αποτελούνται από το βασικό υλικό που είναι το νερό. Ο Αναξιμένης (585-525 π.Χ.) αντίθετα υποστήριζε ότι το βασικό υλικό είναι ο αέρας, και ότι τα άλλα δύο στοιχεία, το νερό και η γη αποτελούνται από συμπυκνωμένο αέρα. Ο Ηράκλειτος από την πλευρά του υποστήριζε ότι η φωτιά είναι το βασικό στοιχείο. Ο Πυθαγόρας δίδασκε ότι τα τέσσαρα στοιχεία αποτελούν μία Τετρακτύ αντιστοιχίζοντας την φωτιά προς τη μονάδα, τον αέρα προς τη δυάδα, το νερό προς την τριάδα και τη γη προς την τετράδα, όπως μας αναφέρει ο Ιάμβλιχος.Ο Εμπεδοκλής θεωρούσε ότι και τα τέσσερα στοιχεία είναι βασικά, και ότι το κάθε στοιχείο έχει βασικές ιδιότητες, έτσι ώστε από την σύνθεση των τεσσάρων αυτών στοιχείων να σχηματίζονται όλα τα υπόλοιπα υλικά.
Αργότερα, ο Πλάτωνας (περ. 428-347 π.Χ.) πρόσθεσε τον Αιθέρα και όρισε για κάθε στοιχείο ένα γεωμετρικό στερεό θέσεις που στην ουσία διδάσκονταν από τους Πυθαγόρειους :
Οι στωικοί εξέλιξαν την θεωρία αυτή περισσότερο και υποστήριξαν ότι το «πνεύμα» είναι μείγμα της φωτιάς και του αέρα. Γιαυτό και τα δύο αυτά στοιχεία θεωρήθηκαν «πνευματικά» ή «ενεργά», ενώ τα υπόλοιπα δύο στοιχεία, η γη και το νερό θεωρήθηκαν «αδρανή». Από κει και ύστερα η θεωρία διαδόθηκε και έγινε αποδεκτή, παραμένοντας όπως ήταν και επικράτησε για πολλούς αιώνες, μέχρι τον μεσαίωνα. Και σήμερα όμως συνεχίζει να είναι έδαφος μελέτης της φιλοσοφίας τουλάχιστον για εκείνους που ασχολούνται με την Ελληνική φιλοσοφία, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, των Πυθαγορείων, αλλά και τον εσωτερισμό, τον αποκρυφισμό κ.α.
Με τις εκστρατείες του Μεγαλέξανδρου τα ελληνικά γράμματα εξαπλώθηκαν. Ο Πτολεμαίος, διάδοχος του Αλέξανδρου στην Αλεξάνδρεια, έκτισε έναν ναό γραμμάτων για τις μούσες, το «Μουσείο», ένα ίδρυμα που σήμερα θα το λέγανε Πανεπιστήμιο. Το Μουσείο αυτό, στο οποίο υπήρχε η περίφημη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, έγινε φημισμένο κέντρο μόρφωσης και γραμμάτων. Στον τόπο αυτό συνδυάστηκε η ελληνική φιλοσοφία με τις αιγυπτιακές γνώσεις περί της εφαρμογής της χημείας. Στην αρχαία Αίγυπτο η εφαρμογή της χημείας είχε καθαρά θρησκευτικό υπόβαθρο (π.χ. ταρίχευση των φαραώ), πράγμα που επηρέασε την ροή της θεωρίας των τεσσάρων στοιχείων. Αφενός η θεωρία αυτή πήρε ένα είδος θεολογικού χαρακτήρα, αφετέρου η θεωρία έγινε «εσωτερική», δηλαδή «μυστική» και άρχισε να γίνεται επίτηδες ακατανόητη για τους μη μυημένους.
Όταν οι Άραβες το 641 μ.Χ. κατέλαβαν την Αίγυπτο, θεσπίστηκαν την θεωρία των τεσσάρων στοιχείων και άρχισαν να την μελετούν με ενδιαφέρον. Τον τομέα αυτόν τον ονόμασαν «Αλ-Κιμία», δηλαδή «χημεία». Όταν οι Ευρωπαίοι με τις σταυροφορίες του 12ου και 13ου αιώνα ήρθαν σε επαφή με τους Άραβες, η αλχημεία μεταδόθηκε και στην Ευρώπη, όπου οι λεγόμενοι αλχημιστές την μελέτησαν και την επεξεργάστηκαν με ενδιαφέρον. Ο Παράκελσος τον 16ο αι. εξέφρασε την πεποίθηση, ότι τα τέσσερα στοιχεία έχουν σχέση με τα στοιχειακά, που τα διαχώρισε σε στοιχειακά της γης, του νερού, του αέρα και της φωτιάς. Επίσης η θεωρία των τεσσάρων στοιχείων θεσπίστηκε και από τους αστρολόγους, οι οποίοι κατέταξαν τα ζώδια σύμφωνα με τα τέσσερα στοιχεία. Συνολικά έχουμε λοιπόν τις εξής σχέσεις μεταξύ των τεσσάρων στοιχείων και των διαφόρων επιστημών:
- η Φωτιά
- ο Αέρας
- το Νερό
- η Γη
Η μεταφυσική θεωρία των τεσσάρων στοιχείων βρίσκεται στον πυρήνα της ελληνικής φιλοσοφίας και οι περισσότεροι φιλόσοφοι ασχολούνταν με αυτά. Ωστόσο δεν συμφωνούσαν μεταξύ τους για το αν και ποιο στοιχείο είναι το βασικότερο και πλέον πρωταρχικό στη δημιουργία του κόσμου. Ο Θαλής ο Μιλήσιος (624-546 π.Χ.) υποστήριζε την άποψη, ότι τα υλικά σώματα αποτελούνται από το βασικό υλικό που είναι το νερό. Ο Αναξιμένης (585-525 π.Χ.) αντίθετα υποστήριζε ότι το βασικό υλικό είναι ο αέρας, και ότι τα άλλα δύο στοιχεία, το νερό και η γη αποτελούνται από συμπυκνωμένο αέρα. Ο Ηράκλειτος από την πλευρά του υποστήριζε ότι η φωτιά είναι το βασικό στοιχείο. Ο Πυθαγόρας δίδασκε ότι τα τέσσαρα στοιχεία αποτελούν μία Τετρακτύ αντιστοιχίζοντας την φωτιά προς τη μονάδα, τον αέρα προς τη δυάδα, το νερό προς την τριάδα και τη γη προς την τετράδα, όπως μας αναφέρει ο Ιάμβλιχος.Ο Εμπεδοκλής θεωρούσε ότι και τα τέσσερα στοιχεία είναι βασικά, και ότι το κάθε στοιχείο έχει βασικές ιδιότητες, έτσι ώστε από την σύνθεση των τεσσάρων αυτών στοιχείων να σχηματίζονται όλα τα υπόλοιπα υλικά.
Αργότερα, ο Πλάτωνας (περ. 428-347 π.Χ.) πρόσθεσε τον Αιθέρα και όρισε για κάθε στοιχείο ένα γεωμετρικό στερεό θέσεις που στην ουσία διδάσκονταν από τους Πυθαγόρειους :
- το τετράεδρο για την φωτιά,
- το εξάεδρο για την γη,
- το οκτάεδρο για τον αέρα,
- το δωδεκάεδρο για τον αιθέρα,
- και το εικοσάεδρο για το νερό.
|
|
|
---|---|---|
|
|
|
|
|
|
Οι στωικοί εξέλιξαν την θεωρία αυτή περισσότερο και υποστήριξαν ότι το «πνεύμα» είναι μείγμα της φωτιάς και του αέρα. Γιαυτό και τα δύο αυτά στοιχεία θεωρήθηκαν «πνευματικά» ή «ενεργά», ενώ τα υπόλοιπα δύο στοιχεία, η γη και το νερό θεωρήθηκαν «αδρανή». Από κει και ύστερα η θεωρία διαδόθηκε και έγινε αποδεκτή, παραμένοντας όπως ήταν και επικράτησε για πολλούς αιώνες, μέχρι τον μεσαίωνα. Και σήμερα όμως συνεχίζει να είναι έδαφος μελέτης της φιλοσοφίας τουλάχιστον για εκείνους που ασχολούνται με την Ελληνική φιλοσοφία, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, των Πυθαγορείων, αλλά και τον εσωτερισμό, τον αποκρυφισμό κ.α.
Με τις εκστρατείες του Μεγαλέξανδρου τα ελληνικά γράμματα εξαπλώθηκαν. Ο Πτολεμαίος, διάδοχος του Αλέξανδρου στην Αλεξάνδρεια, έκτισε έναν ναό γραμμάτων για τις μούσες, το «Μουσείο», ένα ίδρυμα που σήμερα θα το λέγανε Πανεπιστήμιο. Το Μουσείο αυτό, στο οποίο υπήρχε η περίφημη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, έγινε φημισμένο κέντρο μόρφωσης και γραμμάτων. Στον τόπο αυτό συνδυάστηκε η ελληνική φιλοσοφία με τις αιγυπτιακές γνώσεις περί της εφαρμογής της χημείας. Στην αρχαία Αίγυπτο η εφαρμογή της χημείας είχε καθαρά θρησκευτικό υπόβαθρο (π.χ. ταρίχευση των φαραώ), πράγμα που επηρέασε την ροή της θεωρίας των τεσσάρων στοιχείων. Αφενός η θεωρία αυτή πήρε ένα είδος θεολογικού χαρακτήρα, αφετέρου η θεωρία έγινε «εσωτερική», δηλαδή «μυστική» και άρχισε να γίνεται επίτηδες ακατανόητη για τους μη μυημένους.
Όταν οι Άραβες το 641 μ.Χ. κατέλαβαν την Αίγυπτο, θεσπίστηκαν την θεωρία των τεσσάρων στοιχείων και άρχισαν να την μελετούν με ενδιαφέρον. Τον τομέα αυτόν τον ονόμασαν «Αλ-Κιμία», δηλαδή «χημεία». Όταν οι Ευρωπαίοι με τις σταυροφορίες του 12ου και 13ου αιώνα ήρθαν σε επαφή με τους Άραβες, η αλχημεία μεταδόθηκε και στην Ευρώπη, όπου οι λεγόμενοι αλχημιστές την μελέτησαν και την επεξεργάστηκαν με ενδιαφέρον. Ο Παράκελσος τον 16ο αι. εξέφρασε την πεποίθηση, ότι τα τέσσερα στοιχεία έχουν σχέση με τα στοιχειακά, που τα διαχώρισε σε στοιχειακά της γης, του νερού, του αέρα και της φωτιάς. Επίσης η θεωρία των τεσσάρων στοιχείων θεσπίστηκε και από τους αστρολόγους, οι οποίοι κατέταξαν τα ζώδια σύμφωνα με τα τέσσερα στοιχεία. Συνολικά έχουμε λοιπόν τις εξής σχέσεις μεταξύ των τεσσάρων στοιχείων και των διαφόρων επιστημών:
|
(Πλάτων) |
(Αριστοτέλης) |
(Αστρολογία) |
|
|
|
||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Τρίτη 10 Μαρτίου 2015
Αμβροσία Η τροφή των Θεών στην Ελληνική μυθολογία
Oι Έλληνες δίνοντας στους θεούς τους ανθρώπινα χαρακτηριστικά,
συμπεριέλαβαν τις ιδιότητες, τα προτερήματα και τις αδυναμίες των
ανθρώπων. Κι έτσι θεώρησαν φυσικό να έχουν και την ανάγκη της τροφής.H τροφή των Θεων απαγορεύονταν στους κοινούς θνητούς.
Η ΑΜΒΡΟΣΙΑ ΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΘΕΩΝ
Η αμβροσία ήταν η τροφή των Θεών, όπως το νέκταρ υπήρξε το ποτό αυτών. Πριν βρεθεί η αμβροσία, οι Θεοί οσφραίνονταν μόνον την κνίσα των θυμάτων. Αρχικά, η τροφή αυτή εμφανίστηκε κατά την γέννηση του Διός, ρέουσα από το κέρας της Αμάλθειας. Κατά το έπος της Οδύσσειας, οι Πελείες έφεραν την αμβροσία στον πατέρα Δία˙μέσα στις Πλαγκτές όπου μία από αυτές πάντοτε χάνεται, αλλά ο Ζευς πλάθει άλλη προς αντικατάσταση αυτής:
«Και ουδέ πουλί ταίς προσπερνά, αλλ’ ουδέ η περιστέραις
οπού του Δία του πατρός την αμβροσία φέρων˙
ως και απ’ αυταίς κάθε φοράν η γλυστρή πέτρ’ αρπάζει˙
αλλά να κλεισ’ ο αριθμός στέλνει ο πατέρας άλλην»
(Οδυσ. Μ, 62 –65).
Κατά την ποιήτρια Μυρώ την Βυζαντία, ''την αμβροσία κόμισαν στον Δία, όταν ήταν παιδί στην Κρήτη, οι Πελειάδες, το δε νέκταρ αετοί και ο Ζευς, νικώντας τον πατέρα του, τον αετό εποίησε αθάνατο και τον πήρε στον ουρανό, εκείνους κατέστησε προπομπούς του θέρους και του χειμώνος.'' Κατα εναν άλλο μύθο, μνημονευόμενο από τον Πρόκλο, η Δήμητρα παρασκεύαζε την αμβροσία και το νέκταρ για τους αθανάτους.
Αρχικά η αμβροσία δήλωνε την αθανασία και την μεταχειρίζονταν αντ’ αυτής. Πίστευαν ότι όπως ο άνθρωπος ζει από την τροφή, έτσι και οι Θεοί διατηρούνταν αθάνατοι μέσω της αμβροσίας.Εν τούτοις, μέσω της αμβροσία και οι κοινοί θνητοί κατέστησαν αθάνατοι. Με αυτό τον τρόπο, η Αφροδίτη κατέστησε δια της αμβροσίας αθάνατη τη Βερενίκη:
«Ω Διωναία Κύπρι, συ μεν αθάνατον από θνητής,
κατ’ ανθρωπίνην παροιμίαν, εποίησας την Βερενίκην,
αποστάξασα αμβροσίαν εις τους κόλπους αυτής».
(Θεοκρ. XV, 106-108)
Επίσης, η Αθηνά, κατ’ εντολή του Διός, ρίχνει στο στήθος του Αχιλλέα το νέκταρ και την ευχάριστη αμβροσία για να τον απαλλάξει από την πείνα:
«... και τροφήν να πάρη αυτός (ο Αχιλλεύς) δεν θέλει
αλλά κατέβα την γλυκειά να στάξης αμβροσίαν
και νέκταρ μέσ’ τα στήθη του, να μην τον πνιξ’ η πείνα».
(Ιλ. Τ, 345-347)
Κι εδώ η αμβροσία συγχέεται με το νέκταρ υπό την υγρή μορφή.
Ο Πλάτων, στην αλληγορία των ενώσεων των ψυχών, προσθέτει το νέκταρ ως ποτό, μετά την αμβροσία: «ελθούσης δε αυτής ο ηνίοχος προς την φάτνην τους ίππους στήσας παρέβαλεν αμβροσίαν τε και επ’ αυτή νέκταρ επότισε».
Σπανίως η αμβροσία συναντάται ξεχωριστά από το νέκταρ, σε πολλές περιπτώσεις μεταξύ των δύο τούτων λέξεων σημειώνεται μόνο η διαφορά του κατ’ ιδίαν γενικού όρου. Στην Οδύσσεια πάντα μόνο η αμβροσία διακρίνεται ευκρινώς από το νέκταρ, στο γεύμα το οποίο η Καλυψώ παραθέτει στον Ερμή:
«Είπε η θεά, και τράπεζαν γεμάτην αμβροσίαν του θέτει,
και άμα κόκκινο νέκταρ του συγκερνάει
κ’ έτρωγ’ εκείνος κ’ έπινεν, ο μέγας αγροφόνος».
(Οδ. Ε, 92-94).
Παρακάτω, οι υπηρέτες της θεάς προσφέρουν στον φιλοξενούμενο Οδυσσέα την αμβροσία και το νέκταρ, αυτή την φορά ενωμένα:
«και αγνάντια κείνη εκάθισε εις τον θείον Οδυσσέα,
και νέκταρ της παράθεσαν η δούλαις και αμβροσία».
(Οδ. Ε, 198-199).
Και ο Ησίοδος λέει ότι οι θεοί τρώνε και το νέκταρ και την αμβροσία:
«Μα σαν εδώσανε σ’ αυτούς όσα χρειάζονταν όλα,
και νέκταρ και αμβροσία, αυτά που τρώνε μόνον οι θεοί,
τότε στα στήθη τράνεψεν η ρωμαλέα ψυχή τους».
Αυτός, ο ευσεβής ποιητής προσθέτει, ότι οι επί ψευδορκία ένοχοι θεοί δεν είναι πλέον δυνατόν να τραφούν με νέκταρ και αμβροσία:
«Όποιος λοιπόν χύνει νερό απ’ αυτό για να ορκιστή με ψέμα
από τους αθανάτους, πόχουν την κορυφή του χιονισμένου Ολύμπου,
ακέριο χρόνο κοίτεται χωρίς πνοή˙
δεν φέρνει μήτε μια φορά την αμβροσία στα χείλη του ή το νέκταρ,
για να τραφή, αλλά κοίτεται χωρίς αναπνοή, δίχως φωνή
σε μια στρωμασιά˙ μια φοβερή παράλυση τα μέλη του σκεπάζει».
(Ησ. Θεογ. 793-798).
Στον Πίνδαρο, ο Τάνταλος υπέκλεψε από τους ανθρώπους το νέκταρ και την αμβροσία, τα οποία τον είχαν καταστήσει αθάνατο:
«έχει δ’ απάλαμον βίον τούτον εμπεδόμοχθον (ο Τάνταλος),
μετά τριών τέταρτον πόνον, αθανάτων ότι κλέψαις
αλίκεσσι συμπόταις
νέκταρ αμβροσίαν τε
δώκεν, οίσιν άφθιτον».
(Πίνδ. ΙΙ. Ι, 61-65)
Οι Ώρες και η Γαία ενστάλαξαν σταγόνα προς σταγόνα πάνω στα χείλη του Αρισταίου το νέκταρ και την αμβροσία και του έδωσαν την αθανασία:
«εύθρονοις Ώραισι και Γαία
ανελών φίλας υπό ματέροις οίσει.
ται δ’ επιγουνίδιον κατθηκάμεναι βρέφος αυταίς,
νέκταρ εν χείλεσσι και αμβροσίαν στάξοισι, θήσονταί τε νιν αθάνατον
τοις δ’ Αρισταίον καλείν».
(Πίνδ. ΙΙ, ΙΧ, 60-65).
Η αμβροσία χρησιμοποιούνταν αντί αλοιφής, καθώς και ως καλλυντικό και αντισηπτικό μέσο. Οι Θεές αλείφονταν με αμβροσία για να διατηρούν αμάραντα τα κάλλη τους, οι δε θνητές γυναίκες χάρη στη χρήση της αμβροσίας φαίνονταν ωραιότερες. Επίσης οι πληγές με την αμβροσία επουλώνονταν ταχέως, οι δε νεκροί που αλείφονταν με αυτή καθίστατο άσηπτοι.
Η Ήρα με αμβροσία καθαρίζει το δέρμα της:
«Και πρώτα όλο το σώμα της το χαριτοπλασμένο
με αμβροσίαν εύμορφα καθάρισε και αλείφθη
λάδι άφθαρτο γλυκότατο με μύρα ευωδιασμένο».
(Ιλ. Ξ, 170-172).
Επίσης, η Αθηνά, με αμβρόσιον κάλλος καθαρίζει την Πηνελόπη:
«κ’ αμβρόσιο χρίσμα ελάμπρυνε τ’ ωραίο πρόσωπό της,
μ’ αυτό που η καλοστέφανη αλείφεται Αφροδίτη».
(Οδυσ. Σ., 192-193).
Καθώς αναφέρει ο Βιργίλιος (Aen. 12, 149), η αμβροσία χρησιμοποιείται από τους θεούς ως αλοιφή για την θεραπεία των πληγών.
Το σώμα του Σαρπηδόνα αλείφεται με αμβροσία για να προφυλαχθεί από την σήψη.
«...... και αφού τον χρίσης με αμβροσία, άφθαρτα ενδύματα ένδυσέ τον».
(Ιλ. Π. 670).
Επίσης εμφανίζεται και ως τρόπος ταριχεύσεως. Στην Ιλιάδα αναφέρεται πως η Θέτις ενστάλαξε νέκταρ και αμβροσία από τη μύτη, στο πτώμα του Πατρόκλου ως αντισηπτικά:
«και στα ρουθούνια του νεκρού ρόδινο στάζει νέκταρ
και αμβροσία άφθαρτον το σώμα να κρατήσηι».
(Ιλ. Τ, 38-39).
Πολλές φορές εξαίρεται και η εξαιρετική ευωδιά της αμβροσίας. Η Ειδοθέα θέτει μπροστά στη μύτη του Μενελάου την αμβροσία για την απομάκρυνση της κακής οσμής της φώκιας:
«............................. .. μας έπνιγε η βαρειά
των θαλασσόθρεπτων φωκών οσμή φαρμακωμένη˙
και ποιός βαστά να κοιμηθή με τέρας του πελάγου,
αλλά μας έσωσε αυτή με ανάσασι μεγάλη˙
εις τα ρουθούνια καθενός μας έθεσε αμβροσία
μυρόβολη, και την οσμήν αφάνισε του κύτους».
(Οδ. Δ, 441-446).
Από κάποιους συγγραφείς γίνεται λόγος για την πηγή της αμβροσίας μέσα στον κήπο των Εσπερίδων (Σαπ. Απ. 51. – Ευρ. Ιππ. 748). Προφανώς εννοείται εκεί μέσα ο αυτός ο τόπος όπου κατά την Οδύσσεια οι Πελείες φέρνουν την αμβροσία στον Δία, υποχρεούμενες να διέλθουν πετώντας μέσα από τις Πλαγκτές:
«Το να έχη πέτραις κρεμασταίς, και προς αυταίς βροντάει,
μέγα το κύμα της γλαυκής ‘στην όψιν Αμφιτρίτης˙
κείναις πλαγκταίς οι μάκαρες θεοί ταις ονομάζουν.
και ουδέν πουλί ταις προσπερνά, αλλ’ ουδ’ η περιστέραις,
όπου του Δία του Πατρός την αμβροσία φέρουν».
(Οδ. Μ, 59-63).
Τα νεογέννητα τέκνα των Θεών έπρεπε με νέκταρ και αμβροσία να τραφούν. Ακόμη και τα άλογα των Θεών με αμβροσία, ως ποώδους τροφής, τρέφονταν, αυτό δηλώνει ότι και αυτά συμμετείχαν στην αθανασία.
«τ’ άλογ’ αυτού σταμάτησεν η Ήρα η λευκοχέρα˙
τα ξόδεψε και ολόγυρα ,με καταχνιά τα ζώνει,
και αμβρόσιο φύλλο εβλάστησε να βόσκουν ο Σιμόεις».(27 - 28)
(Ιλ. Ε, 775-777).
Πολλοί συνέδεσαν το πολυσήμαντο της λέξεως αμβροσία με την ποικίλη χρήση του μελιού. Πράγματι δε, φαίνεται ότι το μέλι κρύβεται υπό την έννοια της αμβροσίας
(Ύμνος στον Ερμή 562: «θεών ηδεία εδωδή». – Απόλ. Ροδ. 4, 1131).
Για τον Δία, ως παιδί, υπάρχουν ως εκ τούτου δύο παραδόσεις˙ κατά την μεν έθρεψαν αυτόν οι Πελείες με αμβροσία και νέκταρ, κατά την άλλη δε μέλισσες μέσω του μελιού. Κατά τον γερμανό μυθολόγο Roscher, η αμβροσία ήταν μυθική παράσταση του μελιού, το οποίο έπεφτε από τον ουρανό πάνω στα φυτά ως δροσιά (αερόμελι, δροσόμελι) και συνεπώς θεωρούνταν ως τροφή ουρανία ή θεία. Τρωγόταν είτε ως φυσικό μέλι είτε μεταποιημένο σε ποτό (υδρόμελι, μελίκρατο). Σε αυτό συμφωνούν οι εκφράσεις της αμβροσίας και του νέκταρος προς τα του μελιού. Χρησιμοποιήθηκαν με μεταφορική σημασία πάνω στην ηδύτητα και χάρη του λόγου ή των ποιημάτων (Ιλ. Α, 249. - Ησίοδ. Θεογ. 83. – Πίνδ. Νέμ. 3, 74 κλπ).
Ο Ίβυκος μάλιστα χαρακτηρίζει την αμβροσία ως έχουσα εννεαπλάσια γλυκύτητα από το μέλι. Σχετικώς διαβάζουμε στον Αθήναιο. (ΙΙ, 39 b):
«Ίβυκος δε φησι, την αμβροσίαν του μέλιτος κατ’ επίτασιν εναπλασίαν έχειν γλυκύτητα, το μέλι λέγων ένατον είναι μέρος της αμβροσίας κατά την ηδονήν».
Τέλος, αμβροσία καλούνταν στις θρησκευτικές τελετές ο κυκεών από νερό, λάδι και διάφορους καρπούς, όπως μνημονεύεται από τον Αθήναιο (ΧΙ, 473):
«Η δ’ αμβροσία ύδωρ ακραιφνές, έλαιον, παγκαρπία».
Η ΑΜΒΡΟΣΙΑ ΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΘΕΩΝ
Η αμβροσία ήταν η τροφή των Θεών, όπως το νέκταρ υπήρξε το ποτό αυτών. Πριν βρεθεί η αμβροσία, οι Θεοί οσφραίνονταν μόνον την κνίσα των θυμάτων. Αρχικά, η τροφή αυτή εμφανίστηκε κατά την γέννηση του Διός, ρέουσα από το κέρας της Αμάλθειας. Κατά το έπος της Οδύσσειας, οι Πελείες έφεραν την αμβροσία στον πατέρα Δία˙μέσα στις Πλαγκτές όπου μία από αυτές πάντοτε χάνεται, αλλά ο Ζευς πλάθει άλλη προς αντικατάσταση αυτής:
«Και ουδέ πουλί ταίς προσπερνά, αλλ’ ουδέ η περιστέραις
οπού του Δία του πατρός την αμβροσία φέρων˙
ως και απ’ αυταίς κάθε φοράν η γλυστρή πέτρ’ αρπάζει˙
αλλά να κλεισ’ ο αριθμός στέλνει ο πατέρας άλλην»
(Οδυσ. Μ, 62 –65).
Κατά την ποιήτρια Μυρώ την Βυζαντία, ''την αμβροσία κόμισαν στον Δία, όταν ήταν παιδί στην Κρήτη, οι Πελειάδες, το δε νέκταρ αετοί και ο Ζευς, νικώντας τον πατέρα του, τον αετό εποίησε αθάνατο και τον πήρε στον ουρανό, εκείνους κατέστησε προπομπούς του θέρους και του χειμώνος.'' Κατα εναν άλλο μύθο, μνημονευόμενο από τον Πρόκλο, η Δήμητρα παρασκεύαζε την αμβροσία και το νέκταρ για τους αθανάτους.
Αρχικά η αμβροσία δήλωνε την αθανασία και την μεταχειρίζονταν αντ’ αυτής. Πίστευαν ότι όπως ο άνθρωπος ζει από την τροφή, έτσι και οι Θεοί διατηρούνταν αθάνατοι μέσω της αμβροσίας.Εν τούτοις, μέσω της αμβροσία και οι κοινοί θνητοί κατέστησαν αθάνατοι. Με αυτό τον τρόπο, η Αφροδίτη κατέστησε δια της αμβροσίας αθάνατη τη Βερενίκη:
«Ω Διωναία Κύπρι, συ μεν αθάνατον από θνητής,
κατ’ ανθρωπίνην παροιμίαν, εποίησας την Βερενίκην,
αποστάξασα αμβροσίαν εις τους κόλπους αυτής».
(Θεοκρ. XV, 106-108)
Επίσης, η Αθηνά, κατ’ εντολή του Διός, ρίχνει στο στήθος του Αχιλλέα το νέκταρ και την ευχάριστη αμβροσία για να τον απαλλάξει από την πείνα:
«... και τροφήν να πάρη αυτός (ο Αχιλλεύς) δεν θέλει
αλλά κατέβα την γλυκειά να στάξης αμβροσίαν
και νέκταρ μέσ’ τα στήθη του, να μην τον πνιξ’ η πείνα».
(Ιλ. Τ, 345-347)
Κι εδώ η αμβροσία συγχέεται με το νέκταρ υπό την υγρή μορφή.
Ο Πλάτων, στην αλληγορία των ενώσεων των ψυχών, προσθέτει το νέκταρ ως ποτό, μετά την αμβροσία: «ελθούσης δε αυτής ο ηνίοχος προς την φάτνην τους ίππους στήσας παρέβαλεν αμβροσίαν τε και επ’ αυτή νέκταρ επότισε».
Σπανίως η αμβροσία συναντάται ξεχωριστά από το νέκταρ, σε πολλές περιπτώσεις μεταξύ των δύο τούτων λέξεων σημειώνεται μόνο η διαφορά του κατ’ ιδίαν γενικού όρου. Στην Οδύσσεια πάντα μόνο η αμβροσία διακρίνεται ευκρινώς από το νέκταρ, στο γεύμα το οποίο η Καλυψώ παραθέτει στον Ερμή:
«Είπε η θεά, και τράπεζαν γεμάτην αμβροσίαν του θέτει,
και άμα κόκκινο νέκταρ του συγκερνάει
κ’ έτρωγ’ εκείνος κ’ έπινεν, ο μέγας αγροφόνος».
(Οδ. Ε, 92-94).
Παρακάτω, οι υπηρέτες της θεάς προσφέρουν στον φιλοξενούμενο Οδυσσέα την αμβροσία και το νέκταρ, αυτή την φορά ενωμένα:
«και αγνάντια κείνη εκάθισε εις τον θείον Οδυσσέα,
και νέκταρ της παράθεσαν η δούλαις και αμβροσία».
(Οδ. Ε, 198-199).
Και ο Ησίοδος λέει ότι οι θεοί τρώνε και το νέκταρ και την αμβροσία:
«Μα σαν εδώσανε σ’ αυτούς όσα χρειάζονταν όλα,
και νέκταρ και αμβροσία, αυτά που τρώνε μόνον οι θεοί,
τότε στα στήθη τράνεψεν η ρωμαλέα ψυχή τους».
Αυτός, ο ευσεβής ποιητής προσθέτει, ότι οι επί ψευδορκία ένοχοι θεοί δεν είναι πλέον δυνατόν να τραφούν με νέκταρ και αμβροσία:
«Όποιος λοιπόν χύνει νερό απ’ αυτό για να ορκιστή με ψέμα
από τους αθανάτους, πόχουν την κορυφή του χιονισμένου Ολύμπου,
ακέριο χρόνο κοίτεται χωρίς πνοή˙
δεν φέρνει μήτε μια φορά την αμβροσία στα χείλη του ή το νέκταρ,
για να τραφή, αλλά κοίτεται χωρίς αναπνοή, δίχως φωνή
σε μια στρωμασιά˙ μια φοβερή παράλυση τα μέλη του σκεπάζει».
(Ησ. Θεογ. 793-798).
Στον Πίνδαρο, ο Τάνταλος υπέκλεψε από τους ανθρώπους το νέκταρ και την αμβροσία, τα οποία τον είχαν καταστήσει αθάνατο:
«έχει δ’ απάλαμον βίον τούτον εμπεδόμοχθον (ο Τάνταλος),
μετά τριών τέταρτον πόνον, αθανάτων ότι κλέψαις
αλίκεσσι συμπόταις
νέκταρ αμβροσίαν τε
δώκεν, οίσιν άφθιτον».
(Πίνδ. ΙΙ. Ι, 61-65)
Οι Ώρες και η Γαία ενστάλαξαν σταγόνα προς σταγόνα πάνω στα χείλη του Αρισταίου το νέκταρ και την αμβροσία και του έδωσαν την αθανασία:
«εύθρονοις Ώραισι και Γαία
ανελών φίλας υπό ματέροις οίσει.
ται δ’ επιγουνίδιον κατθηκάμεναι βρέφος αυταίς,
νέκταρ εν χείλεσσι και αμβροσίαν στάξοισι, θήσονταί τε νιν αθάνατον
τοις δ’ Αρισταίον καλείν».
(Πίνδ. ΙΙ, ΙΧ, 60-65).
Η αμβροσία χρησιμοποιούνταν αντί αλοιφής, καθώς και ως καλλυντικό και αντισηπτικό μέσο. Οι Θεές αλείφονταν με αμβροσία για να διατηρούν αμάραντα τα κάλλη τους, οι δε θνητές γυναίκες χάρη στη χρήση της αμβροσίας φαίνονταν ωραιότερες. Επίσης οι πληγές με την αμβροσία επουλώνονταν ταχέως, οι δε νεκροί που αλείφονταν με αυτή καθίστατο άσηπτοι.
Η Ήρα με αμβροσία καθαρίζει το δέρμα της:
«Και πρώτα όλο το σώμα της το χαριτοπλασμένο
με αμβροσίαν εύμορφα καθάρισε και αλείφθη
λάδι άφθαρτο γλυκότατο με μύρα ευωδιασμένο».
(Ιλ. Ξ, 170-172).
Επίσης, η Αθηνά, με αμβρόσιον κάλλος καθαρίζει την Πηνελόπη:
«κ’ αμβρόσιο χρίσμα ελάμπρυνε τ’ ωραίο πρόσωπό της,
μ’ αυτό που η καλοστέφανη αλείφεται Αφροδίτη».
(Οδυσ. Σ., 192-193).
Καθώς αναφέρει ο Βιργίλιος (Aen. 12, 149), η αμβροσία χρησιμοποιείται από τους θεούς ως αλοιφή για την θεραπεία των πληγών.
Το σώμα του Σαρπηδόνα αλείφεται με αμβροσία για να προφυλαχθεί από την σήψη.
«...... και αφού τον χρίσης με αμβροσία, άφθαρτα ενδύματα ένδυσέ τον».
(Ιλ. Π. 670).
Επίσης εμφανίζεται και ως τρόπος ταριχεύσεως. Στην Ιλιάδα αναφέρεται πως η Θέτις ενστάλαξε νέκταρ και αμβροσία από τη μύτη, στο πτώμα του Πατρόκλου ως αντισηπτικά:
«και στα ρουθούνια του νεκρού ρόδινο στάζει νέκταρ
και αμβροσία άφθαρτον το σώμα να κρατήσηι».
(Ιλ. Τ, 38-39).
Πολλές φορές εξαίρεται και η εξαιρετική ευωδιά της αμβροσίας. Η Ειδοθέα θέτει μπροστά στη μύτη του Μενελάου την αμβροσία για την απομάκρυνση της κακής οσμής της φώκιας:
«.............................
των θαλασσόθρεπτων φωκών οσμή φαρμακωμένη˙
και ποιός βαστά να κοιμηθή με τέρας του πελάγου,
αλλά μας έσωσε αυτή με ανάσασι μεγάλη˙
εις τα ρουθούνια καθενός μας έθεσε αμβροσία
μυρόβολη, και την οσμήν αφάνισε του κύτους».
(Οδ. Δ, 441-446).
Από κάποιους συγγραφείς γίνεται λόγος για την πηγή της αμβροσίας μέσα στον κήπο των Εσπερίδων (Σαπ. Απ. 51. – Ευρ. Ιππ. 748). Προφανώς εννοείται εκεί μέσα ο αυτός ο τόπος όπου κατά την Οδύσσεια οι Πελείες φέρνουν την αμβροσία στον Δία, υποχρεούμενες να διέλθουν πετώντας μέσα από τις Πλαγκτές:
«Το να έχη πέτραις κρεμασταίς, και προς αυταίς βροντάει,
μέγα το κύμα της γλαυκής ‘στην όψιν Αμφιτρίτης˙
κείναις πλαγκταίς οι μάκαρες θεοί ταις ονομάζουν.
και ουδέν πουλί ταις προσπερνά, αλλ’ ουδ’ η περιστέραις,
όπου του Δία του Πατρός την αμβροσία φέρουν».
(Οδ. Μ, 59-63).
Τα νεογέννητα τέκνα των Θεών έπρεπε με νέκταρ και αμβροσία να τραφούν. Ακόμη και τα άλογα των Θεών με αμβροσία, ως ποώδους τροφής, τρέφονταν, αυτό δηλώνει ότι και αυτά συμμετείχαν στην αθανασία.
«τ’ άλογ’ αυτού σταμάτησεν η Ήρα η λευκοχέρα˙
τα ξόδεψε και ολόγυρα ,με καταχνιά τα ζώνει,
και αμβρόσιο φύλλο εβλάστησε να βόσκουν ο Σιμόεις».(27 - 28)
(Ιλ. Ε, 775-777).
Πολλοί συνέδεσαν το πολυσήμαντο της λέξεως αμβροσία με την ποικίλη χρήση του μελιού. Πράγματι δε, φαίνεται ότι το μέλι κρύβεται υπό την έννοια της αμβροσίας
(Ύμνος στον Ερμή 562: «θεών ηδεία εδωδή». – Απόλ. Ροδ. 4, 1131).
Για τον Δία, ως παιδί, υπάρχουν ως εκ τούτου δύο παραδόσεις˙ κατά την μεν έθρεψαν αυτόν οι Πελείες με αμβροσία και νέκταρ, κατά την άλλη δε μέλισσες μέσω του μελιού. Κατά τον γερμανό μυθολόγο Roscher, η αμβροσία ήταν μυθική παράσταση του μελιού, το οποίο έπεφτε από τον ουρανό πάνω στα φυτά ως δροσιά (αερόμελι, δροσόμελι) και συνεπώς θεωρούνταν ως τροφή ουρανία ή θεία. Τρωγόταν είτε ως φυσικό μέλι είτε μεταποιημένο σε ποτό (υδρόμελι, μελίκρατο). Σε αυτό συμφωνούν οι εκφράσεις της αμβροσίας και του νέκταρος προς τα του μελιού. Χρησιμοποιήθηκαν με μεταφορική σημασία πάνω στην ηδύτητα και χάρη του λόγου ή των ποιημάτων (Ιλ. Α, 249. - Ησίοδ. Θεογ. 83. – Πίνδ. Νέμ. 3, 74 κλπ).
Ο Ίβυκος μάλιστα χαρακτηρίζει την αμβροσία ως έχουσα εννεαπλάσια γλυκύτητα από το μέλι. Σχετικώς διαβάζουμε στον Αθήναιο. (ΙΙ, 39 b):
«Ίβυκος δε φησι, την αμβροσίαν του μέλιτος κατ’ επίτασιν εναπλασίαν έχειν γλυκύτητα, το μέλι λέγων ένατον είναι μέρος της αμβροσίας κατά την ηδονήν».
Τέλος, αμβροσία καλούνταν στις θρησκευτικές τελετές ο κυκεών από νερό, λάδι και διάφορους καρπούς, όπως μνημονεύεται από τον Αθήναιο (ΧΙ, 473):
«Η δ’ αμβροσία ύδωρ ακραιφνές, έλαιον, παγκαρπία».
Αρισταίος ο Αγροτικός Θεός
Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κυρήνης, εγγονής της Ναϊάδας Κρέουσας και του θεσσαλού θεού-ποταμού Πηνειού.Τον Αρισταίο ανέθρεψαν η προγιαγιά του Γαία και οι Ώρες ή ο Κένταυρος Χείρωνας κατ’ άλλους. Στη συνέχεαι ανέλαβαν την εκπαίδευσή του οι Μούσες. Κοντά τους έμαθε την τέχνη της ιατρικής και της μαντικής. Από τις Νύμφες έμαθε την καλλιέργεια του αμπελιού και της ελιάς, πώς να φροντίζει τα μελίσσια, πώς να παρασκευάζει τυρί από το γάλα και πώς να μπολιάζει τις αγριελιές για να βγάζουν καρπό.Οι Μούσες του έδωσαν τρία ονόματα. Τον ονόμασαν Νόμιο, Αρισταίο και Αγρέα.
Σύμφωνα με τον Πλίνιο ο Αρισταίος ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο, ώστε να παίρνει λάδι από τον καρπό του ελαιόδεντρου.Επίσης του αποδίδονται και εφευρέσεις σχετικές με το κυνήγι, όπως οι λάκοι και τα δίχτυα.
Ο Αρισταίος, με τη σειρά του, φρόντισε όσα γνώριζε να γίνουν κτήμα των ανθρώπων.Νυμφεύτηκε την Αυτονόη, την κόρη του Κάδμου, και απέκτησε μαζί της τον Ακταίωνα.Ο Αρισταίος σχετίζεται και με τον κύκλο του Ορφέα. Σύμφωνα με το Βιργίλιο, η Ευρυδίκη, γυναίκα του Ορφέα, βρήκε τραγικό θάνατο, από δάγκωμα φιδιού, στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τον Αρισταίο που την καταδίωκε. Οι θεοί οργίστηκαν από την πράξη του και έστειλαν επιδημία στις μέλισσές του. Εκείνος, για να μάθει την αιτία της συμφοράς του, ζήτησε τη βοήθεια της μητέρας του. Η Κυρήνη τον έστειλε στον Πρωτέα κι εκείνος του αποκάλυψε πώς οι θεοί τον τιμώρησαν για το θάνατο της Ευρυδίκης.
Όταν κάποτε ξέσπασε λοιμός στις Κυκλάδες, την εποχή του Σείριου, που έκανε πολλή ζέστη, οι κάτοικοι ζήτησαν τη βοήθεια του Αρισταίου για να απαλλαγούν από τη συμφορά. Ο Αρισταίος για να τους βοηθήσει εγκαταστάθηκε στην Κέα, όπου έχτισε μεγάλο βωμό στο Δία και πρόσφερε καθημερινές θυσίες στο Δία και στο Σείριο. Ο Δίας εισάκουσε τις προσευχές του κι έστειλε τα μελτέμια (τους δροσερούς ανέμους), για να αλλάξουν το κλίμα στο νησί. Από τότε τα μελτέμια πνέουν όταν κάνει πολλή ζέστη και καθαρίζουν την ατμόσφαιρα των Κυκλάδων.Τιμήθηκε στην Αρκαδία γιατί δίδαξε στους Αρκάδες τη μελισσοκομία, την κατεργασία του μαλλιού και την τέχνη του κυνηγιού.Επίσης τον τιμούσαν και στη Λιβύη όπου είχε φυτέψει το φυτό σίλφιον από το οποίο έπαιρναν κάποιο φάρμακο κι ένα καρύκευμα.Σύμφωνα με το Διόδωρο το Σικελιώτη ο Αρισταίος δίδαξε στη Σαρδηνία και στη Σικελία την καλλιέργεια της ελιάς. Εκεί λατρεύτηκε ως γεωργική θεότητα, προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών.
πηγη