Aesop's Fables the Tale the Parable and the Fable

Aesop was a famous Greek slave and master storyteller born approximately 600 years before Christ. Legend tells us his clever wits and ability to captivate audiences won him his freedom and eventually led him into the courts of royalty. Aesop traveled far and wide, finally stopping in the Greek city of Delphi, where he insulted and provoked the citizens so forcefully that they killed him by hurtling him from a cliff.Nevertheless, Aesop lived on through his fables. For more than 2,500 years, philosophers, teachers, and tutors would admonish their students to study, or “roll over their Aesops.” We remember Aesop for his ability to capture our imagination through animal tales, which teach us something about ourselves and develop within us the wisdom necessary to make good choices.

The Tale, the Parable, and the Fable are all common and popular modes of conveying instruction.
Each is distinguished by its own special characteristics.The Tale consists simply in the narration of a story either founded on facts, or created solely by the imagination, and not necessarily associated with the
teaching of any moral lesson. The Parable is the designed use of language purposely intended to convey a hidden and secret meaning other than that contained in the words themselves; and which may or may not bear a special reference to the hearer, or reader. The Fable partly agrees with, and partly differs from both
of these. It will contain, like the Tale, a short but real narrative; it will seek, like the Parable, to convey a hidden meaning, and that not so much by the use of language, as by the skilful introduction of fictitious characters; and yet unlike to either Tale or Parable, it will ever keep in view, as its high prerogative, and inseparable attribute, the great purpose of instruction, and will necessarily seek to inculcate some moral maxim, social duty, or political truth.

The true Fable, if it rise to its high requirements, ever aims at one great end and purpose representation of human motive, and the improvement of human conduct, and yet it so conceals its design under the disguise  of fictitious characters, by clothing with speech the animals of the field, the birds of the air, the trees of the wood, or the beasts of the forest, that the reader shall receive advice without perceiving the presence of the adviser. Thus the superiority of the counsellor, which often renders counsel unpalatable, is kept out of view, and the lesson comes with the greater acceptance when the reader is led, unconsciously to himself, to have his sympathies enlisted in behalf of what is pure, honorable, and praiseworthy, and to have his indignation excited against what is low, ignoble, and unworthy. The true fabulist, therefore, discharges a most important function. He is neither a narrator, nor an allegorist. He is a great teacher, a corrector of morals, a censor of vice, and a commender of virtue. In this consists the superiority of the Fable over the Tale or the Parable.The fabulist is to create a laugh, but yet, under a merry guise, to convey instruction. Phaedrus, the great imitator of Aesop, plainly indicates this double purpose to be the true office of the writer of fables.

The continual observance of this twofold aim creates the charm, and accounts for the universal favor, of the fables of Aesop. The fable,originated in Greece in an intentional travestie of human affairs. The 'ainos,' as its name denotes, is an admonition, or rather a reproof veiled, either from fear of an excess of frankness, or from a love of fun and jest, beneath the fiction of an occurrence happening among beasts; and wherever we have any ancient and authentic account of the Aesopian fables, we find it to be the same.The construction of a fable involves a minute attention to the narration itself; the deduction of the moral; and  a careful maintenance of the individual characteristics of the fictitious personages introduced into it. The narration should relate to one simple action, consistent with itself, and neither be overladen with a multiplicity of details, nor distracted by a variety of circumstances. The moral or lesson should be so plain, and so intimately interwoven with, and so necessarily dependent on, the narration, that every reader should be compelled to give to it the same undeniable interpretation. The introduction of the animals or fictitious characters should be marked with an unexceptionable care and attention to their natural attributes, and to the qualities attributed to them by universal popular consent.The Fox should be always cunning, the Hare timid, the Lion bold, the Wolf cruel, the Bull strong, the Horse proud, and the Ass patient.

Many of these fables are characterized by the strictest observance of these rules. They are occupied with one short narrative, from which the moral naturally flows, and with which it is intimately associated.It is the simple manner, in which the morals of Aesop are interwoven with his fables that distinguishes him, and gives him the preference over all other mythologists. His 'Mountain delivered of a Mouse,' produces the moral of his fable in ridicule of pompous pretenders; and his Crow, when she drops her cheese, lets fall, as it were by accident, the strongest admonition against the power of flattery. There is no need of a separate sentence to explain it; no possibility of impressing it deeper, by that load we too often see of accumulated reflections.An equal amount of praise is due for the consistency with which the characters of the animals, fictitiously
introduced, are marked. While they are made to depict the motives and passions of men, they retain, in an eminent degree, their own special features of craft or counsel, of cowardice or courage, of generosity or rapacity.These terms of praise, it must be confessed, cannot be bestowed on all the fables.Many of them lack that unity of design, that close connection of the moral with the narrative, that wise choice in the introduction of the animals, which constitute the charm and excellency of true Aesopian fable.

This inferiority of some to others is sufficiently accounted for in the history of the origin and descent of these fables. The great bulk of them are not the immediate work of Aesop. Many are obtained from ancient authors prior to the time in which he lived. Thus, the fable of the "Hawk and the Nightingale" is related by Hesiod the "Eagle wounded by an Arrow, winged with its own Feathers," by Aeschylus  the "Fox avenging his wrongs on the Eagle," by Archilochus.Many of them again are of later origin, and are to be traced to the monks of the middle ages: and yet a collection, though thus made up of fables both earlier and later than
the era of Aesop, rightfully bears his name, because he composed so large a number (all framed in the same mould, and conformed to the same fashion, and stamped with the same lineaments, image, and superscription) as to secure to himself the right to be considered the father of Greek fables, and the founder of this class of writing, which has ever since borne his name, and has secured for him, through all succeeding ages, the position of the first of moralists.

The fables were in the first instance only narrated by Aesop, and for a long time were handed down by the uncertain channel of oral tradition. Socrates is mentioned by Plato as having employed his time while in prison, awaiting the return of the sacred ship from Delphos which was to be the signal of his death, in
turning some of these fables into verse, but he thus versified only such as he remembered. Demetrius Phalereus, a philosopher at Athens about 300 B.C., is said to have made the first collection of these fables. Phaedrus, a slave by birth or by subsequent misfortunes, and admitted by Augustus to the honors of a
freedman, imitated many of these fables in Latin iambics about the commencement of the Christian era. Aphthonius, a rhetorician of Antioch, A.D. 315, wrote a treatise on, and converted into Latin prose, some of these fables.This translation is the more worthy of notice, as it illustrates a custom of common use, both in these and in later times. The rhetoricians and philosophers werem accustomed to give the Fables of Aesop as an exercise to their scholars, not only inviting them to discuss the moral of the tale, but also to practice and to perfect themselves thereby in style and rules of grammar, by making for themselves new and various versions of the fables. Ausonius, the friend of the Emperor Valentinian, and the latest poet of eminence in the Western Empire, has handed down some of these fables in verse, which Julianus Titianus, a contemporary
writer of no great name, translated into prose. Avienus, also a contemporary of Ausonius, put some of these fables into Latin elegiacs, which are given by Nevelet (in a book we shall refer to hereafter), and are occasionally incorporated with the editions of Phaedrus.

Seven centuries elapsed before the next notice is found of the Fables of Aesop.During this long period these fables seem to have suffered an eclipse, to have disappeared and to have been forgotten; and it is at the commencement of the fourteenth century, when the Byzantine emperors were the great patrons of learning, and amidst the splendors of an Asiatic court, that we next find honors paid to the name and memory of Aesop. Maximus Planudes, a learned monk of Constantinople, made a collection of about a hundred and fifty of these fables.Little is known of his history. Planudes, however, was no mere recluse, shut up in his monastery. He took an active part in public affairs. In 1327 A.D. he was sent on a diplomatic mission to Venice by the Emperor Andronicus the Elder. This brought him into immediate contact with the Western Patriarch, whose interests he henceforth advocated with so much zeal as to bring on him suspicion and
persecution from the rulers of the Eastern Church. Planudes has been exposed to a two-fold accusation. He is charged on the one hand with having had before him a copy of Babrias, and to have had the bad taste "to transpose," or to turn his poetical version into prose: and he is asserted, on the other hand, never to have seen the Fables of Aesop at all, but to have himself invented and made the fables which he palmed off under the name of the famous Greek fabulist. The truth lies between these two extremes. Planudes may have invented some few fables, or have inserted some that were current in his day; but there is an abundance of unanswerable internal evidence to prove that he had an acquaintance with the veritable fables of Aesop, although the versions he had access to were probably corrupt, as contained in the various translations and
disquisitional exercises of the rhetoricians and philosophers. His collection is interesting and important, not only as the parent source or foundation of the earlier printed versions of Aesop, but as the direct channel of attracting to these fables the attention of the learned.

The eventual re-introduction, however, of these Fables of Aesop to their high place in the general literature of Christendom, is to be looked for in the West rather than in the East. The calamities gradually thickening round the Eastern Empire, and the fall of Constantinople, 1453 A.D. combined with other events to
promote the rapid restoration of learning in Italy; and with that recovery of learning the revival of an interest in the Fables of Aesop is closely identified. These fables, indeed, were among the first writings of an earlier antiquity that attracted attention. They took their place beside the Holy Scriptures and the ancient classic authors, in the minds of the great students of that day. Lorenzo Valla, one of the most famous promoters of Italian learning, not only translated into Latin the Iliad of Homer and the Histories of Herodotus and Thucydides, but also the Fables of Aesop.

Η πολιούχος θεά Τύχη της Eυτυχίας των Aρχαίων Ελληνικών πόλεων

H θεά Τύχη της αρχαιότητας ήταν η προσωποποιημένη θεά της σύμπτωσης, του μη προβλέψιμου ή επιδιωχθέντος αλλά και της ευτυχούς συγκυρίας του απροσδόκητου συμβάντος. Η πολιούχος θεά της ευτυχίας των αρχαίων Ελληνικών πόλεων. Κατά τη «Θεογονία» του Ησίοδου ήταν θυγατέρα του Ωκεανού ή του Νηρέα και της Τηθίος, σε εκδήλωση ίσως του ότι η ναυτιλία και το ναυτικό εμπόριο εν γένει υπήρξαν η πρώτη και κύρια πηγή ευτυχίας των ανθρώπων.


Κατά τον Πίνδαρο, ο οποίος την ονόμαζε και Φερέπολιν, ήταν κόρη του Ελευθέρου Διός ή του Προμηθέα. Την θεωρούσε ως μια από τις Μοίρες, που είχε όμως λιγότερη δύναμη από τις αδελφές της, Θεά του Πεπρωμένου αλλά και ευμενής. Ως ευμενής θεά του πεπρωμένου λατρευόταν με την επωνυμία «Αγαθή Τύχη» στην Αρχαία Ολυμπία, όπου είχε δικό της βωμό. Στους ορφικούς ύμνους συναντάται ως κόρη του Ευβουλέως.

Κατά το Ομηρικό προς τη Δήμητρα ύμνο, η Ωκεανίς Τύχη εμφανιζόταν ως μια από τις συμπαίκτριες της Περσεφόνης.
Συνδέθηκε με άλλες θεότητες-προσωποποιήσεις όπως την Ελπίδα, τον Καιρό και τη Μοίρα. Κυρίως συνδέθηκε με την Ίσιδα κατά την περίοδο των θρησκευτικών συγκρίσεων (Ίσις Τύχη ή Ισιτύχη). Στη σημιτική θρησκεία συνδέθηκε με την Γάδ. Μαζί της ταυτίσθηκε η θεά των Ρωμαίων Φουρτούνα η λατρεία της οποίας ήταν ιδιαίτερα εξαπλωμένη στην Ιταλία. Η Φουρτούνα (Fortuna) ξεκίνησε από μια ιταλική θεότητα της ευφορίας και της γονιμότητας, που συχνά λειτουργούσε και ως μάντης θεά που προλέγει το μέλλον.

Η Τύχη θεωρήθηκε ως αγαθός δαίμων, μεσολαβητής μεταξύ θεών και ανθρώπων.Ως θεά της αφθονίας και του πλούτου απεικονιζόταν στο ιερό της στη Θήβα να κρατά, ως μητέρα ή τροφός, τον μικρό Πλούτο και στη Σμύρνη από το Βούπαλο να κρατά στο άλλο της χέρι το κέρας της Αμάλθειας, σύμβολο της αφθονίας. Σαν θεά που διευθύνει την ανθρώπινη ζωή απεικονίζεται να κρατά πηδάλιο, σαν σύμβολο της κατεύθυνσης την οποία έδινε σε όλους τους ανθρώπους. Σαν Θεά ευμετάβλητου Φύσης απεικονιζόταν με τροχό ή σφαίρα ή πτερύγιο, σύμβολα της αστάθειας.

Σε εκδήλωση της αντίληψης ότι ο έρωτας προέρχεται από την Τύχη (Αίγειρο Αχαΐας), απεικονιζόταν κοντά στο άγαλμα της και ο Θεός Ερωτας. Επίσης, στο ιερό της Τύχης στη Θήβα υπήρχε άγαλμα της Θεάς που κρατούσε τον Πλούτο στην αγκαλιά της, σε παιδική ηλικία, έργο του Αθηναίου Ξενοφώντα και του Θηβαίου Καλλιστονίκου.

Στην Ελληνιστική εποχή και μέχρι το τέλος της αρχαιότητας, κάθε πόλη είχε τη δική της προστάτιδα που λειτουργούσε ως η Πολιάς θεά. Πολλές από αυτές θεωρούσαν την Τύχη ως Πολιούχο θεά. Απεικονιζόταν να φορά πυργωτό διάδημα (πού συμβόλιζε τα τείχη της πόλης), καθισμένη σε θρόνο να κρατά το κέρας της αφθονίας ή σκήπτρο. Μάλιστα η διεξαγωγή όλων των υποθέσεων, δημόσιων και ιδιωτικών, άρχιζε, όπως στην Αθήνα, με την ευχή «Αγαθή Τύχη».

Το πρώτο άγαλμα της σύμφωνα με τον Παυσανία το κατασκεύασε ο Βούπαλος για τους Σμυρναίους. Κολοσσιαίο άγαλμα της θεάς είχε στηθεί στην Ηλιδα και την Αλεξάνδρεια (στο ονομαστό ιερό της Τύχης, το Τυχαίον όπου υπάρχει το άγαλμα της Θεάς να στεφανώνει τον Αλέξανδρο).

Φημισμένο επίσης ήταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα της το οποίο είχε αφιερώσει ο Ηρώδης ο Αττικός στο ναό της κοντά στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Η μορφή της χαρακτηρίστηκε επίσης σε νομίσματα, όπου η θεά κρατούσε το κέρας της Αμάλθειας ή πηδάλιο που συμβόλιζε την καθοδήγηση του πεπρωμένου.

Τέλος στο ναό της στο Αργός λεγόταν ότι ο Παλαμίδης είχε αφιερώσει τα πρώτα ζάρια, τα οποία -κατά την παράδοση- είχε ο ίδιος επινοήσει.

Επιτομο Λεξικο Της Ελληνικης Ιστοριας

 
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Ο Obermeier (1926) αναφέρει την παρουσία εργαλείου που δεν σώζεται σήμερα και το οποίο ανακαλύφθηκε στη Μακεδονία. Ωστόσο, η πρόσφατη ανεύρεση από Γάλλους γεωλόγους στην περιοχή της λίμνης Κορισίων στην Κέρκυρα ενός χαλικόμορφου -πιθανόν- εργαλείου, του οποίου η ηλικία προσδιορίστηκε με τη μέθοδο του παλαιομαγνητισμού ανάμεσα στα 950.000 και στα 750.000 χρόνια, επεκτείνει κατά πολύ τα μέχρι σήμερα γνωστά όρια της προϊστορίας του ελληνικού χώρου.

ΜΕΣΗ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

100000 π.Χ. Χρονολογείται λίθινος χειροπέλεκυς ο οποίος εντοπίστηκε στη θέση «Παλαιόκαστρο» κοντά στη Σιάτιστα Κοζάνης το 1963. Είναι από πρασινωπό τραχύτη λίθο και έχει μήκος 15,3 εκ. και πλάτος 10 εκ. (Μουσείο Βέροιας). Ο πέλεκυς αυτός είναι το αρχαιότερο -επιβεβαιωμένο- δημιούργημα του ανθρώπου που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα στον ελληνικό χώρο (μερικοί επιστήμονες το χρονολογούν στην Αρχαιότερη Παλαιολιθική Περίοδο).

Το αρχαιότερο εύρημα ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος ανάγεται στο 75000 π.Χ. και είναι ένα κρανίο χωρίς κάτω σιαγόνα, πιθανόν γυναίκας ηλικίας περίπου 25 ετών, νεαντερταλοειδούς τύπου το οποίο ανακαλύφθηκε στις 16/9/1960 στο σπήλαιο «Κόκκινες Πέτρες» κοντά στο χωριό Πετράλωνα της Χαλκιδικής.

44330 π.Χ. (1.590 χρόνια περίπου). Στο σπήλαιο «Θεόπετρα» στην Καλαμπάκα του νομού Τρικάλων εντοπίστηκαν τέσσερα αποτυπώματα ανθρώπινων πελμάτων -το ένα καλυμμένο και τα υπόλοιπα γυμνά- διαφορετικών ατόμων, και μάλιστα παιδιών (Homo sapiens neaderthalensis ή Homo sapiens sapiens). To συγκεκριμένο σπήλαιο, διαστάσεων 24x30 μέτρων, αποτελεί τη μόνη προϊστορική θέση του ελλαδικού χώρου όπου υπάρχει αλληλουχία των επιχώσεων από τη Μέση και την Ανώτερη Παλαιολιθική Εποχή στη Μεσολιθική και τη Νεολιθική. Ανάμεσα στα ευρήματα ξεχωρίζουν εργαλεία, κεραμικά, αγγεία, ειδώλια, τράπεζες προσφορών, και κυρίως ένα χρυσό δακτυλιόσχημο περίαπτο της Νεολιθικής Εποχής.

37900 π.Χ. Στη θέση «Ασπροχάλικο» της Ηπείρου, κοντά στον Άγιο Γεώργιο Πρεβέζης και στη θέση «Κοκκινόπηλος», ανακαλύφθηκαν μέσα σε ένα σπήλαιο πάρα πολλά εργαλεία. Το σπήλαιο το χρησιμοποιούσαν βοσκοί και η ραδιοχρονολόγηση μας δίνει την αρχαιότερη χρονολογία μιας πολιτιστικής φάσης που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα για την Ελλάδα. Το σπήλαιο κατοικήθηκε τουλάχιστον μέχρι το 10.000 π.Χ.

ΝΕΟΤΕΡΗ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Σε αυτή την περίοδο εμφανίστηκε μια ανεπτυγμένη τεχνική κατασκευής λεπίδων και κατεργασίας πυρήνων πυριτόλιθου. Μια θέση με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και σε αυτή τη φάση είναι η (33000 π.Χ.) θέση «Κοκκινόπηλος» του ποταμού Λούρου (Ήπειρος) στην οποία παρουσιάζεται μια πολύ πρώιμη λιθοτεχνία ειδικών λεπίδων (800 εργαλεία και απολεπίσματα). Η μεταβατική Μεσολιθική Εποχή αντιπροσωπεύεται από τη θέση «Σιδάρι» στην Κέρκυρα.

7592 π.Χ. Απόλυτη ραδιοχρονολόγηση σκελετού άντρα ο οποίος ήταν περίπου 25 ετών, είχε ύψος 1,58 μέτρα και πέθανε από χτύπημα στο κεφάλι. Βρέθηκε θαμμένος σε αβαθές κοίλωμα στο σπήλαιο Φράγχθι της Ερμιονίδας. Ο αρχαιότερος πλήρης ανθρώπινος σκελετός που ανακαλύφθηκε στην Αιγαιίδα. Στο σπήλαιο εντοπίστηκαν επίσης πάρα πολλά εργαλεία και οστά ζώων, κυρίως ελαφιών και ψαριών, καθώς επίσης και λείψανα που ανήκαν σε βραχύσωμους άντρες και γυναίκες με διαδεδομένη αναιμία και αρθριτικές παραμορφώσεις.

ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η ανάγκη για επάρκεια τροφής και δημιουργία αποθεμάτων ήταν έντονη στο τέλος του Πλειστόκαινου. Η κλιματολογική μεταβολή που συνέβη τότε είχε ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση πολλών μεγάλων θηραμάτων. Μολονότι όμως η κλιματολογική αυτή αλλαγή είναι γενική, η Νεολιθική Εποχή εμφανίζεται πρώτα στην Ανατολή. Αυτό το προβάδισμα αποδίδεται: α. Στην ύπαρξη σε αγρία κατάσταση δίκοκκου σταριού και κριθαριού. β. Στην ύπαρξη ζώων τα οποία εύκολα θα μπορούσαν να εξημερωθούν, όπως το πρόβατο, ο χοίρος και το βόδι. Τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου είναι η καλλιέργεια της γης, η εξημέρωση ζώων και η μόνιμη κατοίκηση. Στην Ελλάδα αυτή η πολιτιστική φάση διαδίδεται μάλλον μέσω της συνήθους επικοινωνίας παρά μέσω εποικισμών.

6900-6600/6400 π.Χ. Προκεραμική Νεολιθική. Η περίοδος αυτή δεν είναι γνωστή ακόμη με ασφάλεια στην Ελλάδα. Λείψανα νεολιθικών οικισμών της συγκεκριμένης περιόδου εντοπίζονται στην Άργισσα και στο Σέσκλο της Θεσσαλίας. Οι κατοικίες είναι ξύλινες, με ορύγματα και σκαμμένα δάπεδα. Τα εργαλεία είναι ξύλινα με λεπίδες πυρίτη ή οψιανού. Οι άνθρωποι ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και το ψάρεμα. Αναπτύσσεται η ναυτιλία όπως αποδεικνύεται από τα θραύσματα οψιανού που βρέθηκαν στη Μήλο και σε αρκετές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδος και του Αιγαίου. Εξημέρωση του σκύλου.

6600/6400-5900/5800 π.Χ. Η Αρχαιότερη Νεολιθική είναι μια δημιουργική περίοδος, γνωστή από πολλούς οικισμούς, όπως η Νέα Νικομήδεια στη δυτική Μακεδονία, το Σέσκλο, η Άργισσα, η Οτζάκι Μαγούλα, το Αχίλλειο κ.ά. στη Θεσσαλία, η Νέα Μάκρη στην Αττική και η Κόρινθος, η Λέρνα και το Φράγχθι στην Πελοπόννησο. Οι οικισμοί μοιάζουν με μικρά χωριά, ενώ η γεωργία και η κτηνοτροφία αποτελούν τις κύριες δραστηριότητες των κατοίκων. Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτής της περιόδου είναι η κεραμική που εμφανίζεται για πρώτη φορά.

6218 π.Χ. (περίπου). Τα αρχαιότερα δείγματα κεραμικής έχουν βρεθεί στον ελλαδικό χώρο, στην περιοχή της Νέας Νικομήδειας -ο παλαιότερος νεολιθικός οικισμός στην Ελλάδα-, ανάμεσα στους ποταμούς Αλιάκμονα και Αξιό της Μακεδονίας (ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα 14).

5900/5800-4800 π.Χ. Η Μέση Νεολιθική Περίοδος θεωρείται εποχή ακμής και ανάπτυξης. Το μεγαλύτερο κέντρο που αναπτύχθηκε στη Θεσσαλία είναι το Σέσκλο, ο «πολιτισμός» του οποίου επεκτείνεται μέχρι το Σπερχειό στο νότο και τον Αλιάκμονα στο βορρά. Στο Σέσκλο βρέθηκαν τα λείψανα ενός οικισμού έκτασης 100 περίπου στρεμμάτων, που βασίζεται σε ένα ενιαίο σχέδιο διάταξης, βασικό χαρακτηριστικό του οποίου είναι οι στενοί δρόμοι με παράλληλες κατευθύνσεις. Τα οικήματα είναι τετράπλευρα και ορθογώνια, ενός ή δύο δωματίων. Στο ακραίο τμήμα του οικισμού υπάρχουν η οχυρωμένη ακρόπολη και ένα μεγαροειδές οίκημα, πιθανόν η κατοικία του ηγεμόνα. Η κεραμική του Σέσκλου είναι γραπτή με φλογόσχημη ή γραμμική διακόσμηση. Στην Πελοπόννησο, στη Λέρνα και στο Φράγχθι αφθονεί η κεραμική με στιλπνό βερνίκι (Urfirnis). Στη Νέα Νικομήδεια τα οικήματα είναι ευρύχωρα με τοίχους από πηλό και τετράγωνη κάτοψη. Το τέλος της Μέσης Νεολιθικής σηματοδοτείται από ερήμωση και εγκατάλειψη.

5870 π.Χ. (περίπου). Απόλυτη ραδιοχρονολόγηση ευρημάτων, κυρίως εργαλείων, από τη θέση Σιδάρι στη ΒΔ ακτή της Κέρκυρας.

5520 π.Χ. (περίπου). Η παλαιότερη χρονολογία που δίνεται για νεολιθικό οικισμό της κεντρικής και νότιας Ελλάδας είναι αυτή για τον οικισμό στο Δραχμάνι (Ελάτεια). Την ίδια περίπου εποχή χρονολογούνται και οι πρώτες καύσεις νεκρών στην Ελλάδα που εντοπίστηκαν στην περιοχή Σουφλί Μαγούλα. Οι καύσεις έγιναν σε αποτεφρωτήρια νεκρών και στη συνέχεια τα υπολείμματα μεταφέρθηκαν σε λάκκους και όχι σε τεφροδόχα αγγεία. Τα κτερίσματα που ανακαλύφθηκαν μαρτυρούν ιεροτελεστία.

4800-3200 π.Χ. Η Νεότερη Νεολιθική ή Χαλκολιθική Περίοδος ήδη από τις πρώτες φάσεις της δεν έχει καμία σχέση με τον πολιτισμό του Σέσκλου. Το νέο χαρακτηριστικό στοιχείο είναι η εισαγωγή του μελανού ή γενικά σκοτεινού χρώματος στη διακόσμηση των αγγείων. Στη Μακεδονία, στην περιοχή της Δράμας (Σιταγροί, Ντικιλί Τας), στη Θεσσαλία στη θέση «Διμήνι» και στη θέση «Ραχμάνι» αλλά και στις Κυκλάδες στη θέση «Σάλιαγγος» συναντώνται τα πιο σημαντικά κέντρα του πολιτισμού αυτής της φάσης. Στο Διμήνι ο σχετικά μικρής έκτασης οικισμός -30 στρέμματα- διαθέτει έξι αλλεπάλληλους περιβόλους και ευρύχωρη κεντρική αυλή. Στην κεραμική εμφανίζονται σπειροειδή και μαιανδροειδή μοτίβα. Στο Σέσκλο παρουσιάζεται για πρώτη φορά η γυναικεία μορφή με βρέφος.

Η Εποχή του Χαλκού στην Ελλάδα

3200/3000-1900 π.Χ.: Πρώιμη Χαλκοκρατία - Πρωτοελλαδική-Πρωτοκυκλαδική- Πρωτομινωική Εποχή ή Προανακτορικός Πολιτισμός.

1900-1700/1600 π.Χ.: Μέση Χαλκοκρατία - Μεσοελλαδική-Μεσοκυκλαδική-Μεσομινωική Εποχή ή Παλαιοανακτορικός Πολιτισμός.

1700/1600-1100 π.Χ.: Ύστερη Χαλκοκρατία - Υστεροελλαδική-Υοτεροκυκλαδική- Υστερομινωική Εποχή ή Νεοανακτορικός Πολιτισμός και Μετανακτορική Περίοδος.

3000/2800-1900 π.Χ. Η Πρώιμη Χαλκοκρατία χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση τριών αυτόνομων πολιτισμών, του Πρωτοελλαδικού με κέντρο την ηπειρωτική Ελλάδα (κυρίως στην ανατολική Στερεά και την Πελοπόννησο), του Πρωτοκυκλαδικού με κέντρο τις Κυκλάδες και του Πρωτομινωικού στην Κρήτη.

2700 π.Χ. (περίπου). Εμφάνιση του κεραμικού τροχού στην Ελλάδα (προήλθε από την Ανατολή).

2100-1900 π.Χ. Τα πρώτα ελληνικά φύλα, οι Πρωτοέλληνες, φτάνουν στο νότιο άκρο της χερσονήσου του Αίμου και προέρχονται από τις πεδιάδες της Σερβίας(;) και της Ουγγαρίας(;). Φέρνουν μαζί τους ένα μικρόσωμο μάλλον άλογο και μια ιδιόμορφη αγγειοπλαστική τεχνική.

1900-1600 π.Χ. Στη Μέση Χαλκοκρατία διακρίνουμε την εξέλιξη των πολιτισμών της Πρώιμης Χαλκοκρατίας (Μεσοελλαδικός, Μεσοκυκλαδικός και Μεσομινωικός).

1600-1100 π.Χ. Στην Ύστερη Χαλκοκρατία ή Υστεροελλαδική Εποχή έχουμε την απόλυτη κυριαρχία του Μυκηναϊκού Πολιτισμού, αρχικά στην ηπειρωτική Ελλάδα και στη συνέχεια σε όλο το χώρο του Αιγαίου, ιδιαίτερα μετά το 1450 π.Χ., εποχή κατά την οποία εγκαθίσταται και μια μυκηναϊκή δυναστεία στην Κνωσό. Λίγο μετά το 1.600 π.Χ. τα μινωικά ανάκτορα ανοικοδομούνται (η παρακμή του μινωικού πολιτισμού σε καμία περίπτωση δεν συνδέεται πλέον με την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας που τοποθετείται με βάση την επιστημονική έρευνα γύρω στο 1510 π.Χ.), γρήγορα όμως η Κρήτη θα βρεθεί κάτω από την κυριαρχία των Ελλήνων Μυκηναίων. Αυτή την περίοδο εμφανίζεται ένα μάλλον τελειοποιημένο σύστημα συλλαβογραμματικής γραφής, η Γραμμική Β΄, η οποία καταγράφει μια πρώιμη μορφή της ελληνικής (Μάικλ Βέντρις, 1952). Η ύπαρξη γραπτών κειμένων μεταθέτει για κάποιους επιστήμονες την αρχή της ελληνικής ιστορίας σε αυτή την εποχή.

1650-1450 π.Χ. Κατασκευάζονται οι λακκοειδείς τάφοι των Μυκηνών.

1400-1300 π.Χ. Οικοδομούνται τα μεγάλα οχυρωμένα ανάκτορα στις Μυκήνες, την Τίρυνθα, τη Μίδεα της Αργολίδας, την Πύλο, την Αθήνα, τη Θήβα, τον Γλα της Βοιωτίας, την Ιωλκό της Θεσσαλίας και αλλού. Είναι φανερό από το πλήθος των μυκηναϊκών οικισμών ότι ο συγκεκριμένος πολιτισμός δεν περιορίστηκε σε ορισμένα κέντρα, αλλά εξαπλώθηκε σε όλη σχεδόν τη χώρα.

1340 π.Χ. Πρώτη μνεία των Αχαιών (Αχιγιάβα;) σε χετιτικά κείμενα.

1330 π.Χ. Κατασκευή του Θησαυρού του Ατρέα στις Μυκήνες.

1250 π.Χ.(;) Ο Τρωικός Πόλεμος;

1200 π.Χ. Καταστρέφονται πιθανόν από τους «λαούς της Θάλασσας» τα περισσότερα μυκηναϊκά κέντρα της ηπειρωτικής Ελλάδας.

1300-1100 π.Χ. Τα πρώτα δωρικά φύλα, που προέρχονται από τη Μακεδονία(;), κατεβαίνουν νοτιότερα και κατακλύζουν την Πελοπόννησο. Σήμερα πιστεύεται ότι η παρουσία των δωρικών φύλων στη νότια Ελλάδα δεν είναι μια αναδιάταξη ομάδων στο εσωτερικό αλλά μια κάθοδος από το εξωτερικό.

1150 π.Χ. Η καταστροφή των Μυκηνών ακολουθείται από την εμφάνιση της πρωτογεωμετρικής κεραμικής και συνοδεύεται από τη χρήση του σιδήρου. Αρχίζει ο ελληνικός Μεσαίωνας ή οι Σκοτεινοί Αιώνες.

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Σκοτεινοί Αιώνες ή Γεωμετρικοί Χρόνοι

Η περίοδος που ακολούθησε την καταστροφή των Μυκηνών και μέχρι τα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ. ονομάζεται Σκοτεινοί Αιώνες γιατί λίγα πράγματα είναι γνωστά γι’ αυτήν, τα οποία δηλώνουν οπισθοδρόμηση.

1120-1100 π.Χ. Η κάθοδος των Ηρακλειδών στην Πελοπόννησο.

1075 π.Χ. Εμφάνιση των κιβωτιόσχημων τάφων στην Αργολίδα.

1000 π.Χ. Οι πρώτοι Έλληνες φτάνουν και εγκαθίστανται στις περιοχές όπου λίγο αργότερα θα αναπτυχθούν οι πόλεις της Σμύρνης και της Εφέσου.

950 π.Χ. Οι Έλληνες αποβιβάζονται στη Σάμο.

900 π.Χ. Οι Δωριείς εποικίζουν τη Ρόδο.

Εμφάνιση γεωμετρικών στοιχείων στην κεραμική του ελληνικού χώρου.

812 π.Χ. Ιδρύεται η Σινώπη.

Αρχαϊκή Περίοδος

800 π.Χ. Την εποχή αυτή αρχίζει ο συνοικισμός των Αθηνών, ενώ παράλληλα ολοκληρώνεται και ο αποικισμός της Ιωνίας από Έλληνες. Ιδρύεται στο ακρωτήριο της Μυκάλης ένα ιερό του Ποσειδώνα, το οποίο θα γίνει αργότερα γνωστό ως Πανιώνιο.

780-750 π.Χ. Εισάγεται στην Ελλάδα το φοινικικό αλφάβητο και καταγράφεται πλέον με απλό και ιδιαίτερα ευέλικτο τρόπο η ελληνική γλώσσα.

776 π.Χ. Πρώτη καταγραμμένη Ολυμπιάδα.

775-770 π.Χ. Ιδρύεται στο σύμπλεγμα των νησιών Πιθηκούσες στον κόλπο της Νεάπολης η πρώτη γνωστή ελληνική αποικία της Δύσης.

760 π.Χ. Η ομοσπονδία των δήμων του έθνους των Ιώνων περιέρχεται σε κρίση, η οποία τελικά θα οδηγήσει στη διάλυσή της. Οι Ερετριείς και οι Χαλκιδείς αποσπώνται από αυτή και οι δήμοι της Αττικής ενώνονται δημιουργώντας το κράτος της πόλης των Αθηνών.

755 π.Χ. Ιδρύεται στον Πόντο η Τραπεζούντα.

754 π.Χ. Αρχή του καταλόγου των Εφόρων στη Σπάρτη.

752/1 π.Χ. Ο κληρονομικός βασιλιάς των Αθηνών αντικαθίσταται από άρχοντα που εκλέγεται για δέκα χρόνια. Μέχρι το 722/1 π.Χ. οι άρχοντες είναι μέλη της βασιλικής οικογένειας, ενώ μέχρι το 682 π.Χ. είναι ευγενείς. Από το έτος αυτό και μετά η θητεία τους είναι ετήσια.

750 π.Χ.(;). Οι Χαλκιδαίοι ιδρύουν στη νότια Ιταλία την Κύμη. Λίγα χρόνια αργότερα οι κάτοικοι της νέας αποικίας μαζί με λιγοστούς Αθηναίους ιδρύουν τη Νεάπολη. Η Κύμη είναι το πρώτο ελληνικό πολιτιστικό κέντρο με το οποίο έρχονται σε επαφή οι Ρωμαίοι. Ησίοδος από την Άσκρα της Βοιωτίας συνθέτει το ποίημα του «Έργα και Ημέραι» στο οποίο παραπονιέται για την απληστία των πλουσίων, ενώ δίνει και συμβουλές στους νέους γεωργούς. Ο Φείδωνας γίνεται βασιλιάς του Άργους.

Πρώιμη πρωτοκορινθιακή κεραμική.

740-720 π.Χ. Α΄ Μεσσηνιακός Πόλεμος. Η προσπάθεια των Σπαρτιατών με ηγέτη το βασιλιά Θεόπομπο να καταλάβουν τη Μεσσηνία καταλήγει στην κατάληψη του μεσσηνιακού φρουρίου της Ιθώμης και στον εξανδραποδισμό των Μεσσηνίων, οι οποίοι γίνονται δουλοπάροικοι (είλωτες).

736 π.Χ. Οι Κορίνθιοι με αρχηγό τον Χερσικράτη ιδρύουν την Κέρκυρα.

733/2 π.Χ. Οι Κορίνθιοι υπό τον Αρ-χία ιδρύουν τις Συρακούσες στο νησί της Ορτυγίας.

729/8 π.Χ. Ιδρύονται η Κατάνη και οι Λεοντίνοι, και ένα χρόνο αργότερα τα Υβλαία Μέγαρα.

721 π.Χ. Ιδρύεται η Σύβαρη.

710 π.Χ. Ιδρύεται ο Κρότωνας.

710-670 π.Χ. Περίοδος της φιλολογικής δραστηριότητας του ποιητή Τέρπανδρου.

706 π.Χ. Οι Σπαρτιάτες ιδρύουν τον Τάραντα.

704 π.Χ. Ο Κορίνθιος Αμεινοκλής κατασκευάζει την πρώτη τριήρη.

700 π.Χ. Ιδρύονται η Ποσειδώνια και το Μεταπόντιο.

Οι Ευβοείς αποικίζουν τη Χαλκιδική. Στη Σπάρτη κατασκευάζεται ο Ναός της Όρθιας Άρτεμης.

Μακεδονικά φύλα εγκαθίστανται στην περιοχή του ποταμού Αλιάκμονα. Την περίοδο αυτή αρχίζει ο πόλεμος ανάμεσα στη Χαλκίδα και την Ερέτρια, πόλεις με σημαντική βιοτεχνία και εξαγωγικό εμπόριο. Κύρια αιτία αποτελεί η διεκδίκηση του Ληλάντιου πεδίου που τις χώριζε. Αυτό τον πόλεμο ο Θουκυδίδης τον θεωρεί απαρχή της διαίρεσης των αρχαίων Ελλήνων («Μάλιστα δε ες τον πάλαι ποτέ γενόμενον πόλεμον Χαλκιδέων και Ερετριών και το άλλο Ελληνικόν ες ξυμμαχίαν εκατέρων διέστη». - Θουκυδίδου, Α΄ 15).

689 π.Χ. Οι Ρόδιοι ιδρύουν τη Γέλα.

682/1 π.Χ. Η αρχή του καταλόγου των επώνυμων αρχόντων στην Αθήνα σηματοδοτεί ενδεχόμενη πολιτειακή αλλαγή.

682-668 π.Χ. Β΄ Μεσσηνιακός Πόλεμος. Οι Μεσσήνιοι επαναστατούν εναντίον των Σπαρτιατών και απελευθερώνουν τη χώρα τους. Οι Σπαρτιάτες αντεπιτίθενται υπό την εμπνευσμένη καθοδήγηση του ποιητή και πολιτικού Τυρταίου και καταστέλλουν την επανάσταση επαναφέροντας το status quo ante.

680 π.Χ. Ο Πάριος Τελεσικλής με αποίκους από το νησί των Κυκλάδων ιδρύει τη Θάσο. Κοπή των πρώτων νομισμάτων στις ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας. Η χρονολογία αυτή θεωρείται από αρκετούς επιστήμονες ιδιαίτερα πρώιμη και αμφισβητείται.

677 π.Χ. Οι Μεγαρείς ιδρύουν τη Χαλκηδόνα στην Προποντίδα.

675 π.Χ. Ιδρύεται από τους Χαλκιδείς το Ρήγιο στην Κάτω Ιταλία (στενό της Μεσσήνας).

Οι Μιλήσιοι ιδρύουν στις ακτές της Προποντίδας την Κύζικο.

Περίοδος ακμής του ποιητή Τυρταίου.

Διάδοση της τακτικής της οπλιτικής φάλαγγας.

670 π.Χ. Εγκαθιδρύεται από τον Ορθαγόρα στη Σικυώνα, κοντά στην Κόρινθο, τυραννίδα, πιθανόν η πρώτη στον ελλαδικό χώρο.

669 π.Χ. Ήττα των Λακεδαιμονίων από τους Αργείους στη μάχη των Υσίων (πολίχνη της Αργολίδας κοντά στα σύνορα με την Αρκαδία).

664 π.Χ. Ναυμαχία ανάμεσα σε κορινθιακά και κερκυραϊκά πλοία σε άγνωστη τοποθεσία. Η πρώτη ναυμαχία ανάμεσα σε Έλληνες. Μερικοί επιστήμονες την τοποθετούν την περίοδο της τυραννίδας του Περίανδρου.

663(;) π.Χ. Νομοθεσία του Ζάλευκου στους Λοκρούς της Κάτω Ιταλίας. Με αυτή οι ποινές δεν καθορίζονται από τους δικαστές αλλά από τους νόμους και αναγνωρίζεται η δυνατότητα σύναψης συμβολαίου, ιδέα αντίθετη με το δίκαιο του ισχυρότερου κλπ.

660 π.Χ. Οι Μεγαρείς ιδρύουν το Βυζάντιο.

657 π.Χ. Ο Κύψελος ανατρέπει τους Βακχιάδες και γίνεται τύραννος της Κορίνθου.

650-560 π.Χ. Το 640 π.Χ. γεννιέται η Σαπφώ.

648 π.Χ. Ίδρυση της Ιμέρας από τους κατοίκους της Ζάγκλης ή της Μεσσήνης. Μέχρι τον 5ο αιώνα μαζί με τις Μύλες ήταν οι μοναδικές ελληνικές αποικίες στη βόρεια ακτή της Σικελίας.

Οικιστές της πόλης ήταν τρεις: ο Σίμος, ο Σάκων και ο Ευκλείδης.

646 π.Χ. Ίδρυση της Ολβίας από τους Μιλήσιους στη βόρεια ακτή του Εύξεινου Πόντου.

640 π.Χ. Ο Θεαγένης γίνεται τύραννος των Μεγάρων.

Ο Αθηναίος Κύλων αναδεικνύεται Ολυμπιονίκης.

Γεννιέται(;) ο ποιητής Στησίχορος (-550 π.Χ.).

Οι πρώτοι Έλληνες έμποροι οι οποίοι είχαν ακολουθήσει τους ομοεθνείς τους μισθοφόρους στην Αίγυπτο ιδρύουν στον κανωβικό βραχίονα του Νείλου εμπορικό σταθμό, ο οποίος αργότερα, την εποχή του φαραώ Άμαση (560 π.Χ.), εξελίσσεται στην πόλη Ναύκρατη.

632/1 π.Χ. Ο Μεγακλής γίνεται άρχοντας στην Αθήνα. Ο Ολυμπιονίκης Κύλων προσπαθεί να εγκαθιδρύσει τυραννίδα, αλλά αποτυγχάνει. Οι οπαδοί του, αν και έχουν καταφύγει ως ικέτες σε βωμό, σφαγιάζονται έπειτα από διαταγή του Αλκμαιωνίδη Μεγακλή (Κυλώνειο Άγος). Λίγο αργότερα ο Μεγακλής εξορίζεται με όλο του το γένος. Τελικά οι Αλκμαιωνίδες θα επιστρέψουν στην Αθήνα μετά την παραχώρηση αμνηστίας από τον Σόλωνα.

630 π.Χ. Οι Μιλήσιοι αποικίζουν τη Σινώπη και την Τραπεζούντα.

Ο Σάμιος Κωλαίος φτάνει στην Ταρτησσό, πόλη της κοιλάδας του ποταμού Γκουαδαλκιβίρ στη νοτιοδυτική Ισπανία, η οποία ακμάζει λόγω του εμπορίου της με τους Φοίνικες, με τους Καρχηδόνιους και αργότερα με τους Έλληνες. Καταστρέφεται από τους Καρχηδόνιους γύρω στο 500 π.Χ.

628 π.Χ. Οι Μεγαρείς ιδρύουν τον Σελινούντα στη Σικελία.

626/5-585 π.Χ. Ο Περίανδρος, γιος του τυράννου της Κορίνθου Κύψελου, διαδέχεται τον πατέρα του στην εξουσία. Η περίοδος της τυραννίδας του είναι μια λαμπρή εποχή οικονομικής και πολιτιστικής ακμής για την πόλη της Κορίνθου.

625 π.Χ. Γεννιέται ο φιλόσοφος Θαλής ο Μιλήσιος.

Ιδρύεται στην Ήπειρο η Αμβρακία.

621 π.Χ. Νομοθεσία του Δράκοντα στην Αθήνα.

612 π.Χ. Με προτροπή του Σόλωνα οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν τη Σαλαμίνα, την οποία κατέχουν οι Μεγαρείς.

610 π.Χ. Γεννιέται ο φιλόσοφος Αναξίμανδρος.

607 π.Χ. Οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν για πρώτη φορά τη στρατηγικής σημασίας πόλη στην είσοδο του Ελλησπόντου, το Σίγειο.

601-570 π.Χ. Ο Κλεισθένης εγκαθιδρύει τυραννίδα στη Σικυώνα.

600 π.Χ. Οι Φωκαείς ιδρύουν τη Μασσαλία.

Ο Θρασύβουλος εγκαθιδρύει τυραννίδα στη Μίλητο.

Ακμή των ποιητών Μίμνερμου και Αλκαίου.

Ξεκινά η ανέγερση του Ηραίου της Ολυμπίας.

Αρχίζει ο πρώτος Ιερός Πόλεμος στους Δελφούς (σύμφωνα με άλλους ιστορικούς, ο πόλεμος αρχίζει το 590 π.Χ.). Η προσπάθεια της γειτονικής πόλης Κρίσας να επέμβει στις υποθέσεις του ιερού αποτελεί και την αιτία της σύγκρουσης ανάμεσα στην Κρίσα και τις δυνάμεις της αμφικτιονίας. Στο τέλος, έπειτα από δεκαετή σχεδόν αγώνα, η πόλη καταστρέφεται, οι κάτοικοί της εξοντώνονται και το Κρισαίον Πεδίο περιέρχεται στη δικαιοδοσία του ιερού.

Ξεκινά η ανέγερση του πρώτου Εκατόμπεδου -του αρχαίου Ναού της Αθηνάς Πολιάδος- στην Ακρόπολη των Αθηνών.

594/3 π.Χ. Οι πολιτικές παρατάξεις στην Αθήνα αναθέτουν στον Σόλωνα, αριστοκράτη και ποιητή, τη ρύθμιση της νομοθεσίας. Αρχίζει τις μεταρρυθμίσεις του.

585 π.Χ. Ο Θαλής ο Μιλήσιος προβλέπει μια έκλειψη.

585-575 π.Χ. (σύμφωνα με άλλους το 595 π.Χ.) Ο Πιττακός διορίζεται από τους Μυτιληναίους δικτάτορας για ορισμένο χρονικό διάστημα.

Γεννιέται ο φιλόσοφος Αναξιμένης (πεθαίνει το 525 π.Χ.).

583-581 π.Χ. Ο Δαμασίας εκλέγεται επώνυμος άρχοντας στην Αθήνα.

582 π.Χ. Καθιερώνονται τα Πύθια στους Δελφούς.

581.Χ. Ιδρύεται ο Ακράγας.

580 π.Χ. Οι Σελινούντιοι νικούν τους Καρχηδόνιους της Σικελίας.

575 π.Χ. Οι Νάξιοι αφιερώνουν τη Σφίγγα στους Δελφούς.

573 π.Χ. Οργανώνονται στη Νεμέα οι αθλητικοί αγώνες Νέμεα.

572 π.Χ. Οι Ηλείοι επιβάλλουν τον έλεγχο τους στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

570 π.Χ. Ανέγερση του Θησαυρού των Σικυωνίων στους Δελφούς.

Φιλοτεχνείται ο Μοσχοφόρος(;).

Ο Πεισίστρατος αρχίζει την ανέγερση του νέου Εκατομπέδου (Προπαρθενώνος) στην Αθήνα (550).

566/5 π.Χ. Αρχή της τέλεσης των Μεγάλων Παναθηναίων.

565 π.Χ. Ο Πεισίστρατος νικά τους Μεγαρείς και καταλαμβάνει τη Νίσαια, επίνειο των Μεγάρων στο Σαρωνικό.

561/0 π.Χ. Ο Πεισίστρατος γίνεται τύραννος στην Αθήνα.

560/59 π.Χ. Πεθαίνει ο Σόλων.

Ο Πεισίστρατος εξορίζεται για πρώτη φορά.

560-550 π.Χ. Πόλεμος ανάμεσα στη Σπάρτη και την Τεγέα.

560 π.Χ. Οι Φωκαείς αποβιβάζονται στην Κορσική.

556 π.Χ. Ο Πεισίστρατος ξαναγίνεται τύραννος, αλλά σε σύντομο χρονικό διάστημα εξορίζεται πάλι.

Ο Χίλωνας, ένας από τους Επτά Σοφούς της αρχαιότητας, γίνεται Έφορος στη Σπάρτη.

Γεννιέται ο Σιμωνίδης ο Κίος (πεθαίνει το 466 π.Χ).

554 π.Χ. Γεννιέται στην Αθήνα ο Μιλτιάδης ο Νεότερος, ο νικητής του Μαραθώνα (πεθαίνει το 489 π.Χ. στην Αθήνα).

550 π.Χ. Η Σπάρτη κατακτά τη «Θυρεάτιδα χώραν», περιοχή της Κυνουρίας. Την πόλη Θυρέα οι Σπαρτιάτες θα την παραχωρήσουν το 431 π.Χ. στους Αιγινήτες, οι οποίοι έχουν εκδιωχθεί από το νησί τους. Το 425 π.Χ. και ενώ οι νέοι της κάτοικοι την οχυρώνουν δέχεται σφοδρή επίθεση από τον αθηναϊκό στόλο του οποίου ηγείται ο Νικίας και καταστρέφεται ολοσχερώς.

Οι κάτοικοί της εκτελούνται ως «άσπονδοι εχθροί των Αθηναίων».

Ιδρύεται η Πελοποννησιακή Συμμαχία.

Περίοδος ακμής του αγγειοπλάστη και αγγειογράφου Εξηκία (-530 π.Χ.).

Περίοδος δραστηριότητας του ποιητή Ανακρέοντα (-500 π.Χ.).

Οι Μασσαλιώτες ιδρύουν την πόλη Εμπόρ(ε)ιο στην Ισπανία.

548/7 π.Χ. Καταστροφή του Ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς.

546 π.Χ. Θάνατος του φιλοσόφου Αναξίμανδρου.

Κατασκευάζεται ο Θησαυρός των Κνιδίων στους Δελφούς.

546/5 π.Χ. Ο Πεισίστρατος παίρνει για τρίτη φορά την εξουσία στην Αθήνα.

538 π.Χ. Ο Πολυκράτης και τα αδέρφια του, Παντάγνωστος και Συλοσώντας, καταλαμβάνουν την εξουσία στη Σάμο.

537 π.Χ. Ο Λύγδαμης γίνεται τύραννος στη Νάξο.

535 π.Χ. Ανέγερση του Ναού του Απόλλωνα στην Κόρινθο.

534 π.Χ. Καθιερώνεται η τέλεση δραματικών αγώνων στη διάρκεια των Μεγάλων Διονυσίων στην Αθήνα.

533 π.Χ. Ο Πολυκράτης γίνεται τύραννος στη Σάμο. Ανάμεσα στα σπουδαία τεχνικά έργα που κατασκευάζονται στην εποχή του είναι και η περίφημη σήραγγα, έργο του Μεγαρέα μηχανικού Ευπαλίνου (Ευπαλίνειο Υδραγωγείο).

530 π.Χ. Ο Πεισίστρατος αρχίζει την ανέγερση του δεύτερου Εκατομπέδου στην Αθήνα.

Απαρχές της ερυθρόμορφης αττικής κεραμικής.

528/7 π.Χ. Θάνατος του Πεισίστρατου. Τον διαδέχονται οι γιοι του Ίππαρχος και Ιππίας.

527 π.Χ. Επίσημη έκδοση των ομηρικών επών.

525 π.Χ. Γεννιέται ο ποιητής Αισχύλος.

Κατασκευάζεται ο Θησαυρός των Σιφνίων στους Δελφούς.

Περίοδος ακμής του αγγειοπλάστη Ευφρονίου (-500 π.Χ.).

Ο Μιλτιάδης αποστέλλεται στη Θρακική Χερσόνησο.

522 π.Χ. Μαρτυρικός θάνατος πάνω σε σταυρό του Πολυκράτη από τον Πέρση σατράπη Οροίτη.

521 π.Χ. Ο Αχαιμενίδης βασιλιάς της Περσίας Δαρείος Α΄ θέτει σε κυκλοφορία χρυσούς δαρεικούς και αργυρούς σίγλους με την εικόνα του.

520 π.Χ. Ο Κλεομένης Α΄ αναγορεύεται βασιλιάς της Σπάρτης.

519 π.Χ. Οι Αθηναίοι συμμαχούν με τους Πλαταιείς.

Ήττα των Αργείων από τους Σπαρτιάτες στη Σήπεια (494 π.Χ.).

516 π.Χ. Οι Πέρσες κυριεύουν τη Σάμο.

514 π.Χ. Ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων (τυραννοκτόνοι) σκοτώνουν τον τύραννο Ίππαρχο, ενώ ο αδερφός του Ιππίας που τον διαδέχεται στην εξουσία διακόπτει τη φιλολαϊκή πολιτική της οικογένειάς του και γίνεται τύραννος με τη σημερινή σημασία της λέξης.

513/2 π.Χ. Η οικογένεια των Αλκμεωνιδών έρχεται σε συνεννόηση με τους Σπαρτιάτες για να βοηθήσουν οι τελευταίοι στην εκδίωξη του Ιππία.

Ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος στη διάρκεια της εκστρατείας του εναντίον των Σκυθών καταλαμβάνει το ανατολικό τμήμα της Θράκης.

512 π.Χ. Περίπλους του Σκύλακα του Καρυανδέα (φτάνει μέχρι τις εκβολές του ποταμού Ινδού και στη συνέχεια πλέει μέχρι το σημερινό Σουέζ).

511 π.Χ. Ο Σπαρτιάτης Δωριεύς επιχειρεί να εκδιώξει τους Καρχηδόνιους από τη Σικελία.

Ο Κρότωνας καταστρέφει τη Σύβαρη.

Οι Πέρσες υποτάσσουν τους Έλληνες της Θράκης.

510 π.Χ. Ο Ιππίας εκδιώκεται από την Αθήνα με τη βοήθεια των Σπαρτιατών.

Επιτύμβια στήλη του Αριστίωνα (μαραθωνομάχου).

508 π.Χ. Οι πρώτες καθαρά δημοκρατικού χαρακτήρα μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη προκαλούν την αντίδραση των ολιγαρχικών, τους οποίους υποστηρίζουν ανοιχτά οι Σπαρτιάτες. Ο Κλεομένης αποτυγχάνει να εμποδίσει τον Κλεισθένη.

507 π.Χ. Οι μεταρρυθμίσεις πολιτειακού χαρακτήρα του Κλεισθένη στην Αθήνα ενισχύουν την προσπάθεια για πλήρη εκδημοκρατισμό της πολιτικής ζωής της πόλης.

506 π.Χ. Νέα προσπάθεια του Κλεομένη να ανατρέψει το δημοκρατικό καθεστώς της Αθήνας αποτυγχάνει.

501 π.Χ. Δημιουργείται το αξίωμα των δέκα στρατηγών στην Αθήνα.

Κλασική Εποχή

Ο 5ος αιώνας

500 π.Χ. Η πρώτη γνωστή σύνοδος της Πελοποννησιακής Συμμαχίας (κατά άλλους το 504 π.Χ.).

Περίοδος της ακμής του φιλοσόφου Ηράκλειτου.

Ο Εκαταίος ο Μιλήσιος γράφει το έργο «Περιήγησις»(;).

Κατασκευάζεται το Ηραίο της Σάμου.

500-497 π.Χ.(;). Ο Αισχύλος παίρνει για πρώτη φορά μέρος σε δραματικούς αγώνες.

499-494 π.Χ. Επανάσταση των πόλεων της Ιωνίας εναντίον της κυριαρχίας των Περσών.

499 π.Χ. Οι Πέρσες εκστρατεύουν εναντίον της Νάξου.

498 π.Χ. Ο Αρισταγόρας της Μιλήτου επισκέπτεται τη Σπάρτη και την Αθήνα για να ζητήσει βοήθεια εναντίον των Περσών.

Οι Αθηναίοι και οι Ίωνες καταστρέφουν τις Σάρδεις.

498 π.Χ. Η παλαιότερη χρονολογημένη ωδή του Πινδάρου.

498-491 π.Χ. Ο Ιπποκράτης γίνεται τύραννος της Γέλας.

496 π.Χ. Θάνατος του Αρισταγόρα.

496/495 π.Χ. Ο Ίππαρχος, αρχηγός της παράταξης των Πεισιστρατιδών, εκλέγεται άρχοντας στην Αθήνα.

495/4 π.Χ. Ήττα των Ελλήνων της Ιωνίας από τους Πέρσες στο νησί Λάδη, πλησίον της Μιλήτου.

Γεννιέται ο Περικλής.

495 π.Χ. Οικοδομείται ο Ναός της Αφαίας Αίγινας στην Αίγινα.

494 π.Χ. Ο Μιλτιάδης ο Νεότερος επιστρέφει στην Αθήνα μετά την κατάληψη της ημιανεξάρτητης αθηναϊκής ηγεμονίας στη Θράκη, δημιούργημα του θείου του Μιλτιάδη του Πρεσβύτερου, από τους Πέρσες του Δαρείου.

493/492 π.Χ. Τέλος της επανάστασης στην Ιωνία.

Ο Θεμιστοκλής εκλέγεται άρχοντας στην Αθήνα και διατυπώνει με απόλυτη σαφήνεια το ναυτικό του πρόγραμμα. Αρχίζουν οι εργασίες κατασκευής οχυρωματικών έργων στον Πειραιά.

Ο Μιλτιάδης εκλέγεται ένας από τους Δέκα Στρατηγούς.

Ο ποιητής Φρύνιχος καταδικάζεται από αθηναϊκό δικαστήριο σε χρηματική ποινή χιλίων δραχμών, ενώ απαγορεύεται κάθε παράσταση της τραγωδίας «Μιλήτου Άλωσις», γιατί υπενθυμίζει στους Αθηναίους «οικεία κακά».

492 π.Χ. Εκστρατεία του Μαρδόνιου στη Θράκη και τη Μακεδονία αποτυγχάνει.

Πρώτη δίκη του Μιλτιάδη στην Αθήνα.

491 π.Χ. Διπλωματική εκστρατεία του Δαρείου στην Ελλάδα με αποτέλεσμα το μηδισμό της Αίγινας.

Αντίδραση της Σπάρτης που αποστέλλει στρατεύματα υπό τον Κλεομένη, τα οποία επιστρέφουν, αφού παίρνουν ομήρους πολλούς κατοίκους του νησιού.

490 π.Χ. Γεννιέται ο Ηρόδοτος. Οι Πέρσες καταστρέφουν τη Νάξο και την Ερέτρια.

Ήττα των Περσών υπό την ηγεσία του Δάτη και του Αρταφέρνη στο Μαραθώνα από τα συνασπισμένα στρατεύματα Αθηναίων και Πλαταιέων υπό την ηγεσία του Μιλτιάδη.

Ο Γέλων γίνεται τύραννος της Γέλας στη Σικελία.

489 π.Χ. Η αποτυχημένη επέμβαση του Μιλτιάδη στην Πάρο, στη διάρκεια της οποίας τραυματίζεται, έχει ως αποτέλεσμα την καταδίκη του από τους συμπολίτες του σε βαρύ χρηματικό πρόστιμο. Λίγους μήνες αργότερα ο νικητής του Μαραθώνα πεθαίνει.

489/8 π.Χ. Ο Αριστείδης εκλέγεται ένας από τους εννέα άρχοντες στην Αθήνα.

488 π.Χ. Ο Λεωνίδας αναγορεύεται βασιλιάς στη Σπάρτη.

487/486 π.Χ. Οι άρχοντες επιλέγονται πλέον με κλήρωση και όχι με εκλογές. Η αλλαγή αυτή έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια πολιτικής ισχύος από τους άρχοντες και την παράλληλη ενίσχυση της εξουσίας των Δέκα Στρατηγών, οι οποίοι εκλέγονται από το λαό.

Οστρακισμός του Ιππάρχου.

Αρχίζει πόλεμος ανάμεσα στην Αθήνα και την Αίγινα.

486 π.Χ. Οστρακισμός του Μεγακλή.

486-465 π.Χ. Ο Ξέρξης αναγορεύεται Μέγας Βασιλεύς των Περσών.

485-478 π.Χ. Ο Γέλων γίνεται τύραννος των Συρακουσών.

485 π.Χ. Ανακάλυψη νέων αργυρούχων κοιτασμάτων στο Λαύριο.

484 π.Χ. Οστρακισμός του Ξανθίππου, πατέρα του Περικλή.

483 π.Χ. Ο Θεμιστοκλής πείθει τον αθηναϊκό δήμο να προχωρήσει στη ναυπήγηση ισχυρού στόλου, ικανού να προστατέψει αποτελεσματικά τα συμφέροντα της πόλης.

Οστρακισμός του Αριστείδη.

481 π.Χ. Τέλος του πολέμου ανάμεσα στην Αθήνα και την Αίγινα. Δημιουργείται πανελλήνιος αντιπερσικός συνασπισμός.

480 π.Χ. Ο Ξέρξης, επικεφαλής ισχυρού στρατού και στόλου, εισβάλλει στην Ελλάδα.

Ήττα των Σπαρτιατών και των Θεσπιέων από τους Πέρσες στο στενό των Θερμοπυλών.

Νίκη των Ελλήνων στις ναυμαχίες του Αρτεμισίου και της Σαλαμίνας.

Ο Γέλων νικά τους Καρχηδόνιους στην Ιμέρα.

479 π.Χ. Ήττα των Περσών υπό τον Μαρδόνιο στις Πλαταιές από τα συνασπισμένα ελληνικά στρατεύματα, υπό την ηγεσία του Σπαρτιάτη Παυσανία.

Νίκη των Ελλήνων υπό την ηγεσία του Αθηναίου Ξανθίππου, πατέρα του Περικλή, και του Σπαρτιάτη Λεωτυχίδη, επί των Περσών στην πεζοναυμαχία της Μυκάλης.

Οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν τη Σηστό.

Εξέγερση των πόλεων της Ιωνίας και των νησιών του Αιγαίου εναντίον των Περσών.

Εκστρατεία του Λεωτυχίδη στη Θεσσαλία.

Έπειτα από παρότρυνση του Θεμιστοκλή οι Αθηναίοι αρχίζουν την ανέγερση του φερώνυμου τείχους με το οποίο οχυρώνονται ο Πειραιάς και η Αθήνα, καθώς και ο δρόμος που συνδέει τις δύο πόλεις (Μακρά Τείχη). Οι εργασίες ολοκληρώνονται το 456 π.Χ.

478 π.Χ. Ο Παυσανίας μεταφέρει τον εναντίον των Περσών αγώνα στην Κύπρο και το Βυζάντιο. Διάλυση του Πανελλήνιου Συνασπισμού.

Αφιερώνεται στο Ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς το χάλκινο σύμπλεγμα του Ηνίοχου.

478/477 π.Χ. Ο Παυσανίας ανακαλείται στη Σπάρτη.

Η Αθήνα ιδρύει τη Συμμαχία της Δήλου - περισσότερο γνωστή ως Α΄ Αθηναϊκή Συμμαχία.

Ο Ιέρων διαδέχεται τον Γέλωνα στις Συρακούσες.

Ο βασιλιάς της Θράκης Τήρης αναγνωρίζει την Αθηναϊκή Συμμαχία και δέχεται να πληρώνει το «θράκιο φόρο».

477/476 π.Χ. Ο Κίμωνας επαναφέρει στην αθηναϊκή κυριαρχία την Ηιόνα, πόλη που βρίσκεται στις εκβολές του Στρυμόνα, στη Μακεδονία, την οποία κατείχαν οι Πέρσες (στρατηγός Βόγης).

Φρύνιχος, «Φοίνισσαι».

476 π.Χ. Ο ποιητής Φρύνιχος νικά στους δραματικούς αγώνες των Μεγάλων Διονυσίων.

Ο Κίμωνας καταλαμβάνει τη Σκύρο και ένα χρόνο αργότερα την Κάρυστο.

475-465 π.Χ. Αντισπαρτιατική κίνηση στην Πελοπόννησο.

475 π.Χ. Γέννηση του Εμπεδοκλή.

474 π.Χ. Ο Ιέρωνας νικά τους Ετρούσκους στην Κύμη.

474/3 π.Χ. Ο Θεμιστοκλής εξοστρακίζεται από την Αθήνα γιατί δήθεν είχε μηδίσει (σύμφωνα με άλλους το 472/471 π.Χ.).

472 π.Χ. Εγκαθίδρυση δημοκρατικού πολιτεύματος στο Άργος.

Παίζεται στο θέατρο το πρώτο σωζόμενο έργο του Αισχύλου, οι «Πέρσαι». Χορηγός της παράστασης είναι ο Περικλής.

471 π.Χ. Νίκη των Σπαρτιατών στην Τεγέα εναντίον των συνασπισμένων στρατευμάτων του Άργους και της Τεγέας.

Συνοικισμός της Μαντίνειας.

470/469 π.Χ. Η Νάξος αποστατεί από την Αθηναϊκή Συμμαχία. Η Αθήνα αποστέλλει ισχυρές δυνάμεις και επαναφέρει τη Νάξο στη συμμαχία. Γκρεμίζονται τα τείχη του νησιού, που από εδώ και στο εξής συμβάλλει μόνο οικονομικά και όχι με πλοία στις επιχειρήσεις της συμμαχίας.

Οι Σπαρτιάτες νικούν τους ενωμένους, εκτός από τους Μαντινείς, Αρκάδες στην περιοχή της Διπαίας (σημ. Πιάνα).

(-430 π.Χ.) Σταδιοδρομία του γλύπτη Μύρωνα.

Γέννηση του Σωκράτη.

Αρχίζει τη σταδιοδρομία του ο ζωγράφος Πολύγνωτος.

468/7 π.Χ. Ο Κίμωνας με ένα στόλο που αποτελείται από 200 περίπου πλοία περιπλέει τα παράλια της Καρίας και της Λυκίας και εξαναγκάζει τους κατοίκους των πόλεων της περιοχής να προσχωρήσουν στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Στα παράλια της Παμφυλίας, στις εκβολές του ποταμού Ευρυμέδοντα, καταστρέφει τον περσικό στόλο, ο οποίος αποτελούνταν από φοινικικά κυρίως πλοία, και στη συνέχεια αποβιβάζει στρατό και νικά τις περσικές δυνάμεις που είναι συναθροισμένες εκεί.

468 π.Χ. Βραβεύεται για πρώτη φορά τραγωδία του Σοφοκλή. Πεθαίνει ο επιγραμματοποιός Σιμωνίδης ο Κείος.

Το Άργος καταλαμβάνει την Τίρυνθα και τις Μυκήνες.

Ανέγερση του Ναού του Δία στην Ολυμπία.

467 π.Χ. Θάνατος του τυράννου Ιέρωνα.

Αισχύλος, «Επτά επί Θήβας».

466 π.Χ. Εγκαθίδρυση δημοκρατικού πολιτεύματος στις Συρακούσες.

Ο Κίμωνας νικά τους Πέρσες στον ποταμό Ευρυμέδοντα. Η νίκη αυτή ελευθέρωσε το Αιγαίο από τους Πέρσες και επέτρεψε την ουσιαστική ανάπτυξη του αθηναϊκού εμπορίου.

465 π.Χ. Η Θάσος αποστατεί από την Αθηναϊκή Συμμαχία. Ένα χρόνο περίπου αργότερα το νησί καταστρέφεται από τους Αθηναίους.

Οι Αθηναίοι αποτυγχάνουν στην προσπάθειά τους να αποικίσουν τις Εννέα Οδούς. Ηττώνται στη θέση Δραβήσκος από το ισχυρό θρακικό φύλο των Ηδωνών. Στη θέση αυτή θα κατορθώσουν τελικά το 437 π.Χ. να ιδρύσουν τη στρατηγικής σημασίας πόλη Αμφίπολη.

464 π.Χ. Καταστροφικός σεισμός στη Σπάρτη γίνεται αφορμή για γενική εξέγερση των Μεσσήνιων ειλώτων (Γ΄ Μεσσηνιακός Πόλεμος). Η επανάσταση θα κρατήσει μέχρι το 455 π.Χ. και στις εναντίον των επαναστατών επιχειρήσεις θα πάρει μέρος μέχρι το 461 π.Χ. και αθηναϊκό εκστρατευτικό σώμα υπό την ηγεσία του Κίμωνα.

464-425 π.Χ. Ο Αρταξέρξης Α΄ ο Μακρόχειρ αναγορεύεται Μέγας Βασιλεύς των Περσών.

462/461 π.Χ. Μεταρρυθμίσεις του Εφιάλτη στην Αθήνα. Δολοφονία του Εφιάλτη. Ο Κίμωνας εξορίζεται μετά την εκδίωξη του αθηναϊκού εκστρατευτικού σώματος από τους Σπαρτιάτες.

Συμμαχία Άργους-Αθήνας.

Ο Αναξαγόρας έρχεται στην Αθήνα.

461 π.Χ. Θάνατος του Θεμιστοκλή στη Μαγνησία της Μικρός Ασίας και του Αριστείδη στην Αθήνα.

461/460 π.Χ. Οι Σπαρτιάτες καταλαμβάνουν την Ιθώμη.

Οι Μεσσήνιοι μεταναστεύουν στη Ναύπακτο. Συμμαχία της Αθήνας με τα Μέγαρα. Μακρά Τείχη συνδέουν την πόλη των Μεγάρων με το επίνειο της Νίσαιας.

Γέννηση του ιστορικού Θουκυδίδη(;).

Καθιέρωση αγώνων κωμωδίας.

460/450 π.Χ. Μύρωνας, «Ο Δισκοβόλος» (πιθανή χρονολόγηση).

460-454 π.Χ. Αποτυχημένη εκστρατεία των Αθηναίων στην Αίγυπτο.

459-456 π.Χ. Οι Αθηναίοι έπειτα από πολύχρονη πολιορκία καταλαμβάνουν την Αίγινα.

459-454 π.Χ. Πρώτες συγκρούσεις ανάμεσα στους Αθηναίους και στους Πελοποννήσιους.

Ήττα των Αθηναίων στους Αλιείς.

458 π.Χ. Αισχύλος, «Ορέστεια» (διδασκαλία).

457 π.Χ. Χτίζονται τα Μακρά Τείχη, που συνδέουν την Αθήνα με τον Πειραιά και το Φάληρο.

Ήττα των Αθηναίων από τους Σπαρτιάτες στη μάχη της Τανάγρας. Οι Αθηναίοι νικούν τους Βοιωτούς συμμάχους των Σπαρτιατών στη μάχη στα Οινόφυτα. Με τη νίκη τους αυτή επεκτείνουν την επικυριαρχία τους μέχρι τις Θερμοπύλες.

Οι Αθηναίοι παραχωρούν στους ζευγίτες το δικαίωμα να εκλέγονται άρχοντες.

456 π.Χ. Οι Αθηναίοι έπειτα από μακροχρόνια πολιορκία αναγκάζουν την Αίγινα, παλιά αντίπαλο της Αθήνας στο εμπόριο, να υποκύψει.

Θάνατος του ποιητή Αισχύλου.

455 π.Χ. Το πρώτο έργο του Ευριπίδη.

Πιθανή χρονολογία γέννησης του Θουκυδίδη.

Αρχίζει τη σταδιοδρομία του ο σοφιστής Πρωταγόρας.

Γέννηση του μαθηματικού Θεαίτητου (πέθανε το 369 π.Χ.).

Ο βασιλιάς της Θράκης Σιτάλκης επεκτείνει το βασίλειό του μέχρι τον ποταμό Δούναβη, ενώ προωθεί και τον εξελληνισμό του κράτους του.

454 π.Χ. Οι Αθηναίοι μετά την αποτυχία της εκστρατείας στην Αίγυπτο μεταφέρουν εσπευσμένα το ταμείο της συμμαχίας από τη Δήλο στην Αθήνα.

Εκστρατεία του Περικλή στον Κορινθιακό Κόλπο και τη βορειοδυτική Ελλάδα.

451 π.Χ. Ο Περικλής επιτυγχάνει την ψήφιση νόμου με βάση τον οποίο Αθηναίος πολίτης θεωρείται μόνο αυτός που γεννήθηκε από Αθηναίους γονείς.

Επιστροφή του Κίμωνα από την εξορία.

Εισάγεται η μισθοφορά για τους Ηλιαστές.

Σύναψη πενταετούς ανακωχής μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης.

450 π.Χ. Το Άργος και η Σπάρτη συνάπτουν τριακονταετή ειρήνη.

Οι Αθηναίοι αποστέλλουν κληρούχους στην Εύβοια, τη Νάξο και την Άνδρο.

Γέννηση του Αριστοφάνη.

Έναρξη των εργασιών για την κατασκευή του Ναού του Ηφαίστου (Θησείον). Ολοκληρώθηκε το 440 π.Χ.

450-430 π.Χ.(;) Πολύκλειτος, «Ο Δορυφόρος» (άγαλμα).

449 π.Χ. Παρά το θάνατο του Κίμωνα στο Κίτιο, οι Αθηναίοι νικούν τους Πέρσες στη Σαλαμίνα της Κύπρου. Υπογράφεται συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στην Αθήνα και την Περσική Αυτοκρατορία (Καλλίειος Ειρήνη) χωρίς χρονικά όρια. Η αλλαγή της πολιτικής της Αθήνας απέναντι στην Περσία υπήρξε προσωπική επιλογή του Περικλή. Σχέδιο του Περικλή για πανελλήνιο συνέδριο.

448 π.Χ. Ιερός Πόλεμος για τον έλεγχο των Δελφών.

Ο Φειδίας αρχίζει να κατασκευάζει το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία στην Ολυμπία.

447 π.Χ. Αρχίζει η ανέγερση του Παρθενώνα στην Ακρόπολη, η οποία θα ολοκληρωθεί το 438 π.Χ.

Ήττα των Αθηναίων και θάνατος του Αθηναίου στρατηγού Τολμίδη στην Κορώνεια από τα συνασπισμένα βοιωτικά στρατεύματα. Η Αθήνα χάνει τον έλεγχο της Βοιωτίας, της Φωκίδας και της Λοκρίδας.

Αθηναίοι κληρούχοι φτάνουν στη Χερσόνησο.

446 π.Χ. Η Βοιωτία και τα Μέγαρα αντιδρούν στην προσπάθεια της Αθήνας να επεκτείνει την κυριαρχία της. Η Θήβα συγκροτεί το Βοιωτικό Κοινό, ενώ τα Μέγαρα επανέρχονται στην Πελοποννησιακή Συμμαχία. Η Εύβοια επαναστατεί εναντίον της Αθήνας.

Ο ιστορικός Ηρόδοτος στην Αθήνα.

Αποπεράτωση του Ωδείου από τον Περικλή.

445 π.Χ. Στρατεύματα της Σπάρτης υπό την ηγεσία του βασιλιά Πλειστοάνακτα εισβάλλουν στην Αττική. Τελικά οι δύο αντίπαλες πόλεις με πρωτοβουλία του Περικλή υπογράφουν συνθήκη ειρήνης, που είναι περισσότερο γνωστή ως Τριακοντούτεις Σπονδές. Εν συνεχεία ο Περικλής συντρίβει τους επαναστατημένους Ευβοείς.

444/443 π.Χ. Με πρωτοβουλία του Περικλή ιδρύεται στην Κάτω Ιταλία η πανελλήνια αποικία των Θουρίων.

443 π.Χ. Οστρακισμός του αρχηγού της ολιγαρχικής παράταξης της Αθήνας, Θουκυδίδη, γιου του Μελησία.

442 π.Χ. Σοφοκλής, «Αντιγόνη».

440 π.Χ. Η Σάμος και το Βυζάντιο αποστατούν από την Αθηναϊκή Συμμαχία.

Οι Συρακούσες υποτάσσουν όλες τις πόλεις των Σικελών.

440-430 π.Χ. Πολύκλειτος, «Ο Διαδούμενος» (άγαλμα).

438 π.Χ. Τοποθετείται στον Παρθενώνα το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς.

Ευριπίδης, «Άλκηστις».

Θάνατος του Πινδάρου.

437 π.Χ. Η Αθήνα ιδρύει την Αμφίπολη στη Θράκη με κύριο στόχο την προστασία των αθηναϊκών συμφερόντων στην περιοχή.

Εκστρατεία του Περικλή στον Εύξεινο Πόντο. Αθηναίοι εγκαθίστανται στη Σινώπη και την Αμισό.

Έναρξη της κατασκευής των Προπυλαίων σε σχέδια του Μνησικλή, καθώς και της δημιουργίας της ζωφόρου και των αετωμάτων του Παρθενώνα.

436 π.Χ. Γέννηση του Ισοκράτη.

435 π.Χ. Αρχίζουν οι εργασίες στο Ερεχθείο.

433 π.Χ. Σύναψη συμμαχίας ανάμεσα στην Αθήνα και την Κέρκυρα. Η αποφασιστική εμπλοκή αθηναϊκού στολίσκου στη ναυμαχία που έγινε κοντά στα Σύβοτα ανάμεσα σε κερκυραϊκά και κορινθιακά πλοία είχε ως αποτέλεσμα την ήττα των Κορινθίων και ως άμεσο επακόλουθο την ενίσχυση της αντιπαλότητας ανάμεσα στην Αθήνα και την Κόρινθο.

Ο αστρονόμος Μέτων μεταρρυθμίζει το ημερολόγιο.

432 π.Χ. Αποστασία της Ποτίδαιας της Χαλκιδικής από την Αθηναϊκή Συμμαχία.

Με το Μεγαρικό Ψήφισμα οι Αθηναίοι αποκλείουν τους Μεγαρείς από όλα τα αθηναϊκά ή συμμαχικά λιμάνια.

Η συμμαχική συνέλευση στη Σπάρτη αποφασίζει τη διεξαγωγή πολέμου εναντίον των Αθηνών και των συμμάχων τους.

431/430 π.Χ. Έκρηξη του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Οι Πελοποννήσιοι εισβάλλουν για πρώτη φορά στην Αττική, ενώ οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν την Κεφαλονιά, το Θρόνιο και την Αταλάντη.

Οι Αθηναίοι συμμαχούν με το βασιλιά των Οδρυσών της Θράκης Σιτάλκη ως αντιστάθμισμα στη συμμαχία των Σπαρτιατών με τους Μακεδόνες.

Ο Περικλής εκφωνεί τον επιτάφιο λόγο του για τους πρώτους νεκρούς του πολέμου.

Οι Αθηναίοι εκδιώκουν τους Αιγινήτες από το νησί τους.

Ευριπίδης, «Μήδεια».

430 π.Χ. Γέννηση του Ξενοφώντα.

Γέννηση του Ιπποκράτη του Κώου (πέθανε το 387 π.Χ.).

Αρχίζει η περίοδος ακμής του φιλοσόφου Δημόκριτου.

429/428 π.Χ. Αρχίζει η πολιορκία των Πλαταιών από τους Πελοποννήσιους.

Εμφάνιση λοιμού στην Αθήνα. Η επιδημία θα έχει πάρα πολλά θύματα μεταξύ των κατοίκων της πόλης.

Ο Αθηναίος ναύαρχος Φορμίων νικά τον πελοποννησιακό στόλο πλησίον της Ναυπάκτου.

Οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν την Ποτίδαια.

429 π.Χ. Θάνατος του Περικλή.

429-427 π.Χ. Σοφοκλής, «Οιδίπους Τύραννος».

428/427 π.Χ. Οι κάτοικοι της Μυτιλήνης επαναστατούν εναντίον των Αθηναίων, οι οποίοι αντιδρούν αποστέλλοντας ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις υπό το στρατηγό Πάχη.

Αρχίζει η πολιορκία της Λέσβου.

Απόπειρα εισβολής των Πελοποννησίων στην Αττική.

427 π.Χ. Πρώτο (άγνωστο) έργο του Αριστοφάνη.

Ο φιλόσοφος Γοργίας στην Αθήνα.

Γέννηση του φιλόσοφου Πλάτωνα στην Αθήνα από αριστοκρατική οικογένεια. Πατέρας του ο Αρίστων και μητέρα του η Περικτιόνη.

427/426 π.Χ. Παραδίδεται η Μυτιλήνη και οι πρωταίτιοι της στάσης εκτελούνται. Η απόφαση του αθηναϊκού δήμου, έπειτα από εισήγηση του Κλέωνα, για εκτεταμένες σφαγές ανακαλείται κατόπιν εισήγησης του Διόδοτου.

Η Πλάταια παραδίδεται και οι κάτοικοί της, παρά την αρχική συμφωνία, εξανδραποδίζονται από τους Θηβαίους και τους Πελοποννήσιους συμμάχους τους.

Οι Αθηναίοι αποφασίζουν την αποστολή δυνάμεων στη Σικελία. Εκστρατεύουν εναντίον των Συρακουσών. Ο Κλέωνας και η φιλοπόλεμη μερίδα της Αθήνας αναρριχώνται στην εξουσία.

426/425 π.Χ. Αποτυχημένη προσπάθεια των Αθηναίων στη Μήλο.

425/424 π.Χ. Σπαρτιατικό απόσπασμα εγκλωβίζεται στη Σφακτηρία από τον αθηναϊκό στόλο υπό το στρατηγό Δημοσθένη και αναγκάζεται να παραδοθεί. Οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν τη Μεθώνη, τα Κύθηρα και τη Νίσαια.

Ο Δαρείος Β΄ ο Νόθος γίνεται Μέγας Βασιλεύς των Περσών (425-405 π.Χ.).

Ο Κλέωνας αυξάνει την εισφορά και φορολογεί υπερβολικά τους πλούσιους Αθηναίους, ενώ συγχρόνως απαιτεί περισσότερα χρήματα από τους συμμάχους.

424/423 π.Χ. Αριστοφάνης, «Ιππής».

Εκστρατεία του Βρασίδα στη Θράκη.

Η ήττα των Αθηναίων στο Δήλιο της Βοιωτίας καταδεικνύει την αδυναμία των χερσαίων δυνάμεών τους να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τους Πελοποννήσιους και τους συμμάχους τους.

Ο Βρασίδας κυριεύει την Αμφίπολη και την Ηιόνα. Ο ιστορικός Θουκυδίδης εξορίζεται από την Αθήνα κατηγορούμενος για ολιγωρία στην προάσπιση των σημαντικών για την Αθήνα πόλεων της Μακεδονίας.

Οι ελληνικές πόλεις της Σικελίας υπογράφουν μεταξύ τους συνθήκη ειρήνης (Συνέδριο της Γέλας), με αποτέλεσμα οι Αθηναίοι να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν το νησί.

Η Σπάρτη και η Αθήνα υπογράφουν ετήσια ανακωχή.

Θάνατος του βασιλιά της Θράκης Σιτάλκη στη διάρκεια εκστρατείας του κατά των Τριβαλλών. Νέος βασιλιάς ο ανιψιός του Σεύθης Α΄.

Ευριπίδης, «Εκάβη».

423 π.Χ. Αριστοφάνης, «Νεφέλαι».

422/421 π.Χ. Μετά τη λήξη της ανακωχής ο Κλέωνας εκστρατεύει στη Θράκη και επιχειρεί την ανάκτηση της Αμφίπολης. Σε μάχη κοντά στην πόλη σκοτώνονται ο Κλέωνας και ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας.

Αριστοφάνης, «Σφήκες».

421 π.Χ. Οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες συνάπτουν συνθήκη ειρήνης (Νικίειος Ειρήνη), η οποία τερματίζει την Α΄ φάση του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Αριστοφάνης, «Ειρήνη».

Ευριπίδης, «Ικέτιδες».

420 π.Χ. Σποραδικές αψιμαχίες ανάμεσα σε Αθηναίους και Λακεδαιμονίους στην Πελοπόννησο, παρά τη συνθήκη ειρήνης.

Ο Αλκιβιάδης εκλέγεται στρατηγός.

Δύο χρόνια αργότερα αποτυγχάνει να επανεκλεγεί.

Η Αθήνα συμμαχεί με το Άργος, τη Μαντινεία και την Ηλίδα.

Οι Σαμνίτες κυριεύουν την Κύμη.

Αρχίζει η κατασκευή του Ναού της Απτέρου Νίκης, ενώ ο Πολύκλειτος ολοκληρώνει το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Ήρας στο Ηραίο του Άργους.

419/418 π.Χ. Οι Αθηναίοι έπειτα από σύσταση του Αλκιβιάδη στέλνουν βοήθεια στο Άργος, ενώ οι Σπαρτιάτες αντιδρώντας σπεύδουν σε βοήθεια της Επιδαύρου.

Επαναλαμβάνονται οι εχθροπραξίες ανάμεσα στην Αθήνα και τη Σπάρτη.

Ευριπίδης, «Ανδρομάχη».

418 π.Χ. Οι Σπαρτιάτες νικούν στη Μαντινεία τους Αθηναίους και τους Αργείους. Με τη νίκη τους αυτή εκδικούνται τους Αθηναίους για την ήττα στη Σφακτηρία και γίνονται ξανά κύριοι της Πελοποννήσου.

Επανάσταση στο Άργος οδηγεί στη σύμπηξη συμμαχίας με τη Σπάρτη.

Ευριπίδης, «Ίων».

417 π.Χ. Οι Λακεδαιμόνιοι καταλαμβάνουν την αργολική πολίχνη Υσιές, την οποία και καταστρέφουν, ενώ οι κάτοικοί της εξανδραποδίζονται. Η πράξη αυτή ήταν η εκδίκηση των Λακεδαιμονίων για την ήττα τους από τους Αργείους κοντά στην ίδια περιοχή το 669 π.Χ.

Αποτυγχάνει η προσπάθεια του Νικία να ανακαταλάβει την Αμφίπολη. Την ίδια τύχη είχε ανάλογη προσπάθεια του Ευετίωνα (414 π.Χ.).

Ο Αλκιβιάδης έρχεται σε συνεννόηση με τον Νικία και επιτυγχάνει να αποφύγει τον οστρακισμό. Αντ’ αυτού εξοστρακίζεται ο Υπέρβολος. Έπειτα από αυτή την κακή χρήση του μέτρου, που αποτελούσε έως τότε την ασφαλιστική δικλείδα του αθηναϊκού πολιτεύματος, δεν συναντάμε άλλη εφαρμογή του οστρακισμού.

416/415 π.Χ. Οι Αθηναίοι εκστρατεύουν αιφνιδιαστικά εναντίον της Μήλου. Μετά την κατάληψη του νησιού μεγάλος αριθμός των κατοίκων του εκτελείται.

Η Έγεστα ζητά τη βοήθεια των Αθηναίων εναντίον των Συρακουσών.

415 π.Χ. Οι Αθηναίοι εκστρατεύουν στη Σικελία (με 134 πολεμικά πλοία και 6.000 πεζοναύτες). Ο Αλκιβιάδης, εμπνευστής αυτής της εκστρατείας, για να αποφύγει τη βέβαιη καταδίκη του για το θέμα των Ερμοκοπιδών, καταφεύγει στη Σπάρτη αποκαλύπτοντας τους στρατηγικούς στόχους του συγκεκριμένου σχεδίου. Την ηγεσία της εκστρατείας αναλαμβάνουν τελικά οι στρατηγοί Λάμαχος και Νικίας.

Ευριπίδης, «Τρωάδες».

Μετά το θάνατο του βασιλιά της Θράκης Σεύθη στο θρόνο ανεβαίνει ο γιος του Αμάδοκος.

414 π.Χ. Οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν τη μεγάλης στρατηγικής σημασίας θέση των Επιπολών, κοντά στις Συρακούσες.

Οι Συρακούσιοι ζητούν τη βοήθεια της Σπάρτης, η οποία ανταποκρίνεται στέλνοντας τον Γύλιππο με ενισχύσεις.

Αριστοφάνης, «Όρνιθες».

414/413 π.Χ. Οι Αθηναίοι πολιορκούν τις Συρακούσες. Στη διάρκεια των επιχειρήσεων σκοτώνεται ο στρατηγός Λάμαχος. Αποφασίζεται η αποστολή ενισχύσεων στη Σικελία υπό το στρατηγό Δημοσθένη.

Οι Σπαρτιάτες υπό το βασιλιά Άγι Β΄ οχυρώνουν τη Δεκέλεια της Αττικής μεταφέροντας τον πόλεμο κοντά στην Αθήνα.

Ήττα των αθηναϊκών δυνάμεων στη Σικελία (Ιούλιος). Ο Δημοσθένης και ο Νικίας αποφασίζουν την απαγκίστρωση των δυνάμεών τους από τη Σικελία, αλλά μια έκλειψη της Σελήνης (27/8/413 π.Χ.) καθυστερεί την αναχώρησή τους. Τελικά αποτυγχάνουν να διασπάσουν το ναυτικό αποκλεισμό των αντιπάλων τους, υποχωρούν στο εσωτερικό του νησιού και αποδεκατίζονται. Σφαγή των στρατηγών Δημοσθένη και Νικία.

Παρέμβαση των Περσών στον ελληνικό εμφύλιο. Ο Τισσαφέρνης και ο Φαρνάβαζος επιζητούν τη συνεργασία της Σπάρτης στην Ιωνία.

Δημιουργείται ένα νέο κυβερνητικό όργανο στην Αθήνα, το οποίο αποτελείται από δέκα μέλη που ονομάζονται Πρόβουλοι. Έργο τους -χρονικά απεριόριστο- είναι η εξέταση των προτάσεων νόμου που υποβάλλονται στη Βουλή και στην Εκκλησία του Δήμου. Με αυτή τη μεταρρύθμιση εξασθενεί ο θεσμός της Βουλής που είχε δημιουργήσει ο Κλεισθένης και ενισχύονται οι ολιγαρχικοί.

412 π.Χ. Η Χίος, οι Κλαζομενές και οι Ερυθρές και στη συνέχεια η Ρόδος αποστατούν. Οι Αθηναίοι στέλνουν ισχυρές δυνάμεις για να αποκαταστήσουν την τάξη. Αρχίζουν να πολιορκούν τη Χίο.

Οι ολιγαρχικοί αποστέλλουν στην Αθήνα τον Πείσανδρο για να προετοιμάσει επανάσταση.

Ευριπίδης, «Ηλέκτρα», «Ελένη», «Ανδρομέδα».

411 π.Χ. Στην Αθήνα οι ολιγαρχικοί τρομοκρατούν τους πολίτες.

Ιανουάριος-Μάρτιος: Αριστοφάνης, «Λυσιστράτη», «Θεσμοφοριάζουσες».

Ολιγαρχική επανάσταση στην Αθήνα. Σε συνέλευση που συγκαλείται έξω από την πόλη, στον Κολωνό, ο λαός αναγκάζεται να δεχτεί μείωση του αριθμού των ενεργών πολιτών στους 5.000. Οι Τετρακόσιοι επιβάλλουν την εξουσία τους.

Η Βουλή των Τετρακοσίων διαλύει τη Βουλή των Πεντακοσίων και εξαπολύει πογκρόμ εναντίον των δημοκρατικών πολιτών.

Το καθεστώς των Τετρακοσίων καταρρέει και η κυβέρνηση περνά στους Πεντακισχιλίους, με ουσιαστικό ηγέτη το μετριοπαθή ολιγαρχικό Θηραμένη.

Ο Σπαρτιάτης Μίνδαρος πηγαίνει με στόλο στον Ελλήσποντο για να προκαλέσει αποστασίες.

Ναυμαχία και νίκη των Αθηναίων εναντίον του στο Κυνός Σώμα.

Με αυτό το γεγονός ολοκληρώνεται η διήγηση του ιστορικού Θουκυδίδη. Τα γεγονότα που διαδραματίζονται μέχρι το τέλος του πολέμου τα καταγράφει ο Ξενοφών στα «Ελληνικά».

410 π.Χ. Νίκη των Αθηναίων εναντίον των Σπαρτιατών στην πεζοναυμαχία της Κυζίκου.

Οι Αθηναίοι απορρίπτουν την πρόταση των Σπαρτιατών για ειρήνη, η οποία προέβλεπε την ανταλλαγή της Δεκέλειας με τα Κύθηρα και την Πύλο και τη διατήρηση του status quo. Την ίδια εποχή οι δημοκρατικοί υπό τον Κλεοφώντα αποκαθιστούν την παλιά ριζοσπαστική δημοκρατία.

409 π.Χ. Οι Καρχηδόνιοι εισβάλλουν στη Σικελία.

Αρχίζουν ξανά οι εργασίες ανέγερσης του Ερεχθείου, δίνοντας τη δυνατότητα σε πολλούς πολίτες να εργαστούν.

Ο Αλκιβιάδης ανακτά τη Χαλκηδόνα, το Βυζάντιο και τα στενά του Βοσπόρου.

Σοφοκλής, «Φιλοκτήτης».

408 π.Χ. Καλοκαίρι: Ο Αλκιβιάδης γίνεται δεκτός με ενθουσιασμό στην Αθήνα.

Ο Λύσανδρος αποβιβάζεται στη Μικρά Ασία.

Σταδιοδρομία του αστρονόμου Εύδοξου (πέθανε το 355 π.Χ.).

Ευριπίδης, «Ορέστης».

407 π.Χ. Ήττα του Αθηναϊκού στόλου στο Νότιο. Ο Αλκιβιάδης χάνει τη στρατηγία και καταφεύγει στη Φρυγία.

Γνωριμία του Πλάτωνα με το Σωκράτη.

406 π.Χ. Ο αθηναϊκός στόλος νικά το στόλο των Σπαρτιατών στην περιοχή των Αργινουσών. Έξι από τους νικητές στρατηγούς καταδικάζονται σε θάνατο επειδή δεν περισυνέλεξαν όσους ναυαγούς επέζησαν.

Θάνατος Ευριπίδη και Σοφοκλή.

405 π.Χ. Ο Διονύσιος ο Α΄ γίνεται τύραννος των Συρακουσών.

Ήττα των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς.

Ο Αρταξέρξης Β΄ ο Μνήμων αναγορεύεται Μέγας Βασιλεύς των Περσών (405-358 π.Χ.).

Αριστοφάνης, «Βάτραχοι».

404 π.Χ. Η Αθήνα συνθηκολογεί και τα τείχη της γκρεμίζονται. Στην πόλη εγκαθιδρύεται το ολιγαρχικό καθεστώς των Τριάκοντα Τυράννων από το Σπαρτιάτη Λύσανδρο.

Ο Αλκιβιάδης δολοφονείται στην αυλή του σατράπη Φαρνάβαζου.

403 π.Χ. Αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Αθήνα από τον Θρασύβουλο. Ο Ευκλείδης επώνυμος άρχοντας στην Αθήνα.

401 π.Χ. Ο Κύρος ο Νεότερος εκστρατεύει κατά του αδελφού του Αρταξέρξη του Β΄, αλλά σκοτώνεται κατά τη διάρκεια της μάχης στα Κούναξα. Οι Μύριοι, οι Έλληνες μισθοφόροι που είχαν βοηθήσει τον Κύρο, υποχωρούν προς τη θάλασσα και τελικά φτάνουν κοντά στην Τραπεζούντα (400 π.Χ.).

Σοφοκλής, «Οιδίπους Τύραννος».

Ο 4ος αιώνας

400-395 π.Χ. Σπαρτιατική εκστρατεία κατά των Περσών στη Μικρά Ασία υπό την ηγεσία στην αρχή του Θίβρωνα και στη συνέχεια του Δερκυλίδα.

400 π.Χ. Ο Αγησίλαος βασιλιάς της Σπάρτης.

Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αρχέλαος καταλαμβάνει τη Λάρισα.

399 π.Χ. Δίκη και θάνατος του Σωκράτη.

Η συνωμοσία του Κινάδωνα στη Σπάρτη, η οποία είχε σκοπό την αναβάθμιση των κατώτερων τάξεων (περίοικοι, νεοδαμώδεις ή είλωτες) αποτυγχάνει και ο Κινάδωνας εκτελείται.

398-392 π.Χ. Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος διεξάγει πόλεμο εναντίον των Καρχηδονίων.

397 π.Χ. Δημοσιεύεται η Ιστορία του Θουκυδίδη.

396 π.Χ. Γράφονται οι πρώτοι πλατωνικοί διάλογοι.

Οι Συρακούσες πολιορκούνται από τους Καρχηδόνιους.

395 π.Χ. Αρχίζει ο Κορινθιακός-Βοιωτικός Πόλεμος, στον οποίο θα εμπλακούν και πάλι η Αθήνα, η Σπάρτη και οι σύμμαχοί τους. Σε μάχη κοντά στην Αλίαρτο σκοτώνεται ο Λύσανδρος.

Λαμπρές νίκες του Αγησίλαου εναντίον των Περσών στις Σάρδεις και την Παφλαγονία. Λόγω όμως της δυσμενούς εξέλιξης των επιχειρήσεων στην Ελλάδα αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη Μικρά Ασία.

Λυσίας, «Κατά Αλκιβιάδου».

394 π.Χ. Παρά τις σημαντικές νίκες του Αγησίλαου στη Νεμέα και την Κορώνεια, οι Σπαρτιάτες χάνουν την κυριαρχία στο Αιγαίο μετά την ήττα που υπέστη ο στόλος τους στην Κνίδο από τον περσικό στόλο, ο οποίος είχε ναύαρχο τον Κόνωνα. Η ήττα αυτή των Σπαρτιατών προκάλεσε την αυτομολία των ιωνικών πόλεων στους Πέρσες.

394-391 π.Χ. Ξαναχτίζονται τα Μακρά Τείχη της Αθήνας -είχαν γκρεμιστεί με το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου (404 π.Χ.)-, δυστυχώς για τους Έλληνες με περσικά χρήματα που είχε φέρει μαζί του ο Κόνων.

393 π.Χ. Ο Ανταλκίδας καταφτάνει στη Μικρά Ασία με αποστολή να διαπραγματευτεί με το σατράπη Τιρίβαζο.

392 π.Χ. Θάνατος του Κόνωνα.

Γοργίας, «Ολυμπιακός».

Συνέδριο ειρήνης στην Κόρινθο. Οι Αθηναίοι απορρίπτουν τις προτάσεις των Σπαρτιατών για ειρήνη.

392-390 π.Χ. Μάχες στην περιοχή της Κορίνθου. Οι Σπαρτιάτες καταλαμβάνουν το Λέχαιο.

Τελικά στην ίδια περιοχή οι Σπαρτιάτες ηττώνται από το αθηναϊκό πεζικό υπό την ηγεσία του στρατηγού Ιφικράτη, ο οποίος για πρώτη φορά χρησιμοποιεί το σώμα των πελταστών.

Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος νικά τους υπό τον Μάγωνα Καρχηδόνιους.

391 π.Χ. Αριστοφάνης, «Εκκλησιάζουσαι».

390 π.Χ. Ο Σπαρτιάτης ναύαρχος Τελευτίας, αδερφός του Αγησίλαου, κυριεύει ολόκληρη μοίρα του αθηναϊκού στόλου, ενώ λίγο αργότερα καταλαμβάνει τη Σάμο και την Κνίδο.

Ξενοφών, «Κύρου Ανάβασις».

389 π.Χ. Ο Θρασύβουλος προσπαθεί να ανασυστήσει την Αθηναϊκή Συμμαχία, καθιερώνοντας τη συμμαχική εισφορά του 5%, περισσότερο γνωστή ως εικοστή.

Η Αθήνα συμμαχεί με την Αίγυπτο και τον Ευαγόρα της Κύπρου εναντίον των Περσών, ενώ επανεγκαθίσταται στη Θράκη και τα Στενά.

Πρώτο ταξίδι του Πλάτωνα στις Συρακούσες. Ο φιλόσοφος έρχεται σε επαφή με τους Πυθαγόρειους.

388 π.Χ. Παράτολμη ενέργεια του Τελευτία τον οδηγεί σε λαφυραγώγηση του λιμένα του Πειραιά.

Συγκρούσεις ανάμεσα στον Ιφικράτη και τον Αναξίβιο στον Ελλήσποντο.

Θάνατος του Θρασύβουλου.

Τελευταία κωμωδία του Αριστοφάνη, «Πλούτος».

Λυσίας, «Ολυμπιακός».

387 π.Χ. Ο Χαβρίας αποστέλλεται στην Κύπρο για να βοηθήσει τον Ευαγόρα.

Ο Πλάτωνας ιδρύει την Ακαδημία.

386 π.Χ. Η Σπάρτη προσεγγίζει την Περσία με σκοπό να ισορροπήσει την κατάσταση που είχε δημιουργηθεί εις βάρος της με τη συνεργασία ανάμεσα στην Αθήνα, τον Ευαγόρα της Κύπρου και την Αίγυπτο. Με το διπλωματικό της εκπρόσωπο Ανταλκίδα ενεργεί για τη σύναψη της φερώνυμης συνθήκης (Ανταλκίδειος ή Ειρήνη του Βασιλέως), με την οποία ο Πέρσης βασιλιάς γίνεται ο εγγυητής της ειρήνης ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις, ενώ κατοχυρώνεται η επικυριαρχία του στις πόλεις της Ιωνίας.

Ο Διονύσιος κυριεύει το Ρήγιο.

386-5 π.Χ. Οι Αθηναίοι συμμαχούν με το βασιλιά των Οδρυσών Εβρυζέλμη. Η Περσία αποκαθιστά την κυριαρχία της στην Ιωνία σε εφαρμογή των όρων της Ανταλκίδειου Ειρήνης.

385 π.Χ. Πλάτωνας, «Μενέξενος».

Οι Σπαρτιάτες με αρχηγό τον Αγησίπολη υποτάσσουν τη Μαντινεία.

Σταδιοδρομία του γλύπτη Σκόπα (πέθανε το 340 π.Χ.).

384 π.Χ. Γέννηση του Αριστοτέλη. Γέννηση του Δημοσθένη.

Η Αθήνα συμμαχεί με τη Χίο και τη Χαλκιδική. Ανοίγει ο δρόμος για την επανασύσταση της Αθηναϊκής Συμμαχίας.

382 π.Χ. Η Σπάρτη στρέφεται εναντίον του Κοινού της Ολύνθου ύστερα από πρόσκληση του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Γ΄.

Σπαρτιατικά στρατεύματα υπό τον Φοιβίδα καταλαμβάνουν την ακρόπολη των Θηβών Καδμεία, παραβιάζοντας με την ενέργειά τους αυτή κάθε έννοια δικαίου και προκαλώντας γενική αγανάκτηση στην Ελλάδα.

381 π.Χ. Ο Αγησίλαος εκστρατεύει εναντίον του Φλειούντα.

380 π.Χ. Ισοκράτης, «Πανηγυρικός».

Αρχίζει η ανέγερση του Ναού του Ασκληπιού στην Επίδαυρο. Οι εργασίες θα ολοκληρωθούν το 375 π.Χ.

Ο Κλεόμβροτος διαδέχεται τον Αγησίπολη στη Σπάρτη.

379 π.Χ. Οι Θηβαίοι υπό την αρχηγία του Μέλωνα και του Πελοπίδα εκδιώκουν τη σπαρτιατική φρουρά από την Καδμεία και εγκαθιδρύουν δημοκρατικό πολίτευμα.

Οι Σπαρτιάτες καταλαμβάνουν το Φλειούντα και την Όλυνθο.

Ο Διονύσιος των Συρακουσών κυριεύει τον Κρότωνα.

378 π.Χ. Η πραξικοπηματική προσπάθεια του Σπαρτιάτη ναύαρχου Σφοδρία να καταλάβει τον Πειραιά αποτυγχάνει. Οι Αθηναίοι είναι πεπεισμένοι πλέον πως είναι απολύτως αναγκαία για την ασφάλεια της πόλης η ανασύσταση της παλιάς ναυτικής συμμαχίας.

Συμμαχία Αθήνας και Θήβας.

Αποτυχημένη εκστρατεία του Ιφικράτη στη Θράκη.

Οι Σπαρτιάτες με αρχηγό τον Αγησίλαο αποτυγχάνουν να καταστρέψουν τα σπουδαία οχυρωματικά έργα των Θηβαίων στην περιοχή του Κιθαιρώνα. Στη συνέχεια καταστρέφουν την ύπαιθρο της Θήβας, αλλά αποφεύγουν να εμπλακούν σε μάχη με τους κατοίκους.

377 π.Χ. Ίδρυση της Β΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Οι σύμμαχοι, σύμφωνα με το καταστατικό της, δεσμεύονται όχι μόνο απέναντι στους Αθηναίους αλλά και μεταξύ τους, ενώ είναι όλοι ανεξαιρέτως «ελεύθεροι και αυτόνομοι».

Ο άρχοντας Ναύσικος διενεργεί στην Αθήνα γενική απογραφή ιδιωτικών περιουσιών με σκοπό να τεθεί σε στερεότερες βάσεις ο υπολογισμός των εισφορών. Οι πολίτες με βάση τα αποτελέσματα της απογραφής κατατάσσονται σε νέα τμήματα, τις «συμμορίες».

Νέα εκστρατεία του Αγησίλαου εναντίον της Θήβας, χωρίς σπουδαία αποτελέσματα.

Ο Μαύσωλος σατράπης της Καρίας.

376 π.Χ. Οι Θηβαίοι κατορθώνουν να ανασυστήσουν τη Βοιωτική Ομοσπονδία.

Αποτυχία του βασιλιά της Σπάρτης Κλεόμβροτου να διαβεί τον Κιθαιρώνα και να επιτεθεί εναντίον των Θηβών.

376-375 π.Χ. Ναυτικές επιχειρήσεις του αθηναϊκού στόλου υπό τον Χαβρία στο Αιγαίο - ιδιαίτερα εναντίον της Νάξου- και τον Τιμόθεο στο Ιόνιο εναντίον των Σπαρτιατών και των συμμάχων τους. Νίκη του Τιμόθεου εναντίον του σπαρτιατικού στόλου υπό τον Νικόλοχο κοντά στη Λευκάδα, στην περιοχή Αλύζια της Ακαρνανίας.

374 π.Χ. Κηφισόδοτος ο Πρεσβύτερος, «Ειρήνη».

Οι Αθηναίοι υπογράφουν σημαντική συμμαχία με το βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Γ΄, αποκομίζοντας ως πρόσθετο κέρδος τη δυνατότητα να προμηθεύονται από την επικράτειά του ξυλεία και ρετσίνι για τα πλοία τους.

Ο Ιάσονας των Φερών κύριος της Θεσσαλίας. Πρώτη προσέγγιση Αθήνας-Σπάρτης.

Οι Σπαρτιάτες με την εκστρατεία τους στην Κέρκυρα παραβιάζουν την ειρήνη με τους Αθηναίους.

Οι Αθηναίοι βοηθούν με εκστρατευτικό σώμα υπό την ηγεσία του Ιφικράτη του Φαρνάβαζου στην αποτυχημένη εκστρατεία εναντίον της Αιγύπτου.

373 π.Χ. Οι Θηβαίοι καταστρέφουν τις Πλαταιές, τελευταίο εμπόδιο πριν συνενώσουν όλη τη Βοιωτία σε ένα ενιαίο κράτος - και όχι σε ομοσπονδία που ήταν πριν. Οι Αθηναίοι, θορυβημένοι από την καταστροφή της παλιάς συμμάχου τους, ακολουθώντας τη συμβουλή του πολιτικού Καλλίστρατου, προσπαθούν να προσεγγίσουν τη Σπάρτη.

Ο Ιάσονας συμμαχεί με τον Αμύντα Γ΄ της Μακεδονίας.

371 π.Χ. Οι Θηβαίοι, οι Ακαρνάνες, οι Ευβοείς και οι Χαλκιδείς εγκαταλείπουν την Αθηναϊκή Συμμαχία.

Στο συνέδριο που γίνεται στη Σπάρτη για την αποκατάσταση της ειρήνης ο βοιωτάρχης Επαμεινώνδας απορρίπτει τις αιτιάσεις των Σπαρτιατών και των Αθηναίων για το ενιαίο βοιωτικό κράτος, η ύπαρξη του οποίου αντίκειται στην Ανταλκίδειο Ειρήνη. Οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες υπογράφουν στις 16 Ιουνίου (14η Σκιροφοριώνος) συνθήκη ειρήνης. Αμέσως μετά οι Σπαρτιάτες υπό το βασιλιά Κλεόμβροτο εισβάλλουν στη Βοιωτία, αλλά ηττώνται κατά κράτος στα Λεύκτρα από τα θηβαϊκά στρατεύματα. Στη διάρκεια της μάχης ο Επαμεινώνδας χρησιμοποιεί για πρώτη φορά την τακτική της «λοξής φάλαγγας».

Στις 6 Ιουλίου οι Θηβαίοι υπό τον Επαμεινώνδα συντρίβουν τους Σπαρτιάτες στην περιοχή των Λεύκτρων Βοιωτίας. Σημαντική συμβολή στη νίκη αυτή είχε ο θηβαϊκός Ιερός Λόχος υπό τον Πελοπίδα, καθώς επίσης και η παράταξη της Λοξής Φάλαγγας των Θηβαίων.

370 π.Χ. Δολοφονείται ο Ιάσονας των Φερών.

Οι Αρκάδες, οι οποίοι επιθυμούν να δημιουργήσουν κράτος παρόμοιο με αυτό της Θήβας, καλούν τον Επαμεινώνδα σε βοήθεια. Αυτός καταφτάνει στην Πελοπόννησο και λεηλατεί την ύπαιθρο της Λακωνίας.

Αρχίζει η σταδιοδρομία του γλύπτη Πραξιτέλη, η οποία θα συνεχιστεί μέχρι το θάνατό του το 330 π.Χ.

369 π.Χ. Οι είλωτες στη Μεσσηνία και τη Λακωνία εξεγείρονται και δημιουργούν ενιαίο μεσσηνιακό κράτος με πρωτεύουσα τη Μεσσήνη.

Οι Αρκάδες με την υποστήριξη του Επαμεινώνδα ιδρύουν αρκαδικό ομοσπονδιακό κράτος με πρωτεύουσα τη Μεγαλόπολη, που δημιουργήθηκε με «συνοικισμό» πολλών μικρών χωριών.

Συμμαχία της Σπάρτης και της Αθήνας εναντίον της Θήβας.

Ο Διονύσιος βοηθά τους Κορίνθιους στον αγώνα τους εναντίον των Θηβαίων. Το ίδιο θα κάνει ένα χρόνο αργότερα με τους Σπαρτιάτες, ενώ οι Αθηναίοι θα τον ανακηρύξουν Αθηναίο πολίτη.

368 π.Χ. Δολοφονείται ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος Β΄. Επέμβαση του Ιφικράτη.

Οι συνεχείς προσπάθειες των Αθηναίων να καταλάβουν τη στρατηγικής σημασίας πόλη Αμφίπολη αποτυγχάνουν (Ιφικράτης 365 π.Χ., Τιμόθεος 360 π.Χ., Καλλισθένης 362 π.Χ.).

367 π.Χ. Θάνατος του Διονυσίου των Συρακουσών. Τον διαδέχεται ο Διονύσιος ο Νεότερος.

Δεύτερο ταξίδι του Πλάτωνα στις Συρακούσες. Ο φιλόσοφος καλείται από το φίλο του Δίωνα να αναλάβει το ρόλο του πολιτικού και πνευματικού του συμβούλου. Έπειτα από δύο περίπου χρόνια εκδιώκεται μαζί με τον Δίωνα. Ο Αριστοτέλης εισέρχεται στην Ακαδημία του Πλάτωνα.

366 π.Χ. Οι Θηβαίοι κυριεύουν τον Ωρωπό, δημιουργώντας έτσι σοβαρά προβλήματα στους Αθηναίους.

Ισοκράτης, «Αρχίδαμος».

365 π.Χ. Ο Τιμόθεος εξαναγκάζει τη Σάμο και τη Σηστό να προσχωρήσουν στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Αθηναίοι κληρούχοι φτάνουν στη Σάμο.

364 π.Χ. Εκστρατεία και θάνατος του Πελοπίδα στη Θεσσαλία.

363 π.Χ. Ο Τιμόθεος ξανακυριεύει το Βυζάντιο.

362 π.Χ. Ο στρατός των Θηβαίων υπό τον Επαμεινώνδα νικά τους Σπαρτιάτες και τους Αθηναίους στην περιοχή Μαντινεία της Πελοποννήσου. Στη διάρκεια της μάχης φονεύεται και ο ίδιος ο μεγάλος Θηβαίος στρατηγός.

361 π.Χ. Τρίτο ταξίδι του Πλάτωνα στις Συρακούσες. Τον επόμενο χρόνο ο φιλόσοφος επιστρέφει απογοητευμένος στην Αθήνα.

360 π.Χ. Ο βασιλιάς των Οδρυσών Θρακών Κότυς πολιορκεί τη Σηστό.

359 π.Χ. Μετά τη δολοφονία του βασιλιά των Θρακών Κότυ στο θρόνο ανεβαίνει ο γιος του Κερσοβλέπτης, ο οποίος μοιράζεται την εξουσία με τα αδέρφια του Αμόδοκο και Θηρισάδη.

Θάνατος του βασιλιά της Μακεδονίας Περδίκκα και άνοδος στο θρόνο του ανήλικου Αμύντα με επίτροπο τον Φίλιππο.

Δολοφονία του τυράννου των Φερών Αλεξάνδρου.

358 π.Χ. Έναρξη κατασκευής του Θεάτρου της Επιδαύρου.

Νίκες του Φιλίππου εναντίον των Παιόνων και των Ιλλυριών.

357 π.Χ. Ο Φίλιππος καταλαμβάνει την Αμφίπολη.

Οι Χίοι, οι Κώοι και Ρόδιοι, οργισμένοι από την όλο και πιο αυταρχική συμπεριφορά των Αθηναίων, επαναστατούν ύστερα από υποκίνηση του σατράπη της Καρίας Μαύσωλου. Οι Αθηναίοι ξεκινούν το λεγόμενο Συμμαχικό Πόλεμο, ο οποίος τελειώνει έπειτα από δύο σχεδόν χρόνια με παρέμβαση των Περσών. Οι Αθηναίοι αποδέχονται την αποχώρηση των επαναστατημένων πόλεων από τη συμμαχία.

Οι Αθηναίοι κυριεύουν ξανά τη Χερσόνησο και την Εύβοια.

356 π.Χ. Αρχίζει ο Γ΄ Ιερός Πόλεμος εξαιτίας της άρνησης των Φωκέων να καταβάλουν το πρόστιμο που τους είχαν επιβάλει οι Αμφικτύονες. Οι Φωκείς υπό τον Φιλόμηλο καταλαμβάνουν τους Δελφούς.

Ο Φίλιππος κυριεύει την Πύδνα και την Ποτείδαια και ανακηρύσσεται βασιλιάς της Μακεδονίας με το όνομα Φίλιππος ο Β΄.

Ο Ηρόστρατος πυρπολεί το Αρτεμίσιο της Εφέσου.

Στις 23 Ιουλίου (6η ημέρα του μηνός Εκατομβαιώνα σύμφωνα με το αττικό ημερολόγιο, ή 6η ημέρα του μήνα Λώου, σύμφωνα με το μακεδονικό ημερολόγιο) γεννιέται στην Πέλλα ο διάδοχος του θρόνου της Μακεδονίας, Αλέξανδρος, γιος του βασιλιά Φιλίππου Β΄ και της Ολυμπιάδας.

355 π.Χ. Ισοκράτης, «Περί Ειρήνης».

Τέλος του Συμμαχικού Πολέμου. Η Αθήνα παύει να αποτελεί μεγάλη δύναμη, ικανή να επιβάλλει τη θέλησή της. Ο Μαύσωλος, εκμεταλλευόμενος τη δύσκολη θέση στην οποία είχαν περιέλθει οι Αθηναίοι, καταλαμβάνει τη Χίο, τη Ρόδο και την Κω.

354 π.Χ. Ισοκράτης, «Αεροπαγητικός».

Πρώτοι λόγοι του Δημοσθένη στην Εκκλησία του Δήμου.

Ο Εύβουλος προϊστάμενος του ταμείου των θεωρικών.

Ο Φίλιππος καταλαμβάνει τη Μεθώνη της Πιερίας και εισβάλλει στη Θεσσαλία, όπου συγκρούεται με τις δυνάμεις του στρατηγού των Φωκέων Ονόμαρχου και εξαναγκάζεται να υποχωρήσει.

353 π.Χ. Οι Αθηναίοι συμμαχούν με το βασιλιά της Θράκης Κερσοβλέπτη εναντίον του Φιλίππου.

Νίκη του Φιλίππου εναντίον των δυνάμεων του Ονόμαρχου στο Κρόκιον Πεδίον στη νότια Θεσσαλία και τοποθέτηση μακεδονικής φρουράς στην περιοχή των Παγασών. Η προσπάθειά του να παραβιάσει τις Θερμοπύλες αποτυγχάνει εξαιτίας της παρουσίας ισχυρών αθηναϊκών δυνάμεων.

352 π.Χ. Ο Φίλιππος υποτάσσει τον Κερσοβλέπτη και επεκτείνει την κυριαρχία του μέχρι το Βόσπορο. Λίγο αργότερα καταλαμβάνει τις Θερμοπύλες.

350 π.Χ.(;) Ο Λυσίμαχος από την Ακαρνανία, παιδαγωγός του Αλεξάνδρου, μυεί το διάδοχο του Φιλίππου στα κατορθώματα των ομηρικών ηρώων.

349 π.Χ. Ο Λεωνίδας από την Ήπειρο, συγγενής της Ολυμπιάδας, αναλαμβάνει την ευθύνη της ανατροφής του Αλεξάνδρου. Κάτω από την επίβλεψη του ο Αλέξανδρος διδάσκεται αριθμητική, γεωμετρία και μουσική, ενώ ασχολείται ιδιαίτερα με την ιππασία. Αυτή την περίοδο, όπως αναφέρεται, ο Αλέξανδρος δαμάζει το Βουκεφάλα, ο οποίος γίνεται από τότε το αγαπημένο του άλογο (μέχρι το 324 π.Χ.).

Ο Φίλιππος εισβάλλει στη Χαλκιδική και πολιορκεί την Όλυνθο, τη σύμμαχο των Αθηναίων, ενώ φροντίζει να δημιουργήσει προβλήματα στους Αθηναίους με την αποστασία της Εύβοιας.

Ο Δημοσθένης παρουσιάζεται ως ο ηγέτης της φιλοπόλεμης αντιμακεδονικής μερίδας στην Αθήνα («Ολυνθιακοί»).

348 π.Χ. Ο στρατηγός Φωκίωνας αποτυγχάνει να επαναφέρει την Εύβοια στην αθηναϊκή κυριαρχία.

347 π.Χ. Θάνατος του Πλάτωνα.

348 π.Χ. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος, μετά την κατάληψη της Ολύνθου, επεκτείνει σταδιακά την κυριαρχία του σε όλη τη Θράκη. Τα αθηναϊκά στρατεύματα που είχαν σπεύσει να βοηθήσουν την πολιορκούμενη πόλη δεν φτάνουν εγκαίρως.

346 π.Χ. Ο Φίλιππος και οι Αθηναίοι υπογράφουν τη Φιλοκράτειο Ειρήνη (από το όνομα του Αθηναίου διαπραγματευτή). Η ειρήνη έγινε με στόχο τη διατήρηση του υπάρχοντος status quo, γεγονός που σήμαινε οριστική παραίτηση των Αθηναίων από τη διεκδίκηση της Αμφίπολης και έθετε τέρμα στην παρουσία των Αθηναίων στη βόρεια Ελλάδα. Ο Φίλιππος κατάφερε να ηγηθεί της ελληνικής Αμφικτυονίας.

Ισοκράτης, «Φίλιππος».

Δημοσθένης, «Περί Ειρήνης».

343 π.Χ.(;) Ο Φίλιππος επιλέγει τον Αριστοτέλη για δάσκαλο του γιου του. Στους πρόποδες του Βερμίου, στην πόλη Μιέζα, ο Αλέξανδρος μαζί με άλλους νέους, από επιφανείς οικογένειες της Μακεδονίας, διδάσκεται για τρία τουλάχιστον χρόνια φιλοσοφία, φυσικές επιστήμες και ρητορική. Την ίδια περίοδο ο Φίλιππος διδάσκει την πολεμική τέχνη στο διάδοχό του.

Ο Φιλοκράτης καταδικάζεται ερήμην σε θάνατο από αθηναϊκό δικαστήριο για προδοσία, ενώ ο ρήτορας Αισχίνης αθωώνεται με μικρή πλειοψηφία.

342 π.Χ. Το Θέατρο του Διονύσου των Αθηνών αποκτά μαρμάρινα έδρανα -μέχρι τότε ήταν ξύλινα-, την εποχή που ήταν άρχοντας στην πόλη ο Λυκούργος.

Γέννηση του κωμωδιογράφου Μένανδρου.

341 π.Χ. Μετά το θάνατο του βασιλιά Κερσοβλέπτη το βασίλειο της Θράκης ενσωματώνεται στη Μακεδονία.

340 π.Χ. Ο Αλέξανδρος ως αντιβασιλέας της Μακεδονίας αναλαμβάνει για πρώτη φορά την απόλυτη ευθύνη μιας στρατιωτικής επιχείρησης. Καταστέλλει την ανταρσία των Μαίδων στη βόρεια Μακεδονία, καταλαμβάνει την πρωτεύουσα τους και τη μετονομάζει σε Αλεξανδρούπολη.

Συμμαχικό συνέδριο στην Αθήνα αποφασίζει πόλεμο εναντίον του Φιλίππου.

339 π.Χ. Ισοκράτης, «Παναθηναϊκός».

Ο Ξενοκράτης διαδέχεται τον Σπεύσιππο στη διεύθυνση της Ακαδημίας.

Συμμαχία της Αθήνας με τη Θήβα εναντίον του Φιλίππου.

Η Αμφικτιονία των Δελφών καλεί σε βοήθεια τον Φίλιππο για να αντιμετωπίσει τους Λοκρούς.

Ο Φίλιππος αιφνιδιάζει τους Αθηναίους και τους υπόλοιπους Έλληνες καταλαμβάνοντας την Ελάτεια νότια των Θερμοπυλών.

Περίοδος του οικουμενικού ελληνικού κράτους και των ελληνιστικών χρόνων

338 π.Χ. Ο Φίλιππος καταλαμβάνει την Άμφισσα.

Ο Αλέξανδρος στη μάχη της Χαιρώνειας προΐσταται στην αριστερή πτέρυγα του μακεδονικού στρατού. Αρχηγός του ιππικού, συντρίβει τον Ιερό Λόχο των Θηβαίων συμβάλλοντας αποφασιστικά στη νίκη του Φιλίππου. Εγκαθίσταται μακεδονική φρουρά στην Καδμεία, ενώ η συνθήκη ειρήνης που υπογράφεται έχει ανέλπιστα επιεικείς όρους για την Αθήνα (Ειρήνη του Δημάδη). Ο Λυκούργος αναλαμβάνει τη διαχείριση των οικονομικών της Αθήνας.

Θάνατος του Ισοκράτη.

337 π.Χ. Ο Αλέξανδρος έρχεται σε σύγκρουση με τον πατέρα του και μαζί με τη μητέρα του Ολυμπιάδα καταφεύγουν στην Ήπειρο.

Κήρυξη πολέμου εναντίον των Περσών από τον Φίλιππο.

336 π.Χ. Ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας δολοφονείται. Ο μακεδονικός στρατός εκλέγει ομόφωνα τον Αλέξανδρο βασιλιά.

Το πανελλήνιο Συνέδριο της Κορίνθου τον ανακηρύσσει Ηγεμόνα της Συμμαχίας και Στρατηγό Αυτοκράτορα στην εκστρατεία εναντίον των Περσών.

335 π.Χ. Επιτυχημένη εκστρατεία του Αλεξάνδρου κατά των Τριβαλλών και των Γετών στην περιοχή του Δούναβη. Εκστρατεία εναντίον των Ιλλυριών και των Ταλαντίων.

Στάση των Θηβαίων, η οποία υποκινήθηκε από τον Δημοσθένη και τους Αθηναίους, συντρίβεται από το μακεδονικό στρατό. Η Θήβα εκθεμελιώνεται, ενώ μόνο το σπίτι του ποιητή Πίνδαρου, έπειτα από διαταγή του ίδιου του Αλεξάνδρου, σώζεται. Ο Αλέξανδρος με παρέμβαση του ρήτορα Δημάδη αποφεύγει την επιβολή αντιποίνων στους Αθηναίους, τους υποκινητές της στάσης.

Ο Αριστοτέλης στην Αθήνα.

334 π.Χ. Ο Αλέξανδρος ορίζει ως αντιβασιλέα της Μακεδονίας τον Αντίπατρο και αναχωρεί για τη Μικρά Ασία.

Το Μάιο νικά τα περσικά στρατεύματα στο Γρανικό ποταμό και καταλαμβάνει τη μια μετά την άλλη τις παράλιες πόλεις της Μικράς Ασίας.

Χορηγικό μνημείο του Λυσικράτη στην Αθήνα.

Ο Αριστοτέλης ιδρύει το Λύκειο.

333 π.Χ. Ο Αλέξανδρος μετά την υποταγή της Λυκίας και της Παμφυλίας διαβαίνει τον Ταύρο και ξεχειμωνιάζει στο Γόρδιο.

Τον Ιούλιο φτάνει στην Άγκυρα αφού έχει υποτάξει την Καππαδοκία και την Παφλαγονία.

Ο βασιλιάς της Σπάρτης Άγης Γ΄ στέλνει πρεσβεία στον Πέρση βασιλιά Δαρείο Γ΄.

Το Σεπτέμβριο ο Αλέξανδρος διαβαίνει τις Πύλες της Κιλικίας και καταλαμβάνει την Ταρσό.

Περνώντας μέσα από τα παγωμένα νερά του ποταμού Κύδνου ή Καύνου κρυολογεί σοβαρά.

Το Νοέμβριο συνάπτει αποφασιστική μάχη στην Ισσό της Συρίας και τρέπει τις υπό τον Δαρείο περσικές δυνάμεις σε φυγή. Αιχμαλωτίζεται η οικογένεια του Δαρείου.

332 π.Χ. Ιανουάριος: Ο Αλέξανδρος υποτάσσει όλες τις πόλεις της Φοινίκης εκτός από την Τύρο, την οποία τελικά καταλαμβάνει τον Ιούλιο, έπειτα από πολύμηνη πολιορκία. Κοντά στη Γάζα τραυματίζεται σοβαρά στον ώμο.

Δεκέμβριος: Ο Αλέξανδρος καταλαμβάνει το Πηλούσιο και υποτάσσει το σατράπη της Αιγύπτου Μάλακο.

Επανάσταση των Θρακών καταστέλλεται από το στρατηγό του Αλεξάνδρου Αντίπατρο.

331 π.Χ. Ιδρύεται από τον Αλέξανδρο η Αλεξάνδρεια η εν Αιγύπτω. Ο Ρόδιος αρχιτέκτονας Δεινοκράτης σχεδίασε τη νέα πόλη σε σχήμα μακεδονικής χλαμύδας. Τα περισσότερα από τα δημόσια οικοδομήματά της βρίσκονται στην ανατολική συνοικία, στο Βρύχιον. Δύο μεγάλες λεωφόροι, πλάτους τριάντα μέτρων η καθεμία, τέμνουν την πόλη. Ο Αλέξανδρος επισκέπτεται την όαση του Άμμωνα Δία.

Μάχη στα Άρβυλα και νίκη του Αλεξάνδρου. Ο Αλέξανδρος κυριεύει την πρωτεύουσα του περσικού κράτους, την Περσέπολη, και την παλιά πρωτεύουσα Πασαργάδες.

Ο Άγης Γ΄ αποτυγχάνει να δημιουργήσει αντιμακεδονικό συνασπισμό με τους Αθηναίους.

Εξέγερση της Σπάρτης εναντίον του Αντίπατρου. Μάχη και ήττα των Σπαρτιατών κοντά στη Μεγαλόπολη. Θάνατος του Άγη.

330 π.Χ. Ο Αλέξανδρος καταδιώκει τον Δαρείο, ο οποίος δολοφονείται από το σατράπη Βήσσο. Συνωμοσία του Φιλώτα. Θάνατος του Παρμενίωνα.

Ο Αλέξανδρος ιδρύει την Αλεξάνδρεια την εν Αρείοις (πιθανόν κοντά στη σημερινή πόλη του Αφγανιστάν Χεράτ).

Μεγάλη έλλειψη σιτηρών στην Ελλάδα (σιτοδεία), η οποία θα διαρκέσει για τέσσερα τουλάχιστον χρόνια.

Αποπεράτωση του Θεάτρου της Επιδαύρου.

329 π.Χ. Ο Αλέξανδρος ιδρύει την Αλεξάνδρεια την εν Αραχωσία (σημερινό Κανταχάρ του Αφγανιστάν).

Ο Αλέξανδρος τιμωρεί τον Βήσσο για τη δολοφονία του Δαρείου.

Ο Αλέξανδρος ιδρύει την Αλεξάνδρεια την Εσχάτη ή την παρά τον Ιαξάρτην (πρώην Leninabad του Τατζικιστάν).

328 π.Χ. Φόνος του Κλείτου. Επεισόδιο της «προσκύνησης». Ο Αλέξανδρος επιβάλλει στους Έλληνες να τον προσκυνούν όπως οι Πέρσες.

327 π.Χ. Μάχη κοντά στη θέση Εμβόλιμα στον Ινδικό Καύκασο ανάμεσα στους Μακεδόνες του Αλεξάνδρου και σε πολυάριθμες φυλές Ινδών, οι οποίες υπερασπίζουν το φρούριο του Αόρνου. Αφού με επιχωμάτωση καλύπτεται η μεταξύ του μακεδονικού στρατοπέδου και του φρουρίου χαράδρα, για να διευκολύνονται οι επιθετικές κινήσεις των πολιορκητών, τελικά το φρούριο παραδίδεται.

Ο Αλέξανδρος νυμφεύεται την κόρη του ηγεμόνα της Βακτριανής Ρωξάνη.

Ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης στις θάλασσες του βορρά.

326 π.Χ. Ο Αλέξανδρος ιδρύει την Αλεξάνδρεια την επί του Καυκάσου (σημερινό Hari Kar του Αφγανιστάν).

Ο Αλέξανδρος, μετά τη νίκη του στον ποταμό Υδάσπη κατά του Πώρου, Ινδού βασιλιά, ιδρύει δύο πόλεις: στην αριστερή όχθη του ποταμού τη Νίκαια και στη δεξιά τη Βουκέφαλο. Την επίβλεψη της ανέγερσης είχε ο Κρατερός. Οι δύο πόλεις πολύ γρήγορα χρειάστηκαν επισκευές γιατί δεν άντεξαν τους μουσώνες.

Θάνατος του ρήτορα Λυκούργου.

325 π.Χ. Ο Αλέξανδρος επιστρέφει στην Περσία. Περίπλους του Νεάρχου.

Ο Αλέξανδρος ιδρύει έξι νέες πόλεις με το όνομα Αλεξάνδρεια, την Ωπιανή (σημερινό Begram 40 χλμ. νότια της Καμπούλ), την παρά τον Ινδό (στη συμβολή του ποταμού Αρκεσίνη με τον Ινδό), την εν Σόγδοις (δυτικά του Ινδού), την εν Σωριανοίς (σημερινά Πάταλα της Ινδίας), την εν Ωρείταις (στο Δέλτα του Ινδού) και την εν Καρμανία (κοντά στα στενά του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο).

Ο Λύσιππος σμιλεύει τον «Αποξυόμενον».

324 π.Χ. Ιδρύεται η Αλεξάνδρεια η εν Σουσιανή (ανάμεσα στις εκβολές του Τίγρη και του Ευφράτη).

Γάμοι 80 Μακεδόνων αξιωματικών με Περσίδες πριγκίπισσες στα Σούσα. Ο Αλέξανδρος συνάπτει δεύτερο γάμο με την κόρη του Δαρείου Βαρσίνη. Ανταρσία Μακεδόνων στρατιωτών στην Ώπη. Τελικά συμφιλιώνονται με τον Αλέξανδρο.

Θάνατος του Ηφαιστίωνα.

Ο Αλέξανδρος στα Εκβάτανα προετοιμάζει τον περίπλου της Αραβικής Χερσονήσου.

323 π.Χ. 13 Ιουνίου: Θάνατος του Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα.

Η αναγγελία του θανάτου του Αλεξάνδρου ξεσηκώνει τη φιλοπόλεμη και αντιμακεδονική μερίδα του αθηναϊκού δήμου, η οποία υπερισχύει των συντηρητικών στην Εκκλησία του Δήμου. Οι Αθηναίοι αναθέτουν τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων στον Λεωσθένη. Αυτός καταλαμβάνει τις Θερμοπύλες και αρχίζει την πολιορκία του Αντίπατρου στη Λαμία (Λαμιακός Πόλεμος). Θάνατος του Λεωσθένη έξω από τη Λαμία.

Ο Λεοννάτος, ο οποίος είχε σπεύσει από τη Μικρά Ασία σε βοήθεια του Αντίπατρου, νικιέται από τους συμμάχους στη Θεσσαλία. Θάνατος του Λεοννάτου. Ο στρατός του Λεοννάτου καταφέρνει να ενωθεί με το στρατό του Αντίπατρου.

322 π.Χ. Άνοιξη: Αλλεπάλληλες ήττες των Αθηναίων σε ναυμαχίες πρώτα στην Άβυδο και στη συνέχεια κοντά στην Αμοργό. Η τελευταία ήταν η μεγαλύτερη ναυμαχία που έγινε σε ελληνικά ύδατα μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, μέχρι εκείνη τουλάχιστον την εποχή. Με αυτή «έσβησε για πάντα η ναυτική υπεροχή και μαζί το πολιτικό μεγαλείο των Αθηνών» (Μπέλοχ).

Τα μακεδονικά στρατεύματα υπό την αρχηγία του Κρατερού και του Αντίπατρου συντρίβουν κοντά στην Κρανώνα της Θεσσαλίας τα ενωμένα στρατεύματα Αθηναίων, Αιτωλών και Πελοποννησίων, θέτοντας τέλος στο Λαμιακό Πόλεμο. Στη συνέχεια ο Αντίπατρος εγκαθιστά στην Αθήνα μακεδονική φρουρά και εκτελεί το ρήτορα Υπερείδη. Ο ρήτορας Δημοσθένης αναγκάζεται από «φυγαδοθήρες» του Αντίπατρου να αυτοκτονήσει με δηλητήριο στο Ναό του Ποσειδώνα στον Πόρο.

Ο Αντίπατρος με τον Κρατερό εγκαθιστούν φιλομακεδονικά καθεστώτα στην Πελοπόννησο και στρέφονται εναντίον των Αιτωλών, χωρίς ιδιαίτερη όμως επιτυχία.

322/321 π.Χ. Αρχίζουν οι πρώτες συγκρούσεις ανάμεσα στους επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ο Περδίκκας αμέσως μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου αναλαμβάνει, χωρίς να πάρει ιδιαίτερο τίτλο, καθήκοντα αντιβασιλέα, επιτροπεύοντας το διανοητικά ανάπηρο Αρριδαίο και τον Αλέξανδρο, γιο του Μ. Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης. Αντιπροσωπεύοντας τη νομιμότητα, ο Περδίκκας επιδιώκει την ενότητα της αυτοκρατορίας. Γρήγορα έρχεται σε ρήξη με τους άλλους στρατηγούς. Έπειτα από μια αποτυχημένη επιχείρηση στην Αίγυπτο δολοφονείται από το στρατηγό του Σέλευκο. Ο δρόμος για τη διάλυση της αυτοκρατορίας είναι πλέον ανοιχτός.

Ο σύμμαχος του Περδίκκα Ευμένης ο Καρδιανός νικά τα στρατεύματα του Κρατερού στη Μικρά Ασία. Θάνατος του Κρατερού.

Συνάντηση στον Τριπαράδεισον της Κοίλης Συρίας των στρατηγών του Αλέξανδρου με σκοπό τη νέα διανομή αξιωμάτων και σατραπειών. Ο πρεσβύτερος όλων Αντίπατρος ανακηρύσσεται αυτοκράτορας επιμελητής, ο Σέλευκος σατράπης Βαβυλώνος, ενώ ο Αντίγονος, του οποίου η εξουσία ενισχύεται, αναλαμβάνει την τιμωρία του Ευμένους, του μόνου που έμεινε πιστός στον όρκο του προς τον Αλέξανδρο.

319 π.Χ. Ο Πτολεμαίος ο Λάγου κυριεύει τη Συρία. Θάνατος του Αντίπατρου. Δημιουργία συνασπισμού εναντίον του διαδόχου του Πολυσπέρχοντα, ο οποίος λίγο αργότερα εκδιώκεται από το θρόνο της Μακεδονίας.

318 π.Χ. Οι Αθηναίοι εκτελούν το στρατηγό Φωκίωνα, αλλά τελικά αναγκάζονται να συνθηκολογήσουν με τον Κάσσανδρο.

317 π.Χ. Ο Δημήτριος ο Φαληρέας εγκαθίσταται στην Αθήνα.

316 π.Χ. Ο Ευμένης ο Καρδιανός, αφού κατορθώνει να αντιμετωπίσει με επιτυχία πολλές επιθέσεις του Αντίγονου στην περιοχή της Βαβυλώνας, παραδίδεται τελικά σε αυτόν από τους αργυράσπιδες (μάχη της Γαβιηνής). Αφού τον εγκαταλείπουν οι Πέρσες σύμμαχοί του με αρχηγό τον Πευκέστα, εκτελείται.

Ο Πτολεμαίος, ο Σέλευκος, ο Κάσσανδρος και ο Λυσίμαχος συνασπίζονται εναντίον του Αντίγονου.

315 π.Χ. Ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος αποσπά τη Συρία από τον Πτολεμαίο, ο οποίος απαντά με την κατάληψη της Κύπρου.

Ο Αντίγονος δημιουργεί το «Κοινόν των Νησιωτών», με το οποίο ενώνονται οι πόλεις των Κυκλάδων. Με την ιδιαίτερα φιλική προς τις ελληνικές πόλεις πολιτική του, ο Αντίγονος προσδοκά οφέλη στην προσπάθειά του να γίνει μόνος κυρίαρχος της αυτοκρατορίας του Μ. Αλεξάνδρου.

312 π.Χ. Ήττα του Δημητρίου, γιου του Αντίγονου, από τα συνασπισμένα στρατεύματα των αντιπάλων του στην περιοχή της Γάζας. Ο Σέλευκος επιστρέφει στη Βαβυλώνα.

311 π.Χ. Ο Αντίγονος συνάπτει ειρήνη με τους αντιπάλους του, με εξαίρεση τον Σέλευκο. Οι τελευταίοι δηλώνουν ότι θα σέβονται την ελευθερία των Ελλήνων, ενώ ο Κάσσανδρος αναγνωρίζεται ως στρατηγός στην Ευρώπη και ως επίτροπος του ανήλικου Αλεξάνδρου, γιου του Μ. Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης.

310 π.Χ. Ο Κάσσανδρος δολοφονεί τον Αλέξανδρο και τη Ρωξάνη. Εκλείπουν, έτσι, οι τελευταίοι κατευθείαν απόγονοι του Αλεξάνδρου.

309 π.Χ. Ο Αντίγονος καταστρέφει τη Βαβυλώνα.

Ο Πτολεμαίος καταλαμβάνει τη Λυκία και την Κω.

Ο Δημήτριος ο Φαληρέας άρχοντας στην Αθήνα.

Ο Σέλευκος καταλαμβάνει οριστικά τη Βαβυλώνα και εκστρατεύει προς την Ινδία.

307 π.Χ. Ο Αντίγονος αποφασίζει να εκδιώξει τις φρουρές του Κάσσανδρου από την Ελλάδα.

Ο γιος του Δημήτριος εκδιώκει τον Δημήτριο τον Φαληρέα από την Αθήνα.

306 π.Χ. Ο στρατηγός του Αλεξάνδρου Λυσίμαχος ανακηρύσσει τον εαυτό του βασιλιά της Θράκης. Μετά το θάνατό του στο θρόνο ανεβαίνει ο Πτολεμαίος ο Κεραυνός.

Λαμπρή νίκη του Δημήτριου κατά του Πτολεμαίου σε ναυμαχία κοντά στη Σαλαμίνα της Κύπρου. Ο Αντίγονος ανακηρύσσεται από το στρατό του βασιλιάς. Το παράδειγμά του σπεύδουν να ακολουθήσουν και οι αντίπαλοί του, οι οποίοι αυτοανακηρύσσονται βασιλείς.

Ο Επίκουρος ιδρύει φιλοσοφική σχολή στην Αθήνα.

305 π.Χ. Αποτυχημένη προσπάθεια του Αντίγονου να πλήξει τον Πτολεμαίο στην ίδια την Αίγυπτο. Προσπάθεια στη συνέχεια του Δημήτριου να καταλάβει τη σύμμαχο του Πτολεμαίου Ρόδο, παρά την πολύμηνη πολιορκία της, αποτυγχάνει.

304 π.Χ. Αγώνας του Δημήτριου του Πολιορκητή στην Ελλάδα κατά του Κάσσανδρου.

302 π.Χ. Συμμαχία ανάμεσα στον Σέλευκο και το βασιλιά Τσαντραγκούπτα της Ινδίας (Σανδρόκοττο).

Νέος συνασπισμός των επιγόνων του Αλεξάνδρου εναντίον του Αντίγονου.

Ο Κάσσανδρος εκδιώκει τον Πύρρο από την Ήπειρο, ο οποίος καταφεύγει στον Δημήτριο.

Ο Ζήνωνας ιδρύει τη Στωική Σχολή στην Αθήνα.

301 π.Χ. Μάχη στην Ιψό, ήττα και θάνατος του Αντίγονου.

300 π.Χ. Ιδρύεται η επί του ποταμού Ορόντου Αντιόχεια.

297 π.Χ. θάνατος του Κάσσανδρου.

Επέμβαση του Πύρρου της Ηπείρου στη Μακεδονία.

296-294 π.Χ. Ο Πτολεμαίος, ο Σέλευκος και ο Λυσίμαχος απογυμνώνουν τον Δημήτριο από τις κτήσεις του στην Ασία.

294 π.Χ. Ο Δημήτριος κατακτά τη Μακεδονία και ανακηρύσσεται βασιλιάς της.

293 π.Χ. Ο Δημήτριος ιδρύει τη Δημητριάδα.

292 π.Χ. Κατασκευάζεται από το γλύπτη Χάρη ο «Κολοσσός» της Ρόδου.

291 π.Χ. Ο Δημήτριος κυριεύει τη Θήβα και στρέφεται εναντίον του Πύρρου και των Αιτωλών.

290 π.Χ. Ίδρυση του Μουσείου της Αλεξάνδρειας.

287-5 π.Χ. Ο Πύρρος και ο Λυσίμαχος διώχνουν τον Δημήτριο από τη Μακεδονία, την οποία μοιράζονται.

Γέννηση του Αρχιμήδη του Συρακούσιου.

283 π.Χ. θάνατος του Δημήτριου του Πολιορκητή. Ο Αντίγονος Γονατάς ανακηρύσσεται βασιλιάς της Μακεδονίας.

282 π.Χ. Ο διοικητής της Περγάμου Φιλέταιρος επαναστατεί εναντίον του Λυσίμαχου.

281 π.Χ. Ο Μιθριδάτης Α΄ ανακηρύσσεται βασιλιάς του Πόντου.

Ο Σέλευκος επιχειρεί να εκστρατεύσει εναντίον της Μακεδονίας αλλά δολοφονείται. Τον διαδέχεται ο Αντίοχος Α΄ ο Σωτήρ.

Ανασύσταση της Αχαϊκής Συμπολιτείας.

280 π.Χ. Νίκη του Πύρρου στην Ηράκλεια εναντίον των Ρωμαίων.

Επανάσταση της Ελλάδας εναντίον του Αντίγονου Γονατά. Ο Πτολεμαίος ο Κεραυνός βασιλιάς της Μακεδονίας.

280-273 π.Χ. Συνεχείς επιδρομές Γαλατών στη Θράκη οδηγούν στη δημιουργία γαλατικού κράτους στην περιοχή.

280-262 π.Χ. Μπροστά από το λιμάνι της Αλεξάνδρειας, πάνω στη νησίδα Φάρος, κατασκευάζεται από τον Σώστρατο τον Κνίδιο ένα ψηλό κτίσμα με σκοπό να διευκολύνει τη ναυσιπλοία, ο γνωστός Φάρος, ένα από τα επτά θαύματα της αρχαιότητας. Ο φανός του Φάρου είναι ορατός από απόσταση 50 χιλιομέτρων.

279 π.Χ. Νίκη του Πύρρου εναντίον των Ρωμαίων στο Αούσκουλο της Ιταλίας.

Ειρήνη και συμμαχία του Αντίοχου Α΄ και του Αντίγονου Γονατά.

Ήττα και θάνατος του Πτολεμαίου Κεραυνού από τους Γαλάτες του Βρέννου.

Οι Γαλάτες αναγκάζονται να υποχωρήσουν προς τα βόρεια μετά την αποτυχία τους να καταλάβουν τους Δελφούς.

278/77 π.Χ. Οι Γαλάτες εισβάλλουν στη Μικρά Ασία.

Ο Πύρρος κατακτά τη Σικελία.

Νίκη του Αντίγονου Γονατά στην περιοχή της Λυσιμαχείας εναντίον των Γαλατών.

275 π.Χ. Ήττα του Πύρρου από τους Ρωμαίους στο Βενεβέντο. Λίγο αργότερα ο Πύρρος εγκαταλείπει την Ιταλία.

274-271 π.Χ. Πρώτος Συριακός Πόλεμος. Ο Πτολεμαίος Β΄ μετά τη νίκη του επί του Αντίοχου Α΄ κατορθώνει να διατηρήσει την Κοίλη Συρία και να καταλάβει την Κιλικία.

272 π.Χ. Θάνατος του Πύρρου. Ο Αντίγονος Γονατάς επιβάλλει και πάλι την κυριαρχία του στην Ελλάδα.

267/266-261 π.Χ. Συμμαχία της Πελοποννήσου, της Αθήνας και της Αιγύπτου, η οποία στρέφεται εναντίον του βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονου. Οι Αθηναίοι κηρύττουν τον πόλεμο εναντίον του Αντίγονου με ψήφισμα έπειτα από πρόταση του Χρεμωνίδη (Χρεμωνίδειος Πόλεμος).

265 π.Χ. Τα στρατεύματα των Αθηναίων και των Πελοποννησίων ηττώνται στην περιοχή της Κορίνθου από τα στρατεύματα του Αντίγονου. Στη μάχη φονεύεται ο βασιλιάς της Σπάρτης Αρεύς Β΄.

Διάλυση της Πελοποννησιακής Συμμαχίας.

263 π.Χ. Η Αθήνα συνθηκολογεί με τον Αντίγονο της Μακεδονίας. Μακεδονική φρουρά εγκαθίσταται στο Μουσείον και στον Πειραιά.

261 π.Χ. Μεγάλη νίκη του Αντίγονου σε ναυμαχία στην περιοχή της Κω. Το Κοινόν των Νησιωτών γίνεται προτεκτοράτο του Αντίγονου.

260-253 π.Χ. Δεύτερος Συριακός Πόλεμος. Ο Πτολεμαίος ο Φιλάδελφος στρέφεται εναντίον του Αντίοχου Β΄ Θεού και του συμμάχου του Αντίγονου. Στον πόλεμο αυτό ο Πτολεμαίος, παρά τις αρχικές του απώλειες, κυρίως ασιατικών κτήσεων, κατορθώνει να συνάψει μια σχεδόν ανέλπιστα ευνοϊκή συνθήκη με τον Αντίοχο. Αυτό του επιτρέπει να συνεχίσει τον πόλεμο εναντίον του Αντίγονου.

255 π.Χ. Η Αθήνα αποκτά και πάλι την αυτονομία της.

254 π.Χ. Οι Ρωμαίοι καταλαμβάνουν το Πάνορμον (Παλέρμο), συνεχίζοντας την προς νότο επέκταση της κυριαρχίας τους.

246-241 π.Χ. Τρίτος Συριακός Πόλεμος. Μετά το θάνατο του Αντίοχου Β΄ δολοφονείται η σύζυγός του Βερενίκη, κόρη του Πτολεμαίου Β΄ και αδερφή του νέου βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίου Γ΄ του Ευεργέτη. Ο Πτολεμαίος αντιδρώντας εισβάλλει στη Συρία και σε εκπληκτικά σύντομο χρονικό διάστημα καταλαμβάνει ένα μεγάλο τμήμα της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών.

245 π.Χ. Η Αιτωλική Συμπολιτεία νικά τους Βοιωτούς στη Χαιρώνεια.

Πρώτη στρατηγία του Άρατου.

243 π.Χ. Συμμαχία του Αντίγονου Γονατά και των Αιτωλών.

Ο Άρατος καταλαμβάνει τον Ακροκόρινθο.

242 π.Χ. Προσπάθεια του Άγη Δ΄ στη Σπάρτη για κοινωνική μεταρρύθμιση αποτυγχάνει.

241 π.Χ. Ο Άτταλος Α΄ διαδέχεται τον Ευμένη Α΄ της Περγάμου.

239 π.Χ. Ο Δημήτριος Β΄ διαδέχεται τον Αντίγονο Γονατά στο θρόνο της Μακεδονίας.

237 π.Χ. Ο Κλεομένης Γ΄ γίνεται βασιλιάς της Σπάρτης.

236 π.Χ. Ο Άτταλος Α΄ ανακηρύσσεται βασιλιάς της Περγάμου.

229 π.Χ. Ο Αντίγονος ο Δώσων διαδέχεται τον Δημήτριο Β΄ στο θρόνο της Μακεδονίας. Η Αθήνα απελευθερώνεται από τη μακεδονική φρουρά.

Η Αιτωλική Συμπολιτεία διευρύνει τα όριά της.

228 π.Χ. Πόλεμος ανάμεσα στη Σπάρτη και τους Αχαιούς.

227 π.Χ. Επαναστατικές μεταρρυθμίσεις του Κλεομένη Γ΄ στη Σπάρτη. Σημαντικές επιτυχίες του εναντίον των Αχαιών.

225 π.Χ. Συμμαχία του Αντίγονου της Μακεδονίας με τους Αχαιούς.

222 π.Χ. Ήττα του Κλεομένη από τον Αντίγονο Δώσωνα και τους συμμάχους του στη μάχη της Σελλάσιας. Ο Αντίγονος καταλαμβάνει τη Σπάρτη.

221 π.Χ. Ο Φίλιππος Ε΄ βασιλιάς της Μακεδονίας.

220-217 π.Χ. Πόλεμος ανάμεσα στον Φίλιππο Ε΄ και τους Αιτωλούς (Συμμαχικός Πόλεμος).

Αλλεπάλληλες νίκες του Φιλίππου. Λεηλασία του Θέρμου.

217 π.Χ. Η ειρήνη της Ναυπάκτου θέτει τέλος στο Συμμαχικό Πόλεμο.

Ο Αιτωλός Αγέλαος σε συνεδρίαση του Κοινού των Αιτωλών επισημαίνει ότι πρέπει να προσέξουν οι Έλληνες τα «εξ Εσπερίας νέφη», σαφή υποδήλωση του ρωμαϊκού κινδύνου.

216 π.Χ. Εκστρατεία του Φιλίππου Ε΄ στην Αδριατική.

215 π.Χ. Συμμαχία Φιλίππου Ε΄ και Αννίβα. Α΄ Μακεδονικός Πόλεμος.

Ο Βαλέριος Λαιβίνιος υποχρεώνει τον Φίλιππο να λύσει την πολιορκία της Απολλωνίας. Ο Φίλιππος στρέφεται εναντίον της Μεσσήνης της Σικελίας.

213 π.Χ. Θάνατος του Άρατου.

Οι Θράκες εκδιώκουν τους Γαλάτες από την περιοχή.

212 π.Χ. Θάνατος του Αρχιμήδη.

211 π.Χ. Οι Ρωμαίοι και οι Αιτωλοί συμμαχούν εναντίον του Φιλίππου.

210 π.Χ. Ο Ατταλος αγοράζει την Αίγινα από τους Αιτωλούς.

Η Σικελία γίνεται ρωμαϊκή επαρχία.

209 π.Χ. Συνασπισμός εναντίον του Φιλίππου.

208 π.Χ. Οι Θράκες αποδέχονται την επικυριαρχία του βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου Ε΄.

Πρώτη στρατηγία του Φιλοποίμενα.

207 π.Χ. Ο Φίλιππος καταστρέφει το Θέρμο.

206 π.Χ. Οι Αιτωλοί συνάπτουν συνθήκη με τον Φίλιππο.

205 π.Χ. Επιστροφή του Αντίοχου Γ΄ από την εκστρατεία του στην Ανατολή.

202-201 π.Χ. Εκστρατεία του Φιλίππου Ε΄ στην Ασία.

Πόλεμος ανάμεσα στη Σπάρτη και την Αχαϊκή Συμπολιτεία.

200 π.Χ. Η Ρώμη κηρύσσει πόλεμο εναντίον του Φιλίππου Ε΄. Β΄ Μακεδονικός Πόλεμος. Η Ρόδος, η Πέργαμος, η Αιτωλική και η Αχαϊκή Συμπολιτεία συμμαχούν με τους Ρωμαίους.

197 π.Χ. Ηττα του Φιλίππου Ε΄ από τους Ρωμαίους (Τίτος Κουίντος Φλαμινίνος) στην περιοχή Κυνός Κεφαλαί.

196 π.Χ. Ο Φλαμινίνος διακηρύσσει την ελευθερία των ελληνικών πόλεων στη διάρκεια των Ισθμίων εκείνης της χρονιάς και οι Έλληνες ξεσπούν σε ενθουσιώδεις εκδηλώσεις!

194 π.Χ. Οι Ρωμαίοι εκκενώνουν την Ελλάδα.

192-188 π.Χ. Συριακός Πόλεμος. Ο Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας εκστρατεύει στην Ελλάδα για να ενισχύσει τους συμμάχους του Αιτωλούς. Ήττα από τους Ρωμαίους στις Θερμοπύλες (191 π.Χ.).

189 π.Χ. Ήττα του Αντίοχου από τους Ρωμαίους υπό τον Σκιπίωνα τον Αφρικανό στη Μαγνησία της Μ. Ασίας.

188 π.Χ. Ειρήνη της Απάμειας. Ο Αντίοχος αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη δυτικά του Ταύρου Μικρά Ασία. Η Ρώμη παραχωρεί τα περισσότερα εδάφη στην πιστή σύμμαχό της Πέργαμο.

Ο Φιλοποίμενας και η Αχαϊκή Συμπολιτεία υποτάσσουν τη Σπάρτη.

183 π.Χ. Οι Θρακικές πόλεις παραχωρούνται στο σύμμαχο των Ρωμαίων βασιλιά της Περγάμου Ευμένη.

Θάνατος του Φιλοποίμενα.

179 π.Χ. Ο βασιλιάς της Θράκης Κότυς Β΄ συμμαχεί εναντίον των Ρωμαίων με το νέο βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα.

172 π.Χ. Αρχίζει πόλεμος ανάμεσα στους Ρωμαίους και τον Περσέα της Μακεδονίας.

170 π.Χ. Στην Αθήνα κατασκευάζεται η Στοά του Ευμένους.

169 π.Χ. Ο Περσέας χάνει τα Τέμπη.

Οι Ρωμαίοι εισέρχονται στη Μακεδονία.

168 π.Χ. Μάχη της Πύδνας. Ήττα του Περσέα από τις ρωμαϊκές λεγεώνες του Λεύκιου Αιμίλιου Παύλου. Η Μακεδονία διαιρείται σε τέσσερα ανεξάρτητα μεταξύ τους κράτη. Οι ύποπτοι για αντιρωμαϊκά αισθήματα Έλληνες τιμωρούνται αυστηρά. Η ρωμαϊκή νίκη στην Πύδνα κρίνει την παγκόσμια κυριαρχία της Ρώμης.

Ο Αντίοχος Δ΄ αναγκάζεται από τους Ρωμαίους να εγκαταλείψει την Αίγυπτο.

167 π.Χ. Σκληρά μέτρα του Αντίοχου εναντίον των Εβραίων.

Η Ρώμη παραχωρεί στην Αθήνα το λιμάνι της Δήλου, πλήττοντας έτσι καίρια τα εμπορικά συμφέροντα της Ρόδου.

166 π.Χ. Ο Ιούδας Μακκαβαίος αρχηγός των Εβραίων επαναστατών.

164 π.Χ. Ο Αντίοχος επιτρέπει στους Εβραίους την ελεύθερη άσκηση των θρησκευτικών τους καθηκόντων.

149 π.Χ. Η Σπάρτη αποχωρεί από την Αχαϊκή Συμπολιτεία. Ο Δίαιος παρακινεί σε πόλεμο τη συμπολιτεία εναντίον της Σπάρτης.

149/148 π.Χ. Εξέγερση του Ανδρίσκου στη Μακεδονία και ήττα του από τον Καικίλιο Μέτελλο. Η Μακεδονία γίνεται ρωμαϊκή επαρχία.

147 π.Χ. Επανάσταση των Αχαιών εναντίον της Ρώμης.

Ήττα του Κριτόλαου στρατηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας στη Σκάρφεια της Λοκρίδας από τον ύπατο Καικίλιο Μέτελλο. Η κεντρική Ελλάδα καταλαμβάνεται από τους Ρωμαίους.

146 π.Χ. Ήττα της Αχαϊκής Συμπολιτείας (Δίαιος) στη Λευκόπετρα της Κορίνθου από τους Ρωμαίους (Μόμμιος). Καταστροφή της Κορίνθου από τους Ρωμαίους. Η νότια Ελλάδα (Αχαΐα) υπάγεται ως επαρχία στον ανθύπατο της Μακεδονίας.

---

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ ΡΩΜΑΙΚΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

145 π.Χ. Ο Πτολεμαίος Η΄ ο Φύσκωνας διώχνει από την Αλεξάνδρεια τους λόγιους, με αποτέλεσμα να αρχίσει να παρακμάζει η αλεξανδρινή επιστήμη.

Ο ιστορικός Πολύβιος επιστρέφει στην Ελλάδα.

Αναρχία στο βασίλειο των Σελευκιδών.

Κατασκευάζεται στην Αθήνα η Στοά του Αττάλου Β΄.

144 π.Χ. Ο Απολλόδωρος Ασκληπιάδου, Αθηναίος, συγγράφει τα «Χρονικά».

140 π.Χ. Ο Μιθριδάτης Α΄ κατακτά τη Μεσοποταμία.

138 π.Χ. Ο Άτταλος Γ΄ διαδέχεται στο θρόνο της Περγάμου τον Άτταλο Β΄.

135 π.Χ. Οι Σκορδίσκοι εισβάλλουν στη Θράκη.

Γεννιέται ο ιστορικός και στωικός φιλόσοφος Ποσειδώνιος στην Απάμεια της Συρίας.

133 π.Χ. Πεθαίνει ο βασιλιάς της Περγάμου Άτταλος Γ΄, ο οποίος κληροδοτεί το κράτος του στη Ρωμαϊκή Σύγκλητο.

131 π.Χ. Ο Πτολεμαίος Η΄ ο Φύσκωνας εκδιώκεται από την Αλεξάνδρεια. Η Κλεοπάτρα Β΄ παραμένει βασίλισσα.

130 π.Χ. Ο Αγαθαρχίδης ο Κνίδιος περιπλέει την Ερυθρά Θάλασσα, της οποίας κάνει λεπτομερή περιγραφή.

Πεθαίνει ο Αντίοχος ο Σιδήτης στον πόλεμο εναντίον των Πάρθων. Το βασίλειο των Σελευκιδών καταρρέει.

129 π.Χ. Η Μικρά Ασία γίνεται ρωμαϊκή επαρχία.

Ο Πτολεμαίος ο Φύσκωνας επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια, χωρίς όμως να τερματιστεί ο εμφύλιος πόλεμος.

Πεθαίνει ο φιλόσοφος Καρνεάδης ο Κυρρηναίος.

Ο αστρονόμος Ίππαρχος προσδιορίζει τη μετάπτωση των ισημεριών.

123 π.Χ. Ο Μιθριδάτης Β΄ ο Μέγας ανακηρύσσεται βασιλιάς των Πάρθων.

Ο Γάιος Γράκχος επιβάλλει τη φορολογία της δεκάτης στην Ασία, την οποία φροντίζει να εκμισθώσει σε δημοσιώνες.

121 π.Χ. Ο Μιθριδάτης Ε΄, ο βασιλιάς του Πόντου, δολοφονείται.

120 π.Χ. Ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ ο Ευπάτωρ ανακηρύσσεται βασιλιάς του Πόντου.

Ο Ίππαλος ο Κυβερνήτης πλέει προς την Ινδία διαμέσου της ανοιχτής θάλασσας, εκμεταλλευόμενος την πορεία του νοτιοδυτικού ινδικού ανέμου (μουσώνες).

119 π.Χ. Ο Εύδοξος ο Κυζικηνός πραγματοποιεί το πρώτο από τα ταξίδια του στην Ινδία.

118 π.Χ. Πεθαίνει ο ιστορικός Πολύβιος.

Ο Πτολεμαίος ο Φύσκωνας συμφιλιώνεται τελικά με την Κλεοπάτρα Β΄. Αποκαθίσταται η τάξη στο αιγυπτιακό κράτος.

116 π.Χ. Πεθαίνει ο Πτολεμαίος Η΄ ο Φύσκωνας. Νέος βασιλιάς ο Πτολεμαίος Θ΄ ο Λαθύρου.

Η Κλεοπάτρα Γ΄ παίρνει την εξουσία.

114 π.Χ. Οι Σκορδίσκοι εισβάλλουν στη νότια Ελλάδα και λεηλατούν τους Δελφούς.

111 π.Χ. Δεύτερο ταξίδι του Εύδοξου του Κυζικηνού στην Ινδία.

110-108 π.Χ. Οι Ρωμαίοι εκστρατεύουν στη Θράκη.

110 π.Χ. Πεθαίνει ο στωικός φιλόσοφος Παναίτιος ο Ρόδιος.

Ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ ο Ευπάτωρ εκστρατεύει στην Κριμαία εναντίον του ηγεμόνα των Σκύθων Σκίλουρου και ανακηρύσσεται βασιλιάς του Κιμμερίου Βοσπόρου.

107 π.Χ. Εγκαταλείπει την Αίγυπτο ο Πτολεμαίος ο Λαθύρου. Νέος βασιλιάς ο Πτολεμαίος Ι΄ ο Αλέξανδρος Α΄.

Ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ και ο Νικομήδης της Βιθυνίας μοιράζονται την Παφλαγονία.

106 π.Χ. Γεννιέται ο Κικέρωνας.

104 π.Χ. Σοβαρές ταραχές στην Αθήνα με τους δούλους.

102 π.Χ. Ολιγαρχική μεταρρύθμιση στην Αθήνα.

Ο Νικομήδης Γ΄ εκδιώκεται από τον Μιθριδάτη ΣΤ΄ από την Καππαδοκία και προσαρτά τη χώρα.

101 π.Χ. Πεθαίνει η Κλεοπάτρα Γ΄. Ο Πτολεμαίος παραμένει μόνος βασιλιάς.

Γεννιέται ο Ιούλιος Καίσαρας.

96 π.Χ. Ο Πτολεμαίος ο Απίωνας κληροδοτεί την Κυρήνη στη Ρωμαϊκή Σύγκλητο.

95 π.Χ. Η Ρωμαϊκή Σύγκλητος υποχρεώνει τον Μιθριδάτη ΣΤ΄ να εγκαταλείψει την Καππαδοκία και την Παφλαγονία.

94 π.Χ. Πεθαίνει ο Νικομήδης Γ΄, ο βασιλιάς της Βιθυνίας. Ανταγωνισμός ανάμεσα στους γιους του για το θρόνο.

93 π.Χ. Ο Τιγράνης, γαμπρός του Μιθριδάτη, εκδιώκει τον Αριοβαρζάνη, ο οποίος είναι φίλος των Ρωμαίων, από την Καππαδοκία.

92 π.Χ. Ο Σύλλας αποκαθιστά τον Αριοβαρζάνη στην Καππαδοκία.

90 π.Χ. Ο ανδριαντοποιός Πασιτέλης από τη Μεγάλη Ελλάδα εγκαθίσταται στη Ρώμη.

Γεννιέται ο ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτης.

Ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ επεμβαίνει στη Βιθυνία.

89 π.Χ. Επανάσταση στην Ελλάδα έπειτα από παρακίνηση του Μιθριδάτη.

Αποστέλλεται από τη Σύγκλητο στη Βιθυνία ο Μάνλιος Ακύλιος για να αποκαταστήσει την τάξη.

88 π.Χ. Πόλεμος ανάμεσα στον Μιθριδάτη ΣΤ΄ και τη Ρώμη.

Έπειτα από διαταγή του Μιθριδάτη σκοτώνονται όλοι οι Ρωμαίοι και οι Ιταλοί που κατοικούν στη Μικρά Ασία και τη Δήλο.

Πεθαίνει ο Πτολεμαίος Γ΄.

Ο Πτολεμαίος ο Λαθύρου ανακτά την εξουσία.

Οι Ναβαταίοι εισβάλλουν στη Συρία των Σελευκιδών.

Οι Ρωμαίοι πολιορκούν τη Ρόδο.

Οι Αθηναίοι επαναστατούν εναντίον της Ρώμης.

87 π.Χ. Ο Σύλλας φτάνει στην Ελλάδα και αρχίζει να πολιορκεί την Αθήνα.

86 π.Χ. Λεηλασία και καταστροφή των Αθηνών από τον Σύλλα.

Μάχες στη Χαιρώνεια και τον Ορχομενό.

Ο Λεύκιος Βαλέριος Φλάκκος και ο Γάιος Φλάβιος Φιμβρίας φτάνουν στη Μικρά Ασία.

Καταλαμβάνεται η Πέργαμος.

Ο Τιγράνης της Αρμενίας καταλαμβάνει την Ατροπατηνή και την Οσροηνή.

85 π.Χ. Συνθήκη του Δαρδάνου ανάμεσα στους Ρωμαίους και τον Μιθριδάτη τερματίζει τον Α΄ Μιθριδατικό Πόλεμο.

84 π.Χ. Οι Ναβαταίοι κυριεύουν τη Δαμασκό.

83 π.Χ. Ο Τιγράνης καταλαμβάνει την Κιλικία και τη βόρεια Συρία.

81 π.Χ. Αρχίζει ο Β΄ Μιθριδατικός Πόλεμος.

Πεθαίνει ο Πτολεμαίος Λάθυρος.

Νέος βασιλιάς ο Πτολεμαίος ο Αυλητής.

76 π.Χ. Οι Ρωμαίοι υποτάσσουν την Κρήτη.

75 π.Χ. Ακμή του ζωγράφου Τιμομάχου του Βυζαντίου.

74 π.Χ. Ο Μιθριδάτης εισβάλλει στη Βιθυνία και την Καππαδοκία μετά το θάνατο του Νικομήδη Δ΄. Μάχες στη Χαλκηδόνα και την Κύζικο. Ο Λούκουλος ανακτά τη Βιθυνία.

73 π.Χ. Επανάσταση των δούλων υπό τον Σπάρτακο.

72 π.Χ. Ο Λούκουλος φτάνει στον Πόντο. Μάχη της Κάβειρας.

Οι Ρωμαίοι κατακτούν τις πόλεις της ανατολικής ακτής του Εύξεινου Πόντου.

Ο Σπάρτακος λεηλατεί την Ιταλία.

Ήττα του Κράσσου που στέλνεται εναντίον του.

71 π.Χ. Ο Μιθριδάτης διαφεύγει στην Αρμενία.

Ο Λούκουλος καταλαμβάνει την Αμισό και την Ηράκλεια.

Ο Πομπήιος και ο Κράσσος συντρίβουν τους δούλους του Σπάρτακου.

70 π.Χ. Οι Ρωμαίοι καταλαμβάνουν τη Σινώπη. Ο Τιγράνης αρνείται να παραδώσει τον Μιθριδάτη. 69 π.Χ. Ο Λούκουλος κυριεύει την Αρμενία και καταλαμβάνει τα Τιγρανόκερτα.

Συνεχείς πειρατικές επιδρομές σε όλη την κεντρική και την ανατολική Μεσόγειο.

68 π.Χ. Ο στρατός του Λούκουλου επαναστατεί. Ο Μιθριδάτης βρίσκει την ευκαιρία και καταλαμβάνει και πάλι τον Πόντο.

67 π.Χ. Ο Πομπήιος καταστέλλει την πειρατεία.

Η Κρήτη μαζί με την Κυρηναϊκή οργανώνονται σε ρωμαϊκή επαρχία.

66 π.Χ. Ο Πομπήιος φτάνει στην Αρμενία.

65 π.Χ. Ο Πομπήιος φτάνει στον Καύκασο.

64 π.Χ. Ο Πομπήιος καταλαμβάνει τη Συρία. Διαλύεται το κράτος των Σελευκιδών.

63 π.Χ. Η Συρία γίνεται ρωμαϊκή επαρχία.

Πεθαίνει ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ. Ο γιος του Φαρνάκης ανακηρύσσεται βασιλιάς του Κιμμερίου Βοσπόρου.

60 π.Χ. Ο Πομπήιος, ο Καίσαρας και ο Κράσσος σχηματίζουν την πρώτη τριανδρία.

59 π.Χ. Ο Πτολεμαίος Αυλητής αναγνωρίζεται βασιλιάς της Αιγύπτου.

58 π.Χ. Ο Κάτωνας της Ουτίκης καταλαμβάνει την Κύπρο.

Εξέγερση στην Αλεξάνδρεια. Ο Πτολεμαίος ο Αυλητής καταφεύγει στη Ρώμη.

57 π.Χ. Εξέγερση της Ιουδαίας εναντίον της Ρώμης.

56 π.Χ. Ο ανθύπατος της Συρίας Γαβίνιος επεμβαίνει στην Αίγυπτο. Παλινόρθωση του Πτολεμαίου Αυλητή στο θρόνο.

55 π.Χ. Ο Βουρεβίστας καταστρέφει τις ελληνικές πόλεις του Εύξεινου Πόντου.

54 π.Χ. Ο Κράσσος εισβάλλει στη Μακεδονία.

51 π.Χ. Πεθαίνει ο Πτολεμαίος Αυλητής. Η Κλεοπάτρα Ζ΄ γίνεται βασίλισσα.

50 π.Χ. Ο Ερμαίος ιδρύει ελληνικό βασίλειο στην Πενταποταμία (Πουντζάπ).

49 π.Χ. Ο Καίσαρας επιβάλλει δικτατορία.

48 π.Χ. Μάχη και νίκη του Καίσαρα επί του Πομπήιου στα Φάρσαλα. Φυγή και θάνατος του Πομπήιου στην Αίγυπτο. Εξέγερση της Αιγύπτου εναντίον του Καίσαρα. Καίγεται η Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας.

47 π.Χ. Νίκες του Καίσαρα εναντίον των Αλεξανδρινών και του Φαρνάκη, βασιλιά του Κιμμερίου Βοσπόρου.

44 π.Χ. Ο Καίσαρας αποφασίζει την ανοικοδόμηση της Κορίνθου.

Δολοφονείται ο Καίσαρας.

43 π.Χ. Βιαιότητες του Βρούτου και του Κάσσιου στην Ανατολή.

Πεθαίνει ο Κικέρωνας.

42 π.Χ. Μάχη των Φιλίππων. Νίκη του Οκταβιανού και του Αντώνιου κατά του Βρούτου και του Κάσσιου.

41 π.Χ. Συνάντηση του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας.

39 π.Χ. Ο Ηρώδης γίνεται βασιλιάς της Ιουδαίας.

37 π.Χ. Ο Ηρώδης παίρνει ως σύζυγό του την Κλεοπάτρα.

36 π.Χ. Εκστρατεία του Αντώνιου των Πάρθων.

35 π.Χ. Ρήξη ανάμεσα στον Αντώνιο και τον Οκταβιανό.

34 π.Χ. Ο Αντώνιος μοιράζει την Ανατολή στην Κλεοπάτρα και τα παιδιά της.

33 π.Χ. Εκστρατεία του Αντώνιου στην Αρμενία.

Οι Ρωμαίοι κυριεύουν ολόκληρη τη βόρεια Αφρική.

32 π.Χ. Ο Αντώνιος διώχνει την Οκταβία.

Ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα στην Ελλάδα. Ο Οκταβιανός κηρύσσει τον πόλεμο εναντίον της Κλεοπάτρας.

31 π.Χ. Ο Αγρίππας αιφνιδιάζει τη Μεθώνη. Ο Οκταβιανός στην Ήπειρο. Ήττα του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας στο Άκτιο.

30 π.Χ. Ιδρύεται η Νικόπολη από τον Οκταβιανό.

Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσέας έρχεται στη Ρώμη.

29 π.Χ. Ο Οκταβιανός εγκρίνει την ανέγερση ναού προς τιμήν της Ρώμης στην Πέργαμο και τη Νικομήδεια. Γενική παραγραφή των χρεών στην Ελλάδα.

27 π.Χ. Ο Οκταβιανός παίρνει τον τίτλο του αυγούστου.

21 π.Χ. Ο Αύγουστος επισκέπτεται τη Σπάρτη.

19 π.Χ. Ο Αύγουστος επισκέπτεται τη Σάμο και κηρύσσει την αυτονομία του νησιού.

15 π.Χ. Κατασκευάζεται το Ωδείο του Αγρίππα στην Αγορά των Αθηνών.

13 π.Χ. Ο Καρπούνιος Πίσωνας καταπνίγει επανάσταση στη Θράκη.

4 π.Χ. Γέννηση του Χριστού (πιθανή χρονολόγηση). Θάνατος του Ηρώδη του Μεγάλου. Το βασίλειό του μοιράζεται στους γιους του.

1 μ.Χ. Αρχή της χριστιανικής χρονολόγησης σύμφωνα με το μοναχό Διονύσιο.

14 μ.Χ. Πεθαίνει ο Αύγουστος. Νέος αυτοκράτορας ανακηρύσσεται ο Τιβέριος.

17 μ.Χ. Προσάρτηση της Καππαδοκίας και της Κομμαγηνής.

18 μ.Χ. Ο Γερμανικός επισκέπτεται την Ελλάδα.

25 μ.Χ. Μαρτύριο του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή.

25. Πεθαίνει ο γεωγράφος Στράβωνας.

33. Παραδοσιακή χρονολογία για το θάνατο του Ιησού Χριστού. Ο απόστολος Παύλος ασπάζεται το χριστιανισμό.

37. Πεθαίνει ο Τιβέριος. Τον διαδέχεται ο Καλιγούλας, ο οποίος λατρεύεται ως θεός από τους Έλληνες. Οι Ρωμαίοι αρπάζουν και μεταφέρουν στη Ρώμη ελληνικά αγάλματα.

41. Δολοφονείται ο Καλιγούλας από τους πραιτωριανούς. Νέος αυτοκράτορας ο Κλαύδιος.

Ρυθμίζει τις διαφορές των Ελλήνων και των Εβραίων στην Αλεξάνδρεια.

44. Η Μακεδονία και η Αχαΐα ονομάζονται συγκλητικές επαρχίες.

46. Μετά το θάνατο του βασιλιά της Θράκης Ροιμητάλκη Γ΄ η Θράκη παύει να αποτελεί ανεξάρτητο κράτος και γίνεται ρωμαϊκή επαρχία με πρωτεύουσα την Πέρινθο.

47-48. Πρώτη περιοδεία του αποστόλου Παύλου: επισκέπτεται την Κύπρο, την Πέργη της Παμφυλίας, την Αντιόχεια της Πισιδίας, το Ικόνιο, τη Λύστρα και τη Νέρβη της Ν. Γαλατίας.

49-51. Δεύτερη περιοδεία του αποστόλου Παύλου. Επισκέπτεται τη Λυκαονία, τη Φρυγία, την Τρωάδα, τη Μακεδονία και την Αθήνα. Στους Φιλίππους ιδρύεται η πρώτη εκκλησία σε ευρωπαϊκό έδαφος.

51-52. Ο Γάλλος γίνεται ανθύπατος της Αχαΐας.

52. Ο απόστολος Παύλος στην Κόρινθο.

52-56. Τρίτη περιοδεία του αποστόλου Παύλου. Με ορμητήριο την Έφεσο επισκέπτεται τη Μικρά Ασία και την Ελλάδα.

62-64. Τέταρτη περιοδεία του αποστόλου Παύλου. Επισκέπτεται κυρίως τη Δύση αλλά και την Ανατολή (Μικρά Ασία, Κρήτη, Μακεδονία, Ιλλυρία).

64. Εμπρησμός της Ρώμης. Διωγμός των χριστιανών. Μαρτύρια των αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

66. Ταξίδι του Νέρωνα στην Ελλάδα. Η ρωμαϊκή επαρχία της Αχαΐας ανακηρύσσεται «ελεύθερη και ατελής».

67. Ο Νέρωνας εγκαινιάζει έργα στον Ισθμό της Κορίνθου.

66-68. Επανάσταση της Ιουδαίας.

Εκστρατείες του Βεσπασιανού.

65. Πεθαίνουν ο Σενέκας και ο Λουκανός.

70. Καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τον Τίτο.

75. Ο Ιώσηπος Φλάβιος συγγράφει το έργο «Περί του Ιουδαϊκού Πολέμου».

80-90. Επιστολή του αποστόλου Παύλου προς τους Εβραίους.

80-100. Το «Κατά Ματθαίου Ευαγγέλιον». Το «Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον».

85-95. Ευαγγελιστής Ιωάννης, «Αποκάλυψις».

95. Γεννιέται ο Αρριανός. Επιστολή του Ιακώβου.

105. Ο Απολλόδωρος ο Δαμασκηνός κατασκευάζει γέφυρα στο Δούναβη.

112. Ο Αδριανός εκλέγεται επώνυμος άρχοντας στην Αθήνα.

114-116. Ανεγείρεται το Μνημείο του Φιλοπάππου στο λόφο των Μουσών των Αθηνών. Ο Γάιος Ιούλιος Φιλόπαππος ήταν συριακής καταγωγής, εγγονός του τελευταίου βασιλιά της Κομμαγηνής, Αντιόχου Δ΄ του Επιφανούς. Διετέλεσε άρχοντας των Αθηνών (90-100 μ.Χ.).

120-130. Με δαπάνες του αυτοκράτορα Αδριανού ολοκληρώνεται ο Ναός του Ολυμπιείου και κατασκευάζονται η Βιβλιοθήκη και η Ρωμαϊκή Αγορά των Αθηνών.

121-125. Πρώτη περιοδεία του Αδριανού στην αυτοκρατορία.

125. Αρχίζει η κατασκευή του Αδριάνειου Υδραγωγείου στην Αθήνα, η οποία θα ολοκληρωθεί το 140 μ.Χ. Με αυτό το έργο γίνεται για πρώτη φορά δυνατή η απόληψη υδάτων της Πάρνηθας και της Πεντέλης. Σε συνδυασμό μάλιστα με την κατασκευή δύο μικρότερων υδραγωγείων στο Κεφαλάρι της Κηφισιάς και στο Ηράκλειο λύνεται το πρόβλημα της υδροδότησης της πόλης. Το υδραγωγείο καταλήγει στη δεξαμενή στο Κολωνάκι. Το έργο του Αδριανού υδροδοτεί την πόλη μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα.

Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος γράφει το έργο «Γεωγραφία».

Πεθαίνει ο Επίκτητος.

128-134. Δεύτερη περιοδεία του Αδριανού στην αυτοκρατορία.

129. Γεννιέται ο Γαληνός. Εγκαίνια του Ολυμπιείου της Αθήνας.

130-150. Δεύτερη επιστολή του αποστόλου Πέτρου.

155. Εξέγερση των Εβραίων. Φοβερός σεισμός την Ελλάδα καταστρέφει κυρίως τη Ρόδο, την Κω και τη Σικυώνα. Ο αυτοκράτορας Αντωνίνος ρυθμίζει τα σχετικά με το κληρονομικό δίκαιο στην Ελλάδα.

160. Κατασκευάζεται το Θέατρο του Ηρώδου του Αττικού.

167. Λοιμός στην Ελλάδα και κυρίως την Αθήνα.

150. Γεννιέται ο άγιος Κλήμης της Αλεξάνδρειας.

150-200. Περίοδος δράσης του φιλοσόφου Σέξτου του Εμπειρικού.

162. Εγκαινιάζεται το Ωδείο του Ηρώδη του Αττικού στην Αθήνα.

163. Ο Λουκιανός γράφει το έργο «Εικόνες».

173. Ο Παυσανίας γράφει το έργο «Ελλάδος Περιήγησις».

174. Ο Μάρκος Αυρήλιος αρχίζει να γράφει «τα εις εαυτόν».

175. Πεθαίνει ο Αρριανός.

176. Ο Μάρκος Αυρήλιος ιδρύει τέσσερις έδρες φιλοσοφίας στη Ρώμη. Μετατρέπει τις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας σε ένα είδος πανεπιστημίου.

178. Σεισμός ερημώνει τη Σάμο, τη Χίο, τη Μίλητο και άλλες ελληνικές πόλεις.

179. Πεθαίνει ο Ηρώδης ο Αττικός.

180. Πεθαίνει ο Μάρκος Αυρήλιος. Τον διαδέχεται ο γιος του Κόμμοδος.

185. Γεννιέται ο Ωριγένης.

190. Πεθαίνει ο Λουκιανός. Ο Τερτυλλιανός ασπάζεται το χριστιανισμό.

201. Πεθαίνει ο Γαληνός.

203. Ο Ωριγένης αναλαμβάνει τη διεύθυνση της κατηχητικής σχολής της Αλεξάνδρειας.

204-269. Περίοδος δράσης του Πλωτίνου.

212. Με διάταγμα του Καρακάλλα χορηγείται το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη στο μεγαλύτερο μέρος της αυτοκρατορίας.

215. Πεθαίνει ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς.

222. Πεθαίνει ο Τερτυλλιανός.

235. Διωγμός των χριστιανών από τον Μαξιμίνο.

244. Ο Πλωτίνος αρχίζει να διδάσκει στη Ρώμη.

248. Οι Γότθοι και οι Βάνδαλοι στη Θράκη.

249. Ο αυτοκράτορας Δέκιος απωθεί τους Γότθους.

250. Επιδημία λοιμού στην αυτοκρατορία.

Διωγμός του Δέκιου.

251-356. Περίοδος δράσης του αγίου Αντωνίου.

251. Συγκαλείται σύνοδος ιεραρχών στη Ρώμη.

257. Διωγμός των χριστιανών από τον Βαλεριανό.

265-340. Περίοδος δράσης του Ευσέβιου, επισκόπου Καισαρείας.

267. Λεηλασία και καταστροφή των Αθηνών από τους Ερούλους.

270. Ακμή του ιστορικού Δεξίππου.

Ο άγιος Αντώνιος αποσύρεται στην έρημο.

271. Ο Πορφύριος γράφει το έργο «Κατά των Χριστιανών».

275. Βαρβαρικά φύλα εισβάλλουν στην αυτοκρατορία από όλες τις πλευρές.

280. Γεννιέται ο Ιάμβλιχος.

284. Ο Διοκλητιανός ανακηρύσσεται αυτοκράτορας.

290. Ο Λακτάντιος διδάσκει στη Νικομήδεια.

293. Οργάνωση της τετραρχίας: ο Διοκλητιανός κρατά τις ασιατικές επαρχίες με έδρα τη Νικομήδεια. Ο Μαξιμιανός αναλαμβάνει την Ιταλία και τη Ραιτία, ενώ ο Γαλέριος αναλαμβάνει τη διοίκηση των υπόλοιπων επαρχιών της Βαλκανικής και του Δούναβη και ο Κωνστάντιος ο Χλωρός τη διοίκηση της Βρετανίας, της Γαλατίας, της Ισπανίας και της Μαυριτανίας.

297. Επαρχιακή μεταρρύθμιση του Διοκλητιανού.

302. Εκδίωξη των χριστιανών από το στρατό.

Ο Ευσέβιος γράφει την «Εκκλησιαστική Ιστορία».

303. Τα πρώτα διατάγματα διωγμών των χριστιανών από τον Διοκλητιανό.

305. Παραιτούνται ο Διοκλητιανός και ο Μαξιμιανός.

306. Μετά το θάνατο του Κωνσταντίνου Χλωρού στο Εβόρακο της Βρετανίας οι λεγεώνες που στάθμευαν στην περιοχή αναγορεύουν αύγουστο το γιο του Κωνσταντίνο.

Εκστρατείες του Κωνσταντίνου εναντίον των Φράγκων και των Αλαμανών.

Ο άγιος Αντώνιος οργανώνει τη μοναστική ζωή.

307. Συμμαχία του Μαξεντίου και του Κωνσταντίνου.

Ο Λικίνιος Αύγουστος στη Δύση.

308. Ο Μαξέντιος εναντίον του Μαξιμιανού και του Κωνσταντίνου.

310. Ήττα και θάνατος του Μαξιμιανού.

311. Εκδίδεται από τους συναυτοκράτορες Γαλέριο, Κωνσταντίνο και Λικίνιο έδικτο με το οποίο αναστέλλονται οι διωγμοί εναντίον των χριστιανών και επιτρέπεται η ελεύθερη άσκηση της χριστιανικής λατρείας.

Πεθαίνει ο συναυτοκράτορας της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Γαλέριος.

Ο Λικίνιος και ο Μαξιμίνος μοιράζονται τις κτήσεις του.

312. Νίκη του Κωνσταντίνου επί του Μαξεντίου κοντά στη Μιλβία γέφυρα του ποταμού Τίβερη (κοντά στη Ρώμη). Πεθαίνει ο Μαξέντιος.

313. Σε έγγραφο του αυτοκράτορα Λικίνιου προς το διοικητή της Βιθυνίας περιλαμβάνεται και αναφορά σε συμφωνία του Λικίνιου με τον Κωνσταντίνο η οποία επιτεύχθηκε στη διάρκεια της παρουσίας και των δύο στο Μεδιόλανο, λίγους μήνες πριν. Με τη συμφωνία αυτή διακηρυσσόταν η αρχή της ανεξιθρησκίας μέσα στα όρια της αυτοκρατορίας.

314. Σύγκρουση ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και τον Λικίνιο.

Γεννιέται ο φιλόσοφος Λιβάνιος.

318. Ο Άρειος αρχίζει το κήρυγμά του.

Νόμοι εναντίον της μαγείας.

321. Η εκκλησία μπορεί να απελευθερώνει δούλους.

323. Ο Άρειος καταδικάζεται και διώχνεται από την Αλεξάνδρεια.

324. Μάχη της Αδριανούπολης και της Χρυσούπολης. Πεθαίνει ο Λικίνιος.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος μονοκράτορας.

325. Σύνοδος της Νικαίας. Εξορίζεται ο Άρειος.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ ΕΝΩΜΕΝΟΥ ΡΩΜΑΙΙΚΟΥ  ΚΡΑΤΟΥΣ

324 18 Σεπτεμβρίου: Ο Κωνσταντίνος μετά την παραίτηση του Λικίνιου παραμένει πλέον μόνος αυτοκράτορας μέχρι το θάνατό του, στις 22 Μαΐου του 337.

8 Νοεμβρίου: Τελετή θεμελίωσης της Κωνσταντινούπολης.

325 Συνέρχεται στη Νίκαια της Βιθυνίας η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος. Ασχολείται με το χριστολογικό θέμα και καταδικάζει τη διδασκαλία του Αρείου. Τέλος συντάσσει τα πρώτα επτά άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως.

327 Η Αγία Ελένη ανακαλύπτει τον τάφο του Ιησού και τον Τίμιο Σταυρό στην Ιερουσαλήμ.

328 Ο Μέγας Αθανάσιος εκλέγεται πατριάρχης Αλεξάνδρειας.

Πεθαίνει η αγία Ελένη, μητέρα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Α΄.

329 Γεννιέται ο άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός.

330 11 Μαΐου: Εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης.

Πεθαίνει ο Ιάμβλιχος, νεοπλατωνικός φιλόσοφος με ιδιαίτερα μυστικιστικές αντιλήψεις.

Γεννιέται ο άγιος Βασίλειος Καισαρείας.

331 Γεννιέται ο Ιουλιανός, γιος του Ιουλίου Κωνστάντιου, αδερφού του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Βασιλίνας.

332 Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α΄ χορηγεί δωρεάν σίτο στους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης.

333 Ο καίσαρας Κωνστάντιος εγκαθίσταται στην Αντιόχεια για να είναι δυνατή η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του περσικού κινδύνου.

335 Εγκαινιάζεται στην Ιερουσαλήμ ο Ναός της Αναστάσεως.

336 Πεθαίνει ο Άρειος.

337 22 Μαΐου: Πεθαίνει στην Κωνσταντινούπολη ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α΄. Λίγο πριν βαφτίζεται χριστιανός.

9 Σεπτεμβρίου: Ο Κωνστάντιος ανακηρύσσεται αυτοκράτορας του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους, ενώ ο Κωνσταντίνος Β΄ του Δυτικού.

Παραμένει στο θρόνο μέχρι τις 3 Νοεμβρίου του 361, οπότε πεθαίνει έπειτα από σύντομη ασθένεια σε ηλικία μόλις σαράντα ετών.

340 Ο Κώνστας σε μάχη που γίνεται στην Ακυλήια της Ιταλίας νικά τον αδερφό του Κωνσταντίνο Β΄ και ανακηρύσσεται αυτοκράτορας του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους.

Ιδρύεται η πρώτη γυναικεία μονή.

Ο Σαπώρ Β΄, βασιλιάς της Περσίας, διστάζει διωγμούς των χριστιανών του κράτους του.

341 Απαγορεύονται οι θυσίες.

344 Γεννιέται ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

347 Γεννιέται στη Γαλικία της Ισπανίας ο Θεοδόσιος (Α΄).

348 Γεννιέται ο άγιος Ιερώνυμος.

Αποτυχημένη προσπάθεια των Περσών, με αρχηγό τον Σαπώρ, να καταλάβουν τη Νισιβή.

Ο επίσκοπος Ουλφίλας μεταφράζει την Αγία Γραφή στα γοτθικά.

354 Γεννιέται ο άγιος Αυγουστίνος.

Ο ρήτορας Λιβάνιος αρχίζει να διδάσκει στην Αντιόχεια. Ο Λιβάνιος διδάσκει τον Ιουλιανό, τον Μέγα Βασίλειο και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο.

Γεννιέται στην Αντιόχεια ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, γιος του Σεκούνδου και της Ανθούσας.

355 Ο Ιουλιανός επισκέπτεται την Αθήνα, όπου μυείται στα Ελευσίνια Μυστήρια.

Εισβολή των Σάλιων, των Αλαμανών και των Σαξώνων στη Γαλατία.

Ο Ιουλιανός ξανακυριεύει την Κολωνία.

Ο Κωνστάντιος διατάζει το κλείσιμο των ειδωλολατρικών ναών.

357 Ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος αποφασίζει οι συγκλητικοί των επαρχιών Αχαΐας, Μακεδονίας και Δακίας να μετέχουν στη σύγκλητο της Κωνσταντινούπολης και όχι πλέον της Ρώμης. Λίγο μετά επισκέπτεται τη Ρώμη, σε μια προσπάθεια να ανασυνδέσει το παρόν της αυτοκρατορίας με το ένδοξο παρελθόν της.

Σημαντική νίκη του Ιουλιανού στο Στρασβούργο εναντίον των Φράγκων και άλλων γερμανικών φύλων. Λίγο μετά αναγνωρίζει στους Σάλιους Φράγκους την κατοχή της Τοξανδρίας.

Δημιουργείται ο θεσμός του έπαρχου της πόλης.

360 Περίοδος ακμής του διάσημου στην εποχή του γιατρού Ορειβάσιου από την Κύπρο, που υπήρξε μαθητής του Ζήνωνα.

361 3 Νοεμβρίου: Πεθαίνει ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος. Ο Ιουλιανός ανακηρύσσεται αυτοκράτορας του ρωμαϊκού κράτους. Θα παραμείνει στο θρόνο μέχρι τις 26 Ιουνίου του 363.

Ο Ιουλιανός με διάταγμά του ανοίγει και πάλι τους ειδωλολατρικούς ναούς.

362 Ιούνιος: Με διάταγμα του Ιουλιανού αποτελεί πλέον κρατική αρμοδιότητα ο διορισμός των καθηγητών στις φιλοσοφικές σχολές, ενώ συγχρόνως απαγορεύεται η διδασκαλία στους χριστιανούς.

363 Ο Ιουλιανός απαγορεύει την τέλεση χριστιανικών κηδειών στη διάρκεια της ημέρας.

Μάρτιος αρχές: Ο Ιουλιανός, επικεφαλής πολυάριθμου στρατού, διαβαίνει τον ποταμό Ευφράτη και κατευθύνεται προς τη Βαβυλώνα.

Μάρτιος τέλη: Ο στρατός του Ιουλιανού συναντάται κοντά στο Καλλίνικον των ανατολικών συνόρων της αυτοκρατορίας με το στόλο που είχε αναπλεύσει τον ποταμό Τίγρη.

Αντικειμενικός σκοπός είναι να καταληφθεί η Κτησιφών, πρωτεύουσα των Περσών.

Μάιος: Ο βυζαντινός στρατός στην Κτησιφώντα. Καθώς όμως αδυνατεί να την καταλάβει με την πρώτη έφοδο, ο Ιουλιανός αναγκάζεται να οπισθοχωρήσει.

26 Ιουνίου: Ο Ιουλιανός μετέχει σε συμπλοκή με Πέρσες ιππείς στη διάρκεια της οποίας τραυματίζεται θανάσιμα. Η πληροφορία που υπάρχει στις περσικές πηγές ότι τον χτύπησε χριστιανός στρατιώτης δεν είναι δυνατόν να ελεγχθεί.

27 Ιουνίου: Ο Ιοβιανός ανακηρύσσεται αυτοκράτορας του ρωμαϊκού κράτους. Θα παραμείνει στο θρόνο μέχρι τις 16 Φεβρουαρίου του 364.

364 26 Φεβρουαρίου: Ο Βαλεντινιανός γίνεται αυτοκράτορας του ρωμαϊκού κράτους. Από τις 28 Μαρτίου είναι αυτοκράτορας μόνο του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους. 28 Μαρτίου: Ο Ουάλης ανακηρύσσεται αυτοκράτορας του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους. Παραμένει στο θρόνο μέχρι τις 9 Αυγούστου του 378, οπότε σκοτώνεται στη διάρκεια της μάχης της Αδριανούπόλης εναντίον των Γότθων.

366 27 Μαΐου: Ο σφετεριστής του θρόνου Προκόπιος δολοφονείται και έτσι σταματά η στάση.

367-370 Ο αυτοκράτορας Ουάλης διευθύνει με επιτυχία τις επιχειρήσεις εναντίον των Γότθων στο σύνορο του Δούναβη.

370 Ο Μέγας Βασίλειος εκλέγεται επίσκοπος Καισαρείας.

373 Ο άγιος Αμβρόσιος γίνεται επίσκοπος Μεδιολάνων.

374 Ο μετέπειτα αυτοκράτορας Θεοδόσιος διακρίνεται σε στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των Σαρματών.

375 Γεννιέται στην Κυρηναϊκή ο Συνέσιος, μετέπειτα επίσκοπος της κυρηναϊκής Πτολεμαΐδας, ο οποίος θα αναδειχθεί ως ο πλέον σπουδαίος νεοπλατωνικός φιλόσοφος της εποχής του.

Οι Ούννοι διαβαίνουν το Βόλγα και επιτίθενται στο οστρογοτθικό κράτος της Ουκρανίας.

376 Καθιερώνεται στο ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας ο εορτασμός των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου.

378 9 Αυγούστου: Ήττα των υπό τον αυτοκράτορα Ουάλη βυζαντινών στρατευμάτων από τους Γότθους κοντά στην Αδριανούπολη. Ο αυτοκράτορας σκοτώνεται στη διάρκεια της μάχης.

Ο αυτοκράτορας του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους, Γρατιανός, διορίζει τον Θεοδόσιο magister equitum και λίγο αργότερα αυτοκράτορα του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους.

379 19 Ιανουαρίου: Ο Θεοδόσιος Α΄ ανακηρύσσεται αυτοκράτορας του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους και στις 6 Σεπτεμβρίου του 394 όλου του κράτους. Θα παραμείνει στο θρόνο μέχρι τις 17 Ιανουαρίου του 395.

Πεθαίνει ο άγιος Βασίλειος επίσκοπος Καισαρείας σε ηλικία 49 ετών.

Πεθαίνει ο βασιλιάς της Περσίας Σαπώρ Β΄. Οι σχέσεις Βυζαντίου και Περσίας βελτιώνονται την περίοδο των διαδόχων του.

Καταστροφικές επιδρομές των Γότθων, των Αλανών και των Ούννων στη Βαλκανική.

380 27 Φεβρουαρίου: Με διάταγμα του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α΄ ο χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία του κράτους.

318 Συγκαλείται στην Κωνσταντινούπολη η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία καταδικάζει τον αρειανισμό. Η ίδια σύνοδος αποφασίζει την ύψωση της επισκοπής Κωνσταντινούπολης σε πατριαρχείο.

382 3 Οκτωβρίου: Ο Θεοδόσιος συνάπτει συνθήκη ειρήνης με το Γότθο ηγεμόνα Φριτιγέρνη, με την οποία αποδέχεται την εγκατάσταση των Γότθων στην περιοχή μεταξύ του Δούναβη και του όρους Αίμου.

383 Ο μεγαλύτερος γιος του Θεοδοσίου, Αρκάδιος, αναγορεύεται αύγουστος.

384 Ο άγιος Ιερώνυμος αρχίζει να μεταφράζει την Αγία Γραφή στα λατινικά (Vulgata).

386 Τα βυζαντινά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Αμίδα (σημ. Ντιγιαρμπεκίρ) και τη Θεοδοσιούπολη (σημ. Ερζερούμ).

390 Πεθαίνει ο άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός.

Η στάση στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης καταπνίγεται στο αίμα έπειτα από διαταγή του Θεοδοσίου Α΄. Ο επίσκοπος Μεδιολάνων Αμβρόσιος απαιτεί από τον αυτοκράτορα να ζητήσει δημόσια συγγνώμη.

Ο Θεοδόσιος απαγορεύει την ειδωλολατρία.

Καταστρέφεται το Σεράπειο στην Αλεξάνδρεια.

Αναγνωρίζεται στους ναούς το δικαίωμα του ασύλου. Ο Στηλίχωνας συντρίβει τους Αλανούς, τους Βαστάρνους, τους Γότθους και τους Ούννους στο Δούναβη.

Ο μικρότερος γιος του Θεοδοσίου Α΄, Ονώριος, αναγορεύεται αύγουστος.

394 Καταργούνται οι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Δημοσιεύεται το ιστορικό έργο του Αμμιανού Μαρκελλίνου.

395 Πεθαίνει ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος.

17 Ιανουαρίου: Ο Αρκάδιος ανακηρύσσεται αυτοκράτορας του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους, θα παραμείνει στο θρόνο μέχρι την 1η Μαΐου του 408.

Οι Ούννοι εισβάλλουν στη Μικρά Ασία και φτάνουν μέχρι την Αντιόχεια.

Νοέμβριος: Δολοφονείται ο Ρουφίνος από τους στρατιώτες του Γότθου Γαϊνά. Τον διαδέχεται ο ευνούχος Ευτρόπιος.

396 Επιθέσεις των Βησιγότθων του Αλάριχου στη Μακεδονία, τη Θεσσαλία, την κεντρική Ελλάδα και την Πελοπόννησο.

Καταργούνται τα Ελευσίνια Μυστήρια.

397 Ο βυζαντινός στρατός υπό τον Στηλίχωνα, αν και κυκλώνει τους Βησιγότθους του Αλάριχου στη Φολόη, τελικά δεν πετυχαίνει αποφασιστική νίκη. Οι Βησιγότθοι διαφεύγουν στην Ήπειρο. Ως αποτέλεσμα αυτής της ενέργειας ο αυτοκράτορας Αρκάδιος αναγκάζεται να παραχωρήσει στον Αλάριχο εδάφη του Ιλλυρικού και στον ίδιο το Γότθο αρχηγό τον τίτλο του magister militum per Illyricum.

398 Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ανέρχεται στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης.

399 Επανάσταση των Γότθων της Φρυγίας έπειτα από υποκίνηση του Γαϊνά. Ο Ευτρόπιος ανατρέπεται από τον Γαϊνά και εξορίζεται στην Κύπρο.

Ο πολιτικός ανταγωνισμός ανάμεσα στη φιλογερμανική παράταξη του Καισάριου και στην αντιγερμανική του Αυρηλιανού και του Σατουρνίνου καταλήγει στην επικράτηση της πρώτης.

400 Οι Γότθοι οι οποίοι είχαν καταλύσει στην Κωνσταντινούπολη εγκλωβίζονται μέσα στην πόλη και κατασφάζονται από τον οργισμένο όχλο. Ο πιστός στην κυβέρνηση Γότθος Φραβίτας ματαιώνει επιχείρηση του Γαϊνά να περάσει τον Ελλήσποντο.

403 Εξορίζεται ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

404 Με ενέργειες του πατριάρχη Αλεξάνδρειας Θεόφιλου και της αυτοκράτειρας Ευδοξίας εξορίζεται για δεύτερη φορά ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην Κουκουσό της Καππαδοκίας.

Πεθαίνει η αυτοκράτειρα Ευδοξία.

405 Απαγορεύονται με αυτοκρατορικό διάταγμα οι μονομαχίες στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης.

407 14 Σεπτεμβρίου: Πεθαίνει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος στα Κόμανα του Πόντου.

Ο Αλάριχος συνεχίζει τις επιδρομές του στην Ήπειρο.

408 1 Μαΐου: Ο Θεοδόσιος Β΄ ανακηρύσσεται αυτοκράτορας του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους (Βυζάντιο). Θα παραμείνει στο θρόνο μέχρι τις 28 Ιουλίου του 450.

Ο Ανθέμιος αρχίζει να οχυρώνει την Κωνσταντινούπολη με ισχυρό τείχος, πιο γνωστό ως θεοδοσιανό. Η ανέγερσή του ολοκληρώνεται έπειτα από πέντε περίπου χρόνια. Σημαντικά τμήματα του τείχους σώζονται σε καλή κατάσταση (2003).

410 Οι Βησιγότθοι υπό τον Αλάριχο καταλαμβάνουν και λεηλατούν τη Ρώμη.

412-426 Ο άγιος Αυγουστίνος συγγράφει το «De civitate Dei».

413 Αρχίζει η κατασκευή του θεοδοσιανού Τείχους στην Κωνσταντινούπολη. Το έργο ολοκληρώνεται το 447.

415 Σφαγιάζεται η φιλόσοφος Υπατία από φανατικούς για πολιτικούς λόγους στην Αλεξάνδρεια.

Πεθαίνει ο επίσκοπος Κυρήνης Συνέσιος.

420 Πεθαίνει ο άγιος Ιερώνυμος.

421 Η Αθηναΐδα, κόρη του Λεόντιου, παντρεύεται τον Θεοδόσιο Β΄ και παίρνει το όνομα Ευδοκία.

425 Ιδρύεται από τον Θεοδόσιο Β΄ πανεπιστήμιο στην Κωνσταντινούπολη και οργανώνεται η ανώτατη εκπαίδευση.

428 Ο Νεστόριος γίνεται πατριάρχης Κωνσταντινούπολης και ύστερα από μικρό χρονικό διάστημα ο κύριος εισηγητής της αίρεσης του νεστοριανισμού.

430 Πεθαίνει ο άγιος Αυγουστίνος.

431 Συνέρχεται στην Έφεσο η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος και καταδικάζεται ο νεστοριανισμός.

Πεθαίνει ο Παλλάδιος από την Ελενόπολη, συγγραφέας του «Λαυσιακού». Το έργο αυτό αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή για τον πρώιμο μοναχισμό.

Αρχίζει στη Θεσσαλονίκη η ανέγερση της βασιλικής της Παρθένου της Αχειροποιήτου. Η εκκλησία ολοκληρώνεται το 450.

435 Συνθήκη ανάμεσα στους Ούννους και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία (συνθήκη του Μάργου), σύμφωνα με την οποία η αυτοκρατορία υποχρεώνεται σε ετήσια καταβολή 700 λίτρων χρυσού και σε απελευθέρωση των Ούννων αιχμαλώτων.

438 15 Φεβρουαρίου: Δημοσιεύεται ο Θεοδοσιανός Κώδικας.

Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος αρχίζει να διδάσκει στην Αθήνα. Ο Πρόκλος (410-485) συνδυάζει τη μεταφυσική με την Ευκλείδειο Γεωμετρία και ανάγει το νεοπλατωνισμό στην πληρέστερη μορφή του.

439 Ολοκληρώνεται η κατασκευή του Θεοδοσιανού Τείχους, το οποίο ενισχύεται με βαθιά τάφρο.

Οι Βάνδαλοι καταλαμβάνουν την Καρχηδόνα και ολοκληρώνουν την κατάληψη της βόρειας Αφρικής.

Ο Θεοδόσιος Β΄ με παρότρυνση του έπαρχου Κύρου αποφασίζει και επιτρέπει τη χρήση, παράλληλα με τη λατινική, της ελληνικής στη σύνταξη των διαθηκών. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τον εξελληνισμό της αυτοκρατορίας.