Χειμερινό Ηλιοστάσιο Ένα Μακροκοσμικό και Μικροκοσμικό Φαινόμενο.

Εδώ και χιλιάδες χρόνια, το ενδιαφέρον του ανθρώπου για τα φυσικά-αστρονομικά φαινόμενα διατηρείται αναλλοίωτο κι έντονο, όχι μόνον για το οπτικό ενδιαφέρον που αυτά τα φαινόμενα μπορεί να έχουν αλλά κυρίως γιατί ενσωματώνουν μία ιδιαίτερη συμβολική σημασία, το κάθε φαινόμενο για τον δικό του λόγο.Από αυτή την προσέγγιση δεν θα μπορούσε να λείπει το χειμερινό ηλιοστάσιο, η μία και μοναδική μέρα του χρόνου κατά την οποία ο ήλιος “στέκεται” στον ουρανό και τότε η ημερήσια ηλιοφάνεια βρίσκεται στη μικρότερη διάρκειά της, ενώ αντίστοιχα η νύχτα έχει τη μέγιστη διάρκειά της. Ημερολογιακά, το χειμερινό ηλιοστάσιο ορίζεται κάθε έτος μεταξύ της 21ης και 22ας Δεκεμβρίου για το βόρειο ημισφαίριο και αντίστροφα, μεταξύ της 21ης και 22ας Ιουνίου για το νότιο ημισφαίριο. Μικρή απόκλιση υπήρξε περί το 45 π.κ.χ. όταν ο Ιούλιος Καίσαρας όρισε στο Ιουλιανό ημερολόγιο την 25η Δεκεμβρίου ως επίσημη ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου, δίνοντας έτσι τη βάση για σημαντικούς ιστορικούς-θρησκευτικούς συνειρμούς λίγες δεκαετίες αργότερα…
Από τις απαρχές σχεδόν των οργανωμένων κοινωνιών, η συγκεκριμένη ημέρα κατείχε ιδιαίτερη θέση στο σύνολο των περιοδικών δρώμενων που σχετίζονταν με αστρονομικά φαινόμενα. Κυρίως, η ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου συνοδευόταν πάντοτε από μικρές ή μεγάλες εορταστικές εκδηλώσεις κυριολεκτικά σε κάθε σημείο του πλανήτη και σε αρκετές εξ αυτών, ο συμβολισμός δεν αφορούσε μόνον στην τίμηση της “γέννησης” του ηλίου αλλά ακόμα και στην αρχή του ημερολογιακού έτους.

Στον δυτικό κόσμο, η ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου εορταζόταν ήδη από την αρχαιότητα με σημαντικές κατά τόπους εορτές (έντονα παγανιστικές). Οι αρχαίοι ρωμαίοι γιόρταζαν τα Βρουμάλια ως ημέρα τιμής του θεού Διονύσου-Βάκχου, τα οποία είχαν διάρκεια ενός μήνα κι έληγαν την μικρότερη ημέρα του έτους “bruma”, από την οποία πήραν και την ονομασία τους. Οι αρχαίες Γερμανικές και Σκανδιναβικές φυλές γιόρταζαν ήδη από την πρώιμη μεσαιωνική εποχή την παγανιστική εορτή Yule που επηρέασε έντονα τα μετέπειτα εορταστικά δρώμενα των Χριστουγέννων. Στην αρχαία Ελλάδα, γιορτάζονταν τα Λήναια που έληγαν την ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου, όπου ο θεός Διόνυσος κομματιάζονταν από τις Μαινάδες και στη συνέχεια, επανεμφανιζόταν ο θεός Διόνυσος ως βρέφος, αναγεννημένος πλέον. Στην ύστερη ρωμαϊκή αυτοκρατορία γιορτάζονταν η γέννηση του αήττητου Ήλιου (dies natalis solis invicti), ως κατάλοιπο της εορτής γέννησης του προχριστιανικού Ζωροαστρικού θεού Μίθρα. Αυτή η σημαντική εορτή, μερικούς αιώνες μετά έγινε η αφορμή για την τοποθέτηση της ημερομηνίας γέννησης του Ιησού στις 25 Δεκεμβρίου (αν και οι πρώτοι χριστιανοί, θεωρούσαν γενικότερα τον εορτασμό των γενεθλίων ως παγανιστική εορτή και ως εκ τούτου απαγορευόταν να γιορτάζουν ακόμα και τη γέννηση του Ιησού…). Στην αρχαία Αίγυπτο, κατά τη συγκεκριμένη ημέρα εορταζόταν ο θάνατος και η επαναγέννηση του θεού Όσιρη. Τέλος, σε διάφορα δρυϊδικά και νεοπαγανιστικά κινήματα, κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο γιορτάζεται η ημέρα επαναγέννησης του μεγάλου κερασφόρου θεού Cernunnos.

Συνολικά, παρατηρούμε πως το χειμερινό ηλιοστάσιο ενσωμάτωνε πάντοτε ιδιαίτερη συμβολική σημασία, ως ημέρα λατρείας του “θεού” ήλιου και της γέννησής του. Αξίζει δε να σημειωθεί πως η λατρεία της γέννησης του ήλιου δεν υπήρξε κάποιο περιορισμένο τοπικό εθιμοτυπικό δρώμενο αλλά παγκόσμιο λατρευτικό φαινόμενο που εκδηλώθηκε ποικιλοτρόπως ανά τους αιώνες και διατηρείται αναλλοίωτο έως σήμερα.Πέραν των διαφόρων λατρευτικών εκδηλώσεων προς τιμή της γέννησης του Ήλιου, ολόκληρα μεγαλιθικά μνημεία είχαν κατασκευαστεί σύμφωνα με το χειμερινό ηλιοστάσιο, όπως το New Grange στην Ιρλανδία, σε ένα σημείο του οποίου υπάρχει ευθυγράμμιση με τον ήλιο που ανατέλλει και του Stonehenge στην Αγγλία, σε ένα σημείο του οποίου υπάρχει ευθυγράμμιση με τον ήλιο που δύει κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο.Αν και η συγκεκριμένη ημέρα πάντοτε συνδεόταν με επιφανειακά “κοσμικά” δρώμενα, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως κάθε τέτοια εκδήλωση έχει και μία έντονη εσωτερική σημασία, καθώς οι διάφορες λατρευτικές εκδηλώσεις των αστρονομικών φαινομένων, αποτελούν ξεκάθαρες προβολές και εξωτερικεύσεις του εσωτερικού μας κόσμου. Σε ζητήματα λοιπόν πιο εσωτερικής φύσεως, το χειμερινό ηλιοστάσιο αποτελεί μία σημαντική ημέρα μετάβασης από ένα χαμηλό συνειδησιακό επίπεδο σε κάποιο άλλο ανώτερο, πάντοτε με βασικό θέμα την απαλλαγή από το σκοτάδι της καθημερινότητας, των λανθασμένων επιλογών, τη συμβολική νίκη του καλού έναντι του κακού, το πέρασμα από μία περίοδο πλειοτροπικά φθίνουσας πορείας, σε μία νέα περίοδο ανάπτυξης, εξέλιξης, ανόδου και αναγέννησης. Σε διάφορα εσωτερικά τάγματα και παραδόσεις, η συγκεκριμένη ημέρα είναι αφιερωμένη σε τελετές και αλληγορικά δρώμενα που σκοπό έχουν να υμνήσουν και να αναδείξουν τη γέννηση του συμβολικού φωτός μέσα μας και τη νίκη του έναντι του συμβολικού σκότους.

Θα μπορούσαμε επίσης να συνδέσουμε με ασφάλεια τη συγκεκριμένη ημέρα μετάβασης από τη βασιλεία του σκότους στη γέννηση του φωτός με τον πιο σημαντικό ίσως ερμητικό νόμο, αυτό που εν συντομία ορίζεται ως “όπως επάνω, έτσι και κάτω”, που είναι καταγεγραμμένο στον σμαράγδινο πίνακα του Ερμή του Τρισμέγιστου, νόμος που αποτελεί επίσης και μία από τις 7 αρχές του ερμητικού Κυμβαλείου για το οποίο έχει ήδη γίνει αναφορά. Σύμφωνα λοιπόν με αυτόν τον ερμητικό νόμο, υπάρχει μία άρρηκτη σχέση μεταξύ Μακρόκοσμου (σύμπαντος) και Μικρόκοσμου (ανθρώπου) και όλα όσα συμβαίνουν στο σύμπαν, αναλογικά συμβαίνουν και στον άνθρωπο (μικρογραφία του σύμπαντος), ως κοσμικές αντανακλάσεις.Πέραν της προφανούς σύνδεσης αυτής της κατάστασης με τα κοσμικά φαινόμενα, παρατηρούμε πως επιβεβαιώνεται και μία σημαντική θέση της κβαντικής φυσικής, το ότι στο σύμπαν τα πάντα συνδέονται μεταξύ τους, το γνωστό “Εν το Παν” που πρώτος εισήγαγε ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Ξενοφάνης, καθώς τα διάφορα κοσμικά φαινόμενα έχουν την αστρονομική τους εκδήλωση αλλά και όμοια εκδήλωση σε επίπεδο ανθρώπου.Αρκετά αστρονομικά φαινόμενα και ιδίως τα 2 ηλιοστάσια και οι 2 ισημερίες του έτους, έχουν την αναλογία τους σε ατομικό-μικροκοσμικό επίπεδο και υπό αυτή την ερμητική οπτική, ένεκα της ημέρας, θα ήταν χρήσιμο να προσθέσουμε ακόμη ένα βήμα στην αυτογνωσιακή μας πορεία, καθώς η συγκεκριμένη ημέρα αποτελεί για τον καθένα μας μία άριστη ευκαιρία ενδοσκόπησης, απολογισμού και καθορισμού της νέας μας πορείας. Ακόμη λοιπόν και σε προσωπικό επίπεδο, υπό τον συμβολισμό της γέννησης της ίδιας της Ζωής, θα ήταν χρήσιμο να ορίσουμε ο καθένας ξεχωριστά την προγενέστερη εξέλιξή του ως ένα χαμηλό, απερχόμενο στάδιο και με εφόδιο το ρητό “ο εχθρός του καλού λέγεται καλύτερο”, να δημιουργήσουμε νέα όνειρα, νέους στόχους και επιδιώξεις εξέλιξης, ιδίως σε πνευματικό επίπεδο, κάτι που έχουμε απόλυτη ανάγκη σε κάθε έκφραση της ζωής μας.