Το παλάτι του Πριάμου και η Τροία ως Πολιτεία στην Ιλιάδα

Η Tροία στην γεωγραφική αποτύπωσή της περιγράφεται με τα επίθετα «απόκρημνη», «υψίπυλη», «ομορφοτειχισμένη», «πολυανεμισμένη» (ευάερη ), «μεγαλόπρεπη8», ώστε ο αναγνώστης ν’ αποκτά μια πρώτη εικόνα γι’ αυτή, συχνά όμως ονομάζεται και «ιερή πόλη» δημιουργώντας την αίσθηση ότι πρόκειται για πανάρχαια και σπουδαία πόλη . Στην ειδικότερη περιγραφή της η πόλη, όπως άλλωστε οι περισσότερες πολιτείες της μυκηναϊκής περιόδου, περιγράφεται να έχει ακρόπολη στο υψηλότερό της σημείο που την ονομάζουν Πέργαμο :
« από την Πέργαμο ο Πριαμίδης Πάρις
περήφανος κατέβαινε με πόδια φτερωμένα» Ζ – 511,2.


Ολόκληρη η πόλη, περιστοιχίζεται από υψηλά και δυνατά τείχη με πολλές «προβολές» ( «πύργους») και πύλες (Δαρδάνειες, Σκαιές…) . Η μεγαλόπρεπη κατασκευή των τειχών δείχνει να είναι παλαιά, αφού όπως αναφέρεται κτίστηκαν από θεούς, τον Φοίβο και τον Ποσειδώνα, στον βασιλιά Λαομέδοντα:

«Τον Λαομέδοντα εδουλεύσαμε σταλμένοι από το Δία
για χρόνο έναν με ρητόν μισθόν, στους ορισμούς του.
Και εγώ των Τρώων έχτισα τείχος πλατύ και ωραίο
ολόγυρα στην πόλη τους, απόρθητη να γίνει.»
Φ – 444,8

Οι πύλες του τείχους έχουν ονομασίες και οι πύργοι λειτουργούν ως θέσεις επίβλεψης των πολεμικών επιχειρήσεων :

«όλοι των Τρώων αρχηγοί και σύμβουλοι εκαθόνταν
στον πύργο των Σκαιών Πυλών……..»
Γ -150

Ο πύργος των Σκαιών Πυλών δίνει την δυνατότητα άμεσης παρατήρησης των Αχαιών πολεμιστών από τον βασιλιά της πόλης Πρίαμο, συνεπώς στο σημείο εκείνο τα τείχη δεν πρέπει να ήταν αρκετά ψηλά, για να είναι ευδιάκριτοι οι άνθρωποι, ενώ, όπως αναφέρει ο ποιητής, κοντά σ’ αυτές τις πύλες(τις Σκαιές), υπήρχε ένας «φράξος» ως χαρακτηριστικό σημείο :

«στις Σκαιές Πύλες έφτασε ο Έκτωρ και στον φράξο»
Ζ -237

Ο συγκεκριμένος πύργος χρησιμοποιείται και από άλλα πρόσωπα που δεν έχουν κανένα διοικητικό ρόλο π.χ. η Ανδρομάχη παρατηρεί από εκεί τις συγκρούσεις, συνεπώς μπορούμε να υποθέσουμε ότι διέθετε την καλύτερη δυνατότητα θέασης προς το πεδίο της μάχης. Μαθαίνουμε όμως ότι το τείχος διέθετε κι άλλους πολλούς πύργους, που ίσως έφεραν τις ονομασίες από τις πύλες που βρίσκονται κοντά :

«και όσες φορές με σκίρτημα προς τις Δαρδάνιες Πύλες
εχύνετο (ο Έκτωρ) να πεταχθεί στους πύργους αποκάτω
να τον βοηθήσουν άνωθεν εκείνοι με τα ακόντια
πρόφτανε (ο Αχιλλεύς) και τον έσπρωχνε κατά την πεδιάδα ….»
Χ 194-6

Η εικόνα της συνολικής περιτείχισης της πόλης πρέπει να ήταν επιβλητική, διότι, όταν ο ποιητής επιχειρεί να συνδέσει τον θανατο του Έκτορα με την άλωση της Τροίας, αναφέρει την εντυπωσιακή εικόνα της «φλεγόμενης Τροίας»:

«και εφαίνονταν σαν να έτρωγαν οι φλόγες
πατόκορφα τα υψηλά πυργώματα της Τροίας
Χ 409-410

Πρέπει όμως να υποθέσουμε ότι το τείχος απλωνόταν σε μεγάλη έκταση και είχε τις «αδυναμίες» του, τα προσβάσιμά του σημεία, για τα οποία οι Τρώες ανησυχούσαν.
Αυτά μάλιστα ήταν ορατά ακόμη και στους εχθρούς γιατί όπως πληροφορούμαστε έγιναν στόχος των επιθέσεών τους, τις οποίες αναφέρει η Ανδρομάχη στον Έκτορα :

«κι εκεί στην αγριοσυκιά τους άνδρες στήσε όπου ‘ναι
η πόλις καλοανέβατη, καλόπαρτο το τείχος
τρεις το δοκίμασαν φορές των Αχαιών οι πρώτοι»
Ζ – 433
Κατά την περιγραφή του εσωτερικού της πόλης μαθαίνουμε ότι στην ακρόπολη, υπάρχει ναός μεγαλοπρεπής της Αθηνάς («θείος ναός») :


«και συ στην πόλη ν’ ανεβείς και λέγε της μητρός μας ….
επάνω στην ακρόπολη και τον ναό το θείο ……
της γλαυκομάτας Αθηνάς με το κλειδί ν’ ανοίξει…….»
Ζ -88


Η θέση του ναού προσδιορίζεται ξανά και πιο κάτω:


« και οπόταν στην ακρόπολιν και στον ναόν εφτάσαν
η καλοπρόσωπη Θεανώ τους άνοιξε την θύραν»
Ζ - 297

Μάλιστα στην Ε-445 αναφέρεται ότι στην ακρόπολη υπήρχε και ένας άλλος ναός αφιερωμένος στον Φοίβο (Απόλλων) :

«και από το πλήθος έπαιρνε ο Απόλλων τον Αινεία
εις την αγία Πέργαμο (ακρόπολη) όπου είχε τον ναό του
και η τοξοφόρα Άρτεμη με την Λητώ στα βάθη
του ιερού τον έγιαναν……………………………….»
Ε-445-448

Στο ίδιο γεωγραφικό σημείο, στην ακρόπολη, υπήρχε το παλάτι του Πριάμου που αποτελεί ένα συγκρότημα πολυτελών κτιρίων :

«Και ως έφτασε στο μέγαρο το ωραίο του Πριάμου
με σκαλισμένες αίθουσες κτισμένο, κι ήσαν μέσα
θάλαμοι καλοσκάλιστοι μαρμάρινοι πενήντα,
όλοι κτισμένοι σύνεγγυς και αυτού μέσα εκοιμόνταν
με τες μνηστές γυναίκες τους, οι παίδες του Πριάμου
και απ’ τα’ άλλο μέρος στην αυλή, αντίκρυς, εις τ’ ανώγι
θάλαμοι καλοσκάλιστοι μαρμάρινοι εκτισθήκαν
δώδεκα σύνεγγυς αυτοί και αυτού πάλι εκοιμόνταν
με τις σεβάσμιες κόρες του οι αγαπητοί γαμβροί του…» Ζ – 243 –250

Το συγκρότημα είχε ξεχωριστά κτίσματα για το καθένα βασιλικό γόνο :

«Ο Έκτωρ προς τα δώματα κινούσε του Αλεξάνδρου
που ωραία τα ‘χε κάμει αυτός με διαλεχτούς τεχνίτες
κι ήσαν τότε εξαίσιοι στην κάρπιμην Τρωάδα,
αυλήν εις την ακρόπολη και θάλαμον και δώμα
του έκτισαν στου Έκτορος σιμά και του Πριάμου»
Ζ 313-317

Οι θάλαμοι που μνημονεύονται είναι αυτόνομα κτίσματα με όλους τους λειτουργικούς χώρους, αφού όπως πληροφορούμαστε οι διαμένοντες εκεί ασχολούνται με διάφορες εργασίες :

«η Ελένη η Αργεία κάθονταν και ολόγυρα γυναίκες
κι έφτιαναν έργα αμίμητα καθώς τις οδηγούσε» (κεντήματα)
Ζ - 324

Την Ελένη τη συναντάμε και αλλού να ασχολείται στο παλάτι με υφαντικές εργασίες :

«την ήβρε όπου ύφαινε διπλό μεγάλο υφάδι
πορφύριο κι επάνω του κεντούσε τους πολέμους
των χαλκοφόρων Αχαιών, των ιπποδάμων Τρώων….»
Ζ 125 – 127

Το παλάτι του Πριάμου διαθέτει και εφεδρικούς χώρους, όπως π.χ. τον «μυροβόλο θάλαμο» :

«στον μυροβόλο θάλαμο ωστόσο αυτός κατέβη
κέδρινον, υψηλοσκέπαστο, που είχε κειμήλια πλήθος»
Ω 191

Όμως και η ίδια η Τροία, ως πολιτεία(εσωτερικά), περιγράφεται επίσης και αυτή :

«και ως τ’ άκουσε ο Έκτορας πετάχθη από το δώμα
πάλι στους δρόμους τους λαμπρούς πουχε περάσει πρώτα
κι έφθασε, την πολύχωρη περνώντας πολιτεία στες Πύλες
τες Σκαιές…» Ζ- 390

Μια ανάλογη διέλευση της πολιτείας έχουμε και από τον βασιλιά Πρίαμο, ο οποίος αφού ζέψει την άμαξα στα «υψηλά δώματα», δηλαδή στους βασιλικούς στάβλους, για να μεταφέρει τα λύτρα, κατόπιν κατεβαίνει με το αμάξι, τα άλογά του και μαζί όλους τους συγγενείς του, διασχίζοντας την πόλη .
Η κατάβαση με άρμα και πολλούς συνοδούς δηλώνει ότι υπήρχαν ευρύχωροι δρόμοι, οι οποίοι συνέδεαν την πόλη με την ακρόπολη και κυρίως με το παλάτι . Κάποιος από αυτούς τους δρόμους, πιθανότατα ο πιο κεντρικός, είχε αφετηρία το παλάτι και στη συνέχεια αφού διέσχιζε όλη την πόλη, έφτανε στην πύλη των τειχών και από εκεί συνέχιζε χαμηλά μέσα στην πεδιάδα (απ’ εκεί οι ακόλουθοί του Πριάμου μετά γυρίζουν πίσω).

Το ίδιο δρομολόγιο γίνεται ανάστροφα όταν ο Πρίαμος επιστρέφει με την άμαξα φορτωμένη τη σορό του Έκτορα, για να την οδηγήσει στα ανάκτορα . Συνεπώς η πόλη είναι καλοτειχισμένη με υψηλούς πύργους και πύλες, εσωτερικά είναι ευρύχωρη, με μεγάλους δρόμους, ενώ στο υψηλότερό της σημείο, την ακρόπολη, έχει δύο ναούς και λαμπρά βασιλικά ανάκτορα με πολλά δωμάτια .

  Από τον Καθηγητή Αδάμη Ευθύμιο