Συρακούσες Tο Mεγαλύτερο Eλληνιστικό Kέντρο

0ι Συρακούσες, το μεγαλύτερο ελληνιστικό κέντρο στη Δύση, ήτανε ως την κυριαρχία των Αράβων μία από τις μεγαλύτερες και ωραιότερες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας.Από αυτό το παρελθόν ανήκουν τα παραμείναντα αξιοθέατα, θέατρο, το αρχαίο αμφιθέατρο, η περιοχή του Ευρίαλου.Τον 3ο π.Χ. αιώνα περικλείονταν οι Συρακούσες από 27 χιλιόμετρα τείχη και είχε πληθυσμό ως λέγεται περίπου 500.000 έως ενός εκατομμυρίου κατοίκους, σήμερα είναι οι Συρακούσες μία πόλη με 120.000 - 125.000 κατοίκους.0ταν οι Συρακούσες βρισκότανε στην κορυφή της δύναμής της εθεωρούντο και ήτανε πραγματικά η Νέα Υόρκη της Μεγάλης Ελλάδας, ενώ η Αθήνα δεν ξεπερνούσε τότε τις 140.000 κατοίκους.Πολύ πιο μπροστά από την Ρώμη ή την Αλεξάνδρεια είχαν ανεβεί οι Συρακούσες σε παγκόσμια πόλη και συγκέντρωναν πλούτο και επιρροή. ΄0πως αναφέρει ο Θουκυδίδης η επιθυμία της Αθήνας ήτανε να κυριεύσει όλη τη Σικελία.Ποτέ πρωτύτερα και πουθενά οι Έλληνες δεν έφθασαν τόσο πλησιέστερα στην αυταπάτη μιας αυτοκρατορίας , που για πολύ χρόνο θα μπορούσε να κυριαρχήσει τη Μεσόγειο. Και όμως δώρισαν αυτή την πιθανότητα ευκαιρίας σε άλλους, εξαιτίας των μακροχρόνιων φιλονικιών και αγώνων δύναμης μεταξύ τους.

0 επισκέπτης αναμένει ένα μεγάλο πλούτο σε αρχαιολογικά ευρήματα και ερείπια και θα ήθελα να προτείνω στο περίπατο των Συρακουσών τους πιο κάτω αρχαιολογικούς θησαυρούς . Κατ΄ αρχάς το Μουσείο Paolo Orsi, ένας σημαντικός αρχαιολόγος που περιέγραψε πολλές γνώσεις σε σχέση με τα αρχαίο πολιτισμό, κυρίως στη Σικελία. Σε αυτό το Μουσείο βρίσκονται 15.000 ευρήματα, και άλλα 5.000 περιμένουν την αποπεράτωσή τους για τον δεύτερο όροφο. 0 Giuseppe Voza, προτείνει να επισκεφθεί το Μουσείο με τις σκέψεις, ότι εδώ μπορεί να κάνει κανείς συγκρίσεις με το παρελθόν, για να καταλάβει κανείς τον τρόπο ζωής και εργασίας, που είναι η επίκαιρη βάση της σημερινής μας ζωής. Αυτό το Μουσείο πλημμυρισμένο από ατμόσφαιρα εξηγεί την ανθρώπινη περιπέτεια στην Ανατολική Σικελία και περιέχει τα εξής τμήματα: Προϊστορία, Προϊστορία, ελληνική αποίκηση στη Ανατολή Σικελία. Συρακούσες με την ελληνιστική αποίκηση στο κέντρο βάρους και τις θυγατρικές αποικίες. Εδώ παρουσιάζονται ευρήματα προ 20.000 ετών και κλείνουν με ελληνιστική εποχή ως τον 3ο π.Χ. αιώνα. Μετά ακολουθεί η Ρωμαϊκή και Χριστιανική εποχή.

Πάρα πολύ ενδιαφέρουσα είναι η Ορτυγία, η πρώτη βάση της εποίκησης, η παλιά πόλη με στενούς δρόμους και στυλ μπαρόκ και την Μητρόπολή της, που στηρίζεται πάνω στο δωρικό ναό της θεάς Αθηνάς και αποτελεί έναν από τους τρεις ναούς της νίκης εναντίον των Καρχηδονίων το 480 π.Χ. στην Ιμέρα. Ο ναός της Αθηνάς με 40 κίονες και από το 640 μ.Χ. μετετράπη σε χριστιανική Μητρόπολη και άλλαξε πολλές φορές το αρχιτεκτονικό πρόσωπό της. Επίσης πλησιέστερα βρίσκεται το Μουσείο των κερμάτων με ιστορική ανασκόπηση από τον 6. π.Χ. αιώνα και θεωρείται παγκοσμίας σημασίας. 0ι άλλοι δύο ναοί μετά τη νίκη του 480 π.Χ. είναι: το Ολύμπιον του Ακράγαντα και ο δωρικός ναός της Ιμέρα.

Επίσης από τα αξιοθέατα ο ναός του Απόλλωνα, ο αρχαιότερος δωρικός ναός, κοντά στην πλατεία Piazza Pancali βρίσκονται ερείπια του ναού που χτίστηκε το 565 π.Χ. και της Άρτεμης, από τους αρχαιότερους δωρικούς ναούς της Σικελίας από το 570 π.Χ., το αρχαιολογικό πάρκο και το αρχαιολογικό Μουσείο, η πηγή της Αρέθουσας στην Ορτυγία των Συρακουσών, εκείνο το ζωντανό κέντρο συνάντησης των Συρακούσιων στη παραλία της Ορτυγίας και παραπλεύρως στις καφετέριες, που είναι σαν υποχρεωτική επίσκεψη εντοπίων και ξένων και σήμερα, επίσης πρέπει να επισκεφτούμε το ναό του Ολυμπίου Διός, τα περιβόητα λατομεία και τις κατακόμβες στην περιοχή της Νεάπολης...
 
Γύρω στα 735 π.Χ. ίδρυσε μία ομάδα από Κορίνθιους αποίκους όπως είναι γνωστό την αποικία κάτω από την καθοδήγηση του Αρχεία στο μικρό νησάκι Ορτυγία, που χωρίζεται με δύο λιμανάκια.Η Αρέθουσα βρίσκεται στο μεγάλο λιμάνι.Το νησί ήτανε κατοικημένο από τον 14 π.Χ. αιώνα, που οι κάτοικοί του σε αγώνα με τους Έλληνες ηττήθηκαν και εξεδιώχθησαν. 0ι Έλληνες άποικοι ονόμασαν την νέα αποικία Συρακούσια, λόγω το ότι υπήρχε πλησιέστερα ένα τέλμα-έλος και στην γλώσσα των πρώτων κατοίκων λέγεται Σύρακκα. Το μικρό νησάκι αντίθετα έδωσαν το αρχαίο όνομα της Δήλου, το τόπο γεννήσεως των θεϊκών διδύμων Άρτεμη και Απόλλων:Ορτυγία. 0ι Συρακούσες δεν ήτανε μόνο το οικονομικό και πολιτικό κέντρο, αλλά επίσης και το επιστημονικό και πολιτιστικό κέντρο της αρχαίας Σικελίας. Στο παλάτι των τυράννων, που κατά χρονικά διαστήματα δεν κυριαρχούσαν μόνο τη Σικελία, αλλά επίσης και τις περισσότερες ελληνικές πόλεις-κράτη στην Nοτιο-ιταλική στερεά, συναντιόνταν οι φιλόσοφοι και ποιητές του συνολικού ελληνικού κόσμου.
 
Ο Πλάτων εδώ απέτυχε με την προσπάθειά του για ένα ιδανικό κράτος, ο Αισχύλος έφερε εδώ στη Σικελία και όχι στην Αθήνα πολλά δράματά του μπροστά στους θεατές. Το αρχαίο θέατρο των Συρακουσών από τον 5.π.Χ. αιώνα έχει θέσεις για 15.000 θεατές και έχει σκαλιστεί πάνω στη βραχώδη περιοχή. Είναι περίφημο για την ωραία του θέα στην κάτωθεν επεκτεινόμενη πόλη, του λιμένα, την Ορτυγία και το Ιόνιο Πέλαγος, καθώς και για τις θαυμάσιες όψεις φωτογράφησης της δύσεως του ηλίου. Κατά την αρχαιότητα στο θέατρο παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά πλείστα έργα των μεγαλυτέρων δραματικών συγγραφέων της εποχής, όπως του Επιχάρμου, του Ευριπίδους, του Αισχύλου κ.α.Το 472 π.Χ. εδώ παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά οι Πέρσες του Αισχύλου...Ακόμα και σήμερα τον Μάιο και Ιούνιο είναι τόπος κλασσικών δραμάτων και θεατρικών έργων. Παραπλεύρως του αρχαίου ελληνικού θεάτρου των Συρακουσών βρίσκονται τα περίφημα Λατομία. Latomia del Paradiso, και είναι σήμερα η μεγαλύτερη επισκεπτόμενη περιοχή, όπου σήμερα βλέπει κανείς έναν παραδεισένιο κήπο, εδώ όπου οι Συρακούσες προετοίμαζαν στους αιχμαλώτους την κόλαση.
 
Εδώ κατέληξε η τύχη 7.000 Αθηναίων (εφτά χιλιάδες) αιχμαλώτων μετά την αποτυχημένη μάχη στον ελληνικό αδελφικό, που μεταφέρθηκε στις Συρακούσες, με τον ενθουσιώδη υποστηριχτή μίας επέμβασης του Αλκιβιάδη και με την ευκαιρία εκφράστηκε με κοροϊδευτικές παρατηρήσεις γύρω από την αναξιοπιστία του μικτού πληθυσμού των Σικελιανών πόλεων( Finley,S.94) και ως είναι γνωστός ως πελοποννησιακός πόλεμος του 413 π.Χ., σε εκείνο το στίγμα της « ελληνο-ελληνικής» μαύρης ιστορίας, που επισκέπτονται σήμερα τα λατομεία, τον παραδεισένιο κήπο χιλιάδες τουρίστες από όλον τον κόσμο. Εδώ στα Λατομεία έλειωσαν, όπως περιγράφει ο μεγάλος ιστορικός της αρχαιότητας Θουκυδίδης, σε πλήθος στους βαθιές επεξεργασμένους στενούς χώρους στριμωγμένοι, υποφέροντας κατά πρώτον από τις ακτίνες του ήλιου και την πνιχτική ζέστη, γιατί έλειπε μία σκεπή. Οι νύχτες ήτανε απεναντίας φθινοπωρινές και ψυχρές, ένεκα τούτου είχανε ως επακόλουθα οι καιρικές αλλαγές ασθένειες. Εξαιτίας της στενότητας έπρεπε να λαβαίνουν χωράν όλες οι αναγκαιότητες των αιχμαλώτων στον ίδιο τόπο και τα πτώματα βρισκότανε το ένα πάνω στο άλλο. Εκεί υπήρχαν θάνατοι, όχι μόνο διαμέσου τραυματισμών κατά την εργασία στα μάρμαρα, παρά επίσης και από τις διαφορετικές καιρικές αλλαγές και άλλα περιστατικά. Οι μυρωδιές ήτανε ανυπόφορες, πείνα και δίψα τους βασάνιζε, υπήρχε για οχτώ μήνες μόνο μία κοτύλη 1/4 λίτρο νερό και δύο κοτύλες ψωμί για κάθε άνδρα.
 
Εκεί στα λατομεία των Συρακουσών μας έρχονται άθελα αλλά νοερά και πικραμένα οι περιγραφές του ιστορικού μας Θουκυδίδη, που περιγράφει τη βραδύ αγωνία θανάτου των Αθηναίων αιχμαλώτων μετά την καταστροφή του στόλου στην λεκάνη Porto Grande... Σ΄ αυτά τα λατομεία που βλέπουμε μπροστά μας μεταχειριζότανε οι Συρακούσιοι τους αιχμαλώτους τους με τον φοβερότερο τρόπο, πάντα εκτεθειμένοι κάτω από τον ουρανό, ενδιάμεσα από τους απόκρημνους πέτρινους τείχους, στενούς διαδρόμους, υπέφεραν κάτω από τη ζέστη και τον ήλιο του καλοκαιριού, το κρύο του φθινοπώρου και του χειμώνα, και ήτανε εκτιθέμενοι σε όλες τις ασθένειες, χωρίς καμιά βοήθεια.

Δεν υπήρχε καμιά θέση, για να ικανοποιήσουν τις αναγκαιότητές τους, συγκεντρωνότανε τα πτώματα των νεκρών και ετοιμοθάνατων το ένα επάνω στο άλλο και ολόκληρη η ζώνη ήτανε εκτεθειμένη σε μία τερατώδη κακοσμία-βρόμα.Πολλοί αιχμάλωτοι πωλήθηκαν ως σκλάβοι, άλλοι πάλι σώθηκαν γιατί γνώριζαν την ποίηση. Ήτανε μία από τις λυπηρότερες σελίδες της Σικελιανής ιστορίας, αυτός ο βιασμός των άοπλων ανθρώπων, ως εκδίκηση για μία πολιορκία που διάρκεσε δύο χρόνια.
Κρεμαστοί κήποι πάνω σε γκρεμισμένους βράχους από τις οποίες έχει βγαλθεί οικοδομική ύλη χτυπώντας από τους αιχμάλωτους για την ανοικοδόμηση της πόλης του σχεδόν ενός εκατομμυρίου. Η σημερινή επίσκεψή μας και η πυκνή τροπική βλάστηση, ο παραδεισένιος κήπος με την ποικιλία της βλάστησης, επίσης και στο βάθος ακόμα, δυσκολευόμαστε πάρα πολύ τώρα να παρουσιάσουμε στις σκέψεις μας, έστω για λίγο την φοβερή φυλακή... Η ψύχρα, ο δροσερός αέρας χτυπάει στα πρόσωπα των επισκεπτών εναλλακτικά στον περίπατο προς το βάθος των κοιλωμάτων που ανοίχτηκε με το σπάσιμο των πετρωμάτων διαμέσων των αιχμαλώτων.
 
Στη βορειοδυτική γωνία των Λατομείων-Latomia del Paradiso ανοίγει το αυτί του Διονυσίου-Orecchio di Dionisio, τεχνητό κοίλωμα από 65 μέτρα μάκρος, 5-11 μέτρα βάρδος και 23 μέτρα ύψος που προς τα πίσω είναι σαν ένα αιχμηρό τόξο. Το όνομα το έλαβε το 1586 από τον ζωγράφο Caravaggio σε μία επίσκεψή του στις Συρακούσες... παρακινημένος δια του ανοίγματος στους βράχους, που είναι παρόμοιου του ανθρώπινου αυτιού και λόγω του ακουστικού φαινομένου, όπου κάθε θόρυβος γίνεται μεγαλύτερος κατά 42 φορές και μ΄ αυτό δικαιολογείται η θεωρία, που ο τύραννος Διονύσιος άφησε να κατασκευάσουν το κοίλωμα για να το χρησιμοποιήσει ως ειρκτή, δηλαδή δεσμωτήριο για ποινή φυλακίσεως, και χωρίς να φαίνεται στο άνοιγμα στο τέλος του κοιλώματος πάνω αριστερά βρίσκεται μία τρυπούλα, που όπως λέγεται ο τύραννος προσωπικά αφουγκραζότανε τις συζητήσεις των αιχμαλώτων και των εχθρών του κράτους του...Από τους αιχμαλώτους δεν σώθηκε σχεδόν κανείς με εξαίρεση ίσως όσους γνώριζαν να απαγγέλλουν στίχους του Ευριπίδη και του Σοφοκλή... Αν και σήμερα τα λατομεία σχηματίζουν με τις στενές στοές μία έγχρωμη βλάστηση, μία ειρηνική και σιωπηλή πλατεία, όπου οι χιλιάδες επισκέπτες ακούνε να κελαηδούν τα πουλιά, έρχονται εδώ οι Συρακούσιοι κατά τον Καθηγητή Paolo Ciurcina: να μετανιώσουν σιωπηλά για την ενοχή και τα βάρη προπάντων των προπάππων τους.